Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu eğitim videosunda Ahmet Çelik Kollu, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği'nde betonarme binaların deprem sistem seçimi ve tasarım kuralları hakkında teknik bilgiler sunmaktadır.
- Video, deprem yönetmeliğindeki yüksek sinek, karma ve sınırlı sinek sistemlerinin özellikleri ve uygulamalarını detaylı şekilde ele almaktadır. R katsayısı (taşıyıcı sistem davranış katsayısı) kavramı, farklı R değerlerinin binada dayanım ve şekil değiştirme oranlarına etkisi, perde kullanımı, perde momentlerinin binanın toplam momentine oranı ve DTS bölgelerindeki sınırlamalar gibi konular açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca asma döşeme sistemleri, perde türleri (boşluklu ve boşluksuz perde) ve binanın tamamı için aynı sineklik seviyesinin kullanılması gerektiği gibi önemli tasarım kriterleri de anlatılmaktadır. Video sonunda izleyicilerden sorular istenmekte ve bir sonraki videoda bu soruların cevaplanacağı belirtilmektedir.
- 00:01Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği ve Sinek Sistemleri
- Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği betonarme binalara bakarak R katsayısı seçimini anlatacak.
- Yönetmeliğe göre sistemler yüksek sinek, karma ve sınırlı sinek olarak üç gruba ayrılır.
- Yönetmeliğe göre yüksek sinek sistemler en çok ve en iyi şekilde deprem enerjisini tüketen sistemlerdir.
- 00:54Sineklik ve R Katsayısı
- Sineklik, şekil değiştirme veya deplasman olmasına rağmen sistem veya elemanın yük taşımaya devam etmesidir.
- R katsayısı, seçilen sistemin davranış katsayısı olarak tanımlanır.
- R katsayısı, binadaki toplam taban kesme kuvvetinin bölümü şeklinde etkileyen bir katsayıdır.
- 02:52R Katsayısı Örnekleri
- Toplam taban kesme kuvveti 100 ton olsun, R=8 alındığında 12,5 ton dayanım ve 87,5 ton şekil değiştirme ile karşılanır.
- R=4 alındığında ise 25 ton dayanım ve 75 ton şekil değiştirme ile karşılanır.
- R katsayısı küçüldükçe, dayanım kuvveti artarken şekil değiştirme kapasitesi azalır.
- 08:31Sinek Sistemleri ve R Katsayısı İlişkisi
- Yüksek sinek sistemlerde şekil değiştirmeden daha fazla deprem kuvveti karşılanabilir.
- Sınırlı sinek sistemlerde şekil değiştirmede daha az kuvvet karşılanabilir.
- Her iki sistem de toplam kesme kuvvetini karşılarken, şekil değiştirme ve dayanım oranları farklıdır.
- 09:11R Katsayısı Değerleri ve Sistemin Durumu
- R=1 alındığında, çerçeve çok rijit kütük gibi durur ve tüm kuvvet dayanım ile karşılanır.
- R=2 alındığında, 50 ton dayanım ve 50 ton şekil değiştirme ile karşılanır.
- R=8 alındığında, çerçeve epey şekil değiştirir ve bükülür ancak ayakta kalır.
- 13:54Betonarme Sistemler
- Betonarme sistemi sadece kolon ve kirişlerden oluşan çerçevelerden oluşabilir.
- Yüksek sünek betonarme sistemler Türkiye'nin her yerinde, her binada, her bölgede ve her bina için kullanılabilir.
- Karma ve sınırlı sünek sistemlerde ise bazı sınırlamalar bulunmaktadır.
- 14:59R Katsayısı ve Sistem Türleri
- Yüksek sünek betonarme sistemlerde, sadece kolon ve kirişlerden oluşan elemanlar narin olduğu için R katsayısı 8 olarak alınır.
- Perde kullanıldığında binanın rijit davranması nedeniyle R katsayısı 7 veya 6 olarak düşürülür.
- Boşluklu perde kullanıldığında R katsayısı farklı hesaplanır.
- 16:21Boşluklu ve Boşluksuz Perde Sistemleri
- Boşluklu perde, perdelerin birbirine çok yakın (1,5-2 metre) olduğu ve kirişlerle bağlandığı sistemdir.
- Boşluksuz perde, perdelerin aralarında daha büyük mesafe (6 metre) bulunan ve ayrı sistem olarak çalışan sistemdir.
- Perde sisteminin tipini belirlemek için Omega katsayısı kullanılır.
- 19:25Perde Kullanımı ve Sınırlamalar
- Yüksek sünek betonarme sistemlerde perde kullanımı, binanın tabanında oluşan toplam devrilme momentinin belirli bir oranını karşılamalıdır.
- Perdelerin tabanında oluşan devrilme momentinin binanın tabanındaki toplam devrilme momentine oranı 0,40 ile 0,75 arasında olmalıdır.
- Bu oran 0,40 ile 0,75 arasında olduğunda, yönetmelikteki tablo 4-1'deki R katsayıları kullanılabilir.
- 22:34Perde Oranının Sınırları
- Perde oranı 0,40'ın altındaysa, binanın yükseklik sınıfı bir seviye daha az alınmalıdır (BYS-2 yerine BYS-3).
- Perde oranı 0,75'in üzerindeyse, R katsayısı 7 yerine 6 olarak alınmalıdır çünkü perdelere fazla yüklenilmiş olur.
- Yüksek sünek sistemlerde, perde ve çerçeve sistemi deprem kuvvetlerini birlikte karşılar.
- 26:12Karma ve Sınırlı Sinek Sistemleri
- Karma sinek sisteminde perdeler yüksek sinek, çerçeveler sınırlı sinek olarak tasarlanır.
- Perde koyduğunuzda, perdenin tabanındaki toplam değme momenti sıfır virgül yetmişbeş'in üzerinde olmalıdır, sadece yüksek sinekte bu değer sıfır otuz'a kadar düşebilir.
- Yönetmelik, perde momentinin sıfır virgül yetmişbeş'in altında olması durumunda sistem perdesiz kabul eder ve bu durumda perde koymak işe yaramaz.
- 28:10Asma Sistemlerinde Sınırlamalar
- DTS-1 ve DTS-2 bölgelerinde asma bir döşemeli sistem yapmak için karma sistem seçilmelidir ve binanın yüksekliği 17,50 metreyi geçemez.
- Yatık işler içeren asma sistemler hiçbir zaman yüksek sinek olamaz, ya karma ya sınırlı olmalıdır.
- Asma sistemlerinde kirişlerin ciddiliğinin düşük olması, kolların rahatça hareket edebilmesini ve deplasman yapabilmesini sağlar.
- 32:37Farklı Taşıyıcı Sistemlerin Bir Arada Kullanımı
- Bir binada farklı taşıyıcı sistemler kullanıldığında (örneğin perdeli çerçeveli ve asma döşemeli), en müsait olan taşıyıcı sistem binanın taş sistemini belirler.
- Binanın taş sistemini belirleyen asma sistemi için DTS-1 ve DTS-2 bölgelerinde 17,50 metreyi geçemeyecek ve karma sistem kullanılmalıdır.
- Binada farklı taşıyıcı sistemleri kullanıldığında, en müsait olan taşıyıcı sistem belirlenir ve o sistemle ilgili şartlar uygulanır.
- 35:44Sineklik Seviyelerinde Değişiklikler
- Binanın tamamı yüksek sinek, karma sinek veya sınırlı sinek olabilir ve bu durumda bir problem yoktur.
- Binanın farklı yönlerinde (x ve y) farklı R kat sayıları kullanılabilir, örneğin x yönünde R=8, y yönünde R=7 olabilir.
- Yönetmelik, aynı binada farklı sineklik seviyelerinin kullanılmasına izin vermez, örneğin bir yönünde yüksek sinek, diğer yönünde sınırlı sinek olamaz.