Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir Türkçe öğretmeni ve Recep adlı bir öğrenci arasında geçen eğitim formatında bir ders anlatımıdır. Öğretmen, Türkçe yazım kurallarını detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Videoda Türkçe yazım kurallarının çeşitli konuları ele alınmaktadır. Kısaltmaların yazımı, pekiştirmelerin yazımı, ikilemelerin yazımı, "ki" bağlaçının yazımı, "d" bağlaçının ve hal ekinin yazımı, sayıların yazımı ve büyük harf kullanımı gibi konular örneklerle açıklanmaktadır. Video, öğrendiklerin pekiştirilmesi için soru çözümleriyle sonlanmaktadır.
- Öğretmen, her bir kuralı örneklerle desteklemekte ve öğrencilerin sık yaptığı hataları vurgulamaktadır. Ayrıca, zeka geliştiren ters el alıştırması konusu da videoda yer almaktadır. Video, birleşik sözcükler, ayrı yazılanlar ve bitişik yazılanlar konularının işleneceğini belirterek sona ermektedir.
- 00:04Yazım Kuralları ve Kısaltmalar
- Konuşmacılar yazım kuralları konusunda bir önceki videodan kaldıkları yerden devam ediyorlar.
- Bugünki konu kısaltmaların yazımı hakkında bilgiler verilecek.
- 00:58Kısaltmaların Yazım Kuralları
- Eğer her harf bir sözcüğün yerini tutuyorsa, büyük harfler kullanılır ve araya noktalama işareti konmaz.
- Örnek olarak "Türkiye Büyük Millet Meclisi" (TBMM), "Türkiye Futbol Federasyonu" (TFF) ve "Türk Hava Yolları" (THY) gibi kısaltmalar verilmiştir.
- Eskiden kısaltmaların arasına nokta konulurken, Türk Dil Kurumu bunu düzenleyerek aradaki noktaları kaldırmıştır.
- 02:04Kısaltmaların Yazımı
- Kısaltmaların ünlü harf içeriyorsa, kelimeymiş gibi ekle getirilir (örneğin TÜBİTAK'ın, RTÜK'ün).
- TDK'nin gibi kısaltmalarda ekle getirilmeli, konuşurken "TDK" diyebilirsiniz ama yazı dilinde "TDK'nin" şeklinde yazılmalıdır.
- Kısaltmaları okurken açılımı değil, harflerine göre ekle getirilmelidir (örneğin THY'nin yerine TYY'nin).
- 04:02Kısaltmaların Noktasız/Noktalı Yazımı
- Kısaltmalarda genellikle nokta kullanılmaz (İETT şeklinde), ancak Türkiye Cumhuriyeti istisna olarak nokta kullanılır.
- Tek bir kelimeyi kısaltırken (profesör, doktor, avukat) nokta kullanılır ve kelimenin kendisi okunur (profesörün, doktorun).
- Ölçü birimleri kısaltılırken nokta kullanılmaz (kg, cm, m).
- 05:34Kısaltmaların Ekle Getirme Kuralları
- Ölçü birimleri kısaltılırken nokta kullanılmaz (kg, cm, m).
- Tek bir kelimeyi kısalttıktan sonra kelimenin kendisi okunur ve ekle getirilir (kilogramdan, kuruşun).
- Kısaltmada nokta varsa kesme işareti kullanılmaz (mah.'nin yerine mah.'nin), görsel estetik açısından "mah.'nin" tercih edilebilir.
- 07:47Pekiştirmelerin Yazımı
- Pekiştirmeler daima bitişik yazılır (masmavi, kıpkırmızı, büsbütün).
- Sıradışı pekiştirmelerde araya harf gelen ünlü türemesi olabilir (sapasağlam, güpegündüz, düpedüz, çepeçevre).
- Sırılsıklam, darmadağın, paramparça, karmakarışık gibi ifadeler pekiştirilmiş sözcüklerdir ve bitişik yazılır.
- 10:40İkilemelerin Yazımı
- İkilemeler daima ayrı yazılır ve arasına noktalama işareti kullanılmaz (yavaş yavaş, uzun uzun, şırıl şırıl).
- Eğri büğrü, eciş bücüş, abur cubur, mırın kırın gibi ifadeler ikilemedir ve ayrı yazılır.
- Baş başa, başa baş, baştan başa gibi ifadeler de ikilemedir ve ayrı yazılır.
- 11:53"Ki" Bağlacının Yazımı
- Bağlaç olan "ki" ayrı yazılır, ek olan "ki" bitişik yazılır.
- "Ki"nin bağlaç mı yoksa ek mi olduğu tespit edilirken "ler" eki getirilir, anlamlı olursa ek, anlamsız olursa bağlaçtır.
- "Senin" (seninler) örneğinde anlamlı olduğu için ek, "Kim ki" (kimkiler) örneğinde anlamsız olduğu için bağlaçtır.
- 13:33Ki'nin Yazımı
- "Ki" bağlacı olduğu halde kalıplaşarak bitişik yazılan sözcükler vardır: halbuki, oysaki, mademki, meğerki, illaki.
- Diğer "ki" bağlaçları ayrı yazılır: ne, neydi, neydi ki, ne yapıyorum, ne bilmiş, ne yaptın, oldu ki, tut ki, varsayalım ki, düşün ki, demek ki.
- Bu kelimeleri "Recep hom hommiyi" şeklinde ezberleyerek karıştırmamak gerekir.
- 15:00D'nin Yazımı
- Bağlaç olan "de" daima ayrı yazılır ve "t" biçimini almaz.
- Hal eki olan "d" daima bitişik yazılır ve "t" biçimini de alabilir.
- Cümleden çıkartma yöntemiyle tespit edilir: cümle bozulursa ektir ve bitişik yazılır, bozulmazsa bağlaçtır ve ayrı yazılır.
- "Ya da" bağlacı ayrı yazılır, "veya" bağlacı bitişik yazılır.
- 16:56Sayıların Yazımı
- Sayılar yazıyla veya rakamla yazılabilir.
- Yazıyla yazıldığında hiçbir sayı birbiriyle birleştirilmez.
- İstatistik verileri, ölçü ve saat gibi durumlarda rakamlar kullanılır.
- Saatlerde "onbir" gibi ifadelerde sıfırlar okunmaz, "onbirde" şeklinde yazılır.
- Çok fazla sayı kullanıldığında veya rakam kullanmak gerektiğinde yazı ile rakam birbiriyle karıştırılabilir.
- Sayıların yazımında hem nokta hem kesme işareti kullanmak yanlıştır, sadece biri kullanılır.
- Üleştirme sayıları (ikişer, üçer, dörder, beşer, altışar, yirmişer) rakam kullanılmaz, hep yazıyla yazılır.
- 21:00Yazım Soruları
- Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.
- Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
- Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar.
- Sorularda yazım yanlışı olan şıklar tespit edilerek cevaplandırılır.
- 23:49Ters El Alıştırması
- Ters el alıştırması zeka geliştiren alıştırmalardan biridir.
- Saçları sol elle tarayıp kalemi ters elle tutmak gibi alıştırmalar rutin alışkanlıkları kırar.
- Bu alıştırmalar beynin kullanmadığı diğer yarısını harekete geçirir.
- 24:09Yazım Hatası Analizi
- İkinci cümlede "sağ elinizin yerine biraz da sol elinizi kullanmaya başlayın" ifadesinde "sağ elinizin" yerine "sağ eliniz" kullanılmalı.
- "Sağ elinizin" ifadesi bir bağlaç olduğu için ayrı yazılmış olmalıdır.
- Sorunun doğru cevabı "beşik" olarak belirtilmiştir.
- 25:37Gelecek Videolar Hakkında Bilgi
- Bir sonraki videoda birleşik sözcüklerin nasıl yazıldığı (ayrı yazılanlar, bitişik yazılanlar) konusu ele alınacaktır.
- Yazım kuralları konusunda karıştırılan sözcükler de ele alınacak ve bu konu tamamlanacaktır.
- Yazım kuralları konusunda toplam üç video izlenmesi gerekiyor.