Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe yazım kurallarını anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, tahtaya yazarak çeşitli cümle örnekleri üzerinden yazım kurallarını açıklamaktadır.
- Video, Türkçe'deki bitişik ve ayrı yazılması gereken kelimelerin kurallarını detaylı şekilde ele almaktadır. Öğretmen, "önyargı", "orta oyunu", "keçiboynuzu", "düşünebilmek" gibi kelimelerin yazım kurallarını örneklerle açıklamakta ve KPSS, TYT ve ÖSYM sınavlarında çıkan yazım soruları üzerinden konuyu pekiştirmektedir.
- Videoda ayrıca büyük harflerin kullanımı, özel isimlerin yazımı, coğrafi adların yazımı, tarihi yapıtlar, devlet adları, il, ilçe, semt, kasaba ve köy gibi kelimelerin yazımı gibi konular da ele alınmaktadır. Video, noktalama işaretleri konusuna geçileceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:12Yazım Kuralları Etkinliği
- Yazım kurallarının son videosu olan bitişik ve ayrı yazılan sözcükler etkinliği tekrar edilecek.
- Önceki videoda bazı kelimelerin bitişik ya da ayrı yazılma durumları gözden kaçmış.
- Bu videoda otuz cümle incelenecek ve bitişik ve ayrı yazımlarla ilgili kurallar uygulanacak.
- 01:01Yardımcı Eylemlerle Kurulan Kelimeler
- "Fark ettim" gibi yardımcı eylemle kurulan birleşik eylemlerde, birleşme esnasında ses olayı varsa bitişik, yoksa ayrı yazılır.
- "Azmetmiş" gibi yardımcı eylemle kurulan kelimelerde ünlü düşmesi olduğu için bitişik yazılır.
- "Çağdışı" gibi kelimelerde ikinci kelime (dışı) kendi anlamını koruduğu için ayrı yazılır.
- 03:52Ara Yönler ve Özel Kelimeler
- Ara yönler (kuzeydoğu, kuzeybatı, güneydoğu, güneybatı) her zaman bitişik yazılır.
- "Yalıçapkını" gibi kelimeler kendi anlamını yitirip bir kuşun adı olduğundan bitişik yazılır.
- "Tavşan kanı" gibi kelimeler kendi anlamını yitirip bir renk anlamına gelince bitişik yazılır.
- 07:09Özel Yazım Kuralları
- "Her şey" gibi kelimelerde "şey" kelimesi kendinden önceki kelimeden istisnasız ayrı yazılır.
- "Bir gün" gibi kelimelerde "bir" kelimesi "gün" kelimesinden ayrı yazılır.
- "Olağanüstü" gibi kelimelerde "üst" kelimesi somut bir şeyin üstü anlamında değilse bitişik yazılır.
- 10:23Yazım Kuralları
- "Önyargı" ve "orta oyunu" kelimeleri anlam kaybı olmadığı için ayrı yazılır.
- Bağlaç olan "da" kendinden önceki kelimeden ayrı yazılır.
- "Keçiboynuzu" kelimesi anlam kaybı olduğu için bitişik yazılır.
- 13:31Kurallı Birleşik Eylemler
- "Düşünebilmek" gibi yeterlilik fiilleri kurallı birleşik eylemlerdir ve bitişik yazılır.
- "Hinoğlu" ve "hin oğlu" gibi ifadeler TDK'ye göre bitişik yazılır, ancak ÖSYM sınavlarında ayrı yazılması gerekebilir.
- "Mumin" kendinden önceki kelimeden ayrı, kendinden sonraki ekle bitişik yazılır.
- 15:24Diğer Yazım Kuralları
- "Sırada bekleyen" ektir ve bitişik yazılır.
- "Çok bilmiş" anlam kaybı olduğu için bitişik yazılır.
- "Kadir bilmez" gibi kelimeler anlam kaybı olduğu için bitişik yazılır.
- 16:44Özel Yazım Kuralları
- "Okuryazar" bir terim olduğu için bitişik yazılır.
- "Bakla çiçeği" gibi renk anlamında kullanılan ifadeler bitişik yazılır.
- "Akşamüstü" gibi zaman bildiren kelimeler bitişik yazılır.
- 19:13"Bir Takım" Kelimesi
- "Bir takım" kelimesi bazı anlamında kullanıldığında bitişik yazılır.
- "Bir takım" kelimesi sayı anlamında kullanıldığında ayrı yazılır.
- "Bir takım sorunlar" gibi cümlelerde "bir takım" bitişik yazılır.
- 21:01Yazım Kuralları
- "Herhangi bir" ifadesi bitişik değil, ayrı yazılmalıdır.
- "İlle de" bağlaçtır ve ayrı yazılır.
- Özel isme gelen çekim eki kesmeyle ayrılır.
- 22:19Bitişik ve Ayrı Yazılan Kelimeler
- "Devekuşu" ayrı yazılır çünkü "kuş" kelimesi anlamını kaybetmez.
- Hayvan adlarında ikinci kelime anlamını kaybederse bitişik yazılır (örneğin kılıçbalığı), kaybetmezse ayrı yazılır (örneğin çalıkuşu).
- "Kuru" öneki genellikle ayrı yazılır, ancak renk anlamında bitişik yazılır.
- 24:27Özel Yazım Kuralları
- "Hafta başı", "hafta sonu", "hafta içi", "yıl sonu", "aybaşı" gibi ifadeler ayrı yazılır çünkü anlam kaybı yoktur.
- "Hiç kimse" ayrı yazılır.
- "İşbirliği" ayrı yazılır, "iş" ve "birlik" kelimeleri ayrı yazılır.
- 25:55Yazım Denetimleri
- "Doğum günü" ayrı yazılır.
- "Bağ evi" ayrı yazılır, ancak "aş evi", "polis evi" gibi kelimeler bitişik yazılır.
- Soru eki "mi" bitişik yazılan birleşik kelimeleri ayırma gücüne sahiptir.
- 27:21Yazım Örnekleri
- "Bağ bozumu" ayrı yazılır çünkü anlam kaybı yoktur.
- Ara yönler (güneybatı, kuzeybatı, güneydoğu, kuzeydoğu) bitişik yazılır.
- "Yeraltı" kelimesi yerin altında anlamında ayrı yazılır, mecazi anlamlarda bitişik yazılır.
- 29:50KPSS Sorusu
- 2020 KPSS sorusunda "uzay" kelimesi özel bir isim olmadığı için küçük harfle yazılmalıdır.
- Gök cisimleri özel bir isimde ise küçük harfle başlar.
- 31:03Halley Kuyruklu Yıldızı ve Yazım Kuralları
- Halley Kuyruklu Yıldızı, 75 yıldır bir kez görülebilen bir gök cisminidir ve 1758'de görülmüştür.
- "Kuyruklu yıldız" ifadesi ayrı yazılır çünkü "göktaşı" kelimesinde "taş" anlamını korur.
- ÖSYM, "Halley Kuyruklu Yıldızı" ifadesinin büyük harfle yazılacağını kabul etmiştir, ancak TDK'nın Türk Dili Dergisi'nde sadece "Halley" özel isim olarak kabul edildiği ve diğer kelimelerin küçük harfle başlatıldığı tartışmalı bir durum oluşmuştur.
- 34:03KPSS Yazım Soruları
- 2021 KPSS sınavında büyük harflerin kullanımına dair bir soru çıkmıştır.
- "Mahmut Hoca", "Hababam Sınıfı" gibi özel ada dahil olan takma adlar, lakaplar, ünvanlar, meslek adları büyük harfle yazılır.
- Eser adıyla birlikte kullanılan "roman", "şiir", "öykü" gibi kelimeler küçük harfle başlar.
- 34:49Coğrafi Adlar ve Özel İsimler
- Yapı isimleri (Fatih Sultan Mehmet Köprüsü, Galata Kulesi) büyük harfle yazılır.
- Kısaltmalı söyleşilerde (Boğaz yerine İstanbul Boğazı) sadece yer adı büyük harfle başlanabilir.
- "Hisar", "Köşk" gibi kelimeler özel ada kastedildiği durumda büyük harfle yazılır.
- 36:06Medeniyet ve Bayram İsimleri
- "Doğu" ve "Batı" kelimeleri, medeniyet veya kültür anlamında kullanıldığında cümle içinde de büyük harfle başlar.
- Resmi, dini, milli bayramlar (Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı) büyük harfle başlar.
- Eser adı (Kaplumbağa Terbiyecisi) büyük harfle yazılırken, tablo gibi özel ada dahil olmayan cins adları küçük harfle başlar.
- 37:40Coğrafi Terimler ve Yazım Kuralları
- Belli bir tarih bildirmeyen ay ve günler (Temmuz) küçük harfle başlar.
- "Uzakdoğu", "Yakındoğu", "Ortadoğu" gibi coğrafi terimler ayrı yazılır ve her kelimesi büyük harfle başlar.
- Özel ada dahil olan yerlerde yapım eki (Çinliler) sonrası gelen çekim eki bitişik yazılır, kesmeyle ayrılma gerekmez.
- 41:13Yazım Kuralları
- Coğrafi adlar (Haymana Ovası, Meriç Nehri) ve ülkelerin adları (Türkiye, Yunanistan) büyük harfle yazılır.
- Tarihi yapıtlar (Orhun Anıtları, Bilge Kağan Anıtı, Yenisey Anıtı, Tonyukuk Anıtı) büyük harfle yazılır.
- Devlet adları (Göktürkler) büyük harfle yazılır, çokluk ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz.
- 42:08Özel Adlar ve Yazım Kuralları
- Özel adlar (Toros) cümlede hangi konumda olursa olsun büyük harfle yazılır.
- İl, ilçe, semt, kasaba, köy gibi kelimeler küçük harfle yazılır (Çanakkale ilinin).
- "Anılsa da" bağlacı ayrı yazılır ve "antik çağ" gibi tarihi dönemler büyük harfle yazılır.
- 44:50Yazım Kuralları Özet ve Öneriler
- Yazım kuralları dersi tamamlanmıştır ve izleyiciler artık tüm yazım kuralı sorularını çözebilecek donanıma sahiptir.
- Öğrenciler önce dil bilgisi kitaplarındaki yazım kuralları testlerini, sonra KPSS Türkçe soru bankasındaki testleri çözmeli ve çözümlerini incelemelidir.
- Son olarak çıkmış sınav sorularını inceleyerek yazım kuralları konusunu tamamlayabilirler.