Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "İşte Hoca" tarafından sunulan 80 Günde Türkçe Kampı serisinin beşinci günüdür. Öğretmen, öğrencilere Türkçe dilbilgisi konularını detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Video, sözcükte yapı konusunu kapsamlı şekilde ele almaktadır. İlk olarak kök kavramı ve kök türleri (isim kökü, fiil kökü, ortak kök, sesteş kök ve yansıma kök) açıklanmakta, ardından çekim ekleri (iyelik, çokluk, tamlama, ilgi, isim, fiil eki) ve yapım ekleri tanıtılmaktadır. Son bölümde ise haber kipleri, dilek tasarlama kipleri, ek eylem ve kişi ekleri anlatılmaktadır.
- Öğretmen, her konuyu örneklerle açıklamakta ve sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini belirtmektedir. Video, sözcükte yapı konusunun temel kavramlarını öğrenmek isteyenler için hazırlanmış olup, gelecek videolarda karıştırılan ekler, zor ekler, uygulamalar ve soru çözümleri gibi konuların işleneceği belirtilmektedir.
- 80 Günde Türkçe Kampı - Sözcük Yapısı
- 80 Günde Türkçe Kampı'nın beşinci gününde sözcük yapısı konusu ele alınacak.
- Sözcük yapısı konusu kök ve ekleri kapsayan birinci videoda detaylı olarak işlenecek.
- Sözcük yapısı konusu sağlam bir konu olmasına rağmen, ciddi uygulama gerektiren ve bolca pratik yapmadan ilerleme sağlanamayacak bir konudur.
- 01:16Kökün Tanımı ve Özellikleri
- Bir sözcüğün köküne inerken, sözcüğün genel anlamından kopmamak önemlidir.
- "Balıkçılar" kelimesinde "balık" kök olur çünkü "balık" kelimesiyle "balıkçı" arasında anlam ilişkisi vardır.
- "Kolaylaştırdı" kelimesinde "kol" kök olmaz çünkü "kol" ile "kolaylaştırmak" arasında anlam ilişkisi yoktur.
- 03:13Kök Türleri
- Kökler beş başlıkta incelenir: isim kökü, fiil kökü, ortak kök, sesteş kök ve yansıma kökü.
- Isim kökü, mak- mek almayan (mastar eki almayan) köklerdir, örneğin "lamba", "duvar", "çeşme".
- Fiil kökü, mak- mek alabilen köklerdir, örneğin "gitmek", "bulmak", "koşmak".
- 04:24Ortak Kök ve Sesteş Kök
- Ortak kök, hem isim hem fiil olabilen köklerdir, örneğin "ağrı" kelimesi hem isim hem fiil olarak kullanılabilir.
- Sesteş kök de isim ve fiil olarak kullanılabilir ancak anlamları farklılaşır.
- Ortak kökte isim ve fiil olarak kullanıldığında anlam aynı kalır, örneğin "güven" kelimesi.
- 05:19Yansıma Kökü
- Yansıma kökü, doğadaki seslerin taklidi olan köklerdir, örneğin "fıs", "hav", "horul horul".
- Yansıma kökünün mutlaka ses olması gerekir, "mışıl mışıl" veya "ötüşmek" gibi ses olmayan ifadeler yansıma kökü değildir.
- Tüm köklerin nihayetinde isim köküdür ve bütün sözcükler ya isim kökü ya da fiil köküdür.
- 08:56Çekim Ekleri ve İyelik Eki
- Çekim ekleri etkisiz elemanlardır ve ne tür değişikliği yapar ne de anlam değişikliği meydana getirirler.
- İyelik eki mutlaka aitlik anlamı katar (bana ait, sana ait, ona ait) ve mutlaka isme gelir.
- İyelik eki ile şahıs eki karıştırılmamalıdır; şahıs eki fiil köklü sözcüklerin başına (ben, sen, o, biz, siz, onlar) gelirken, iyelik eki isim köklü sözcüklerin başına (benim, senin, onun, bizim, sizin, onların) gelir.
- 12:59Diğer Çekim Ekleri
- Çokluk eki (lar, ler) sadece çokluk anlamını değil, aynı zamanda alay, saygı, abartı gibi farklı anlamları da katabilir.
- Tamlanan eki (ii, u) tamlanan sözcükte bulunur, örneğin "kapının kolu" veya "arabanın camı" gibi.
- Tamlayan eki (i, u) tamlayan sözcükte bulunur ve ilgi eki olarak adlandırılır, örneğin "sözlerimin tesiri" veya "düşüncelerimin sınırı" gibi.
- 14:46İsim Hal Ekleri
- İsim hal ekleri diğer adıyla al durum ekleri sınavda sorulmaya müsaittir.
- Yalın isim, herhangi bir hal eki almamış isimdir, örneğin "masa" veya "kitaplık".
- Hal ekleri (a, na, i, dan) bazen yapım eki olarak dönüşebilir, örneğin "sudan sebepler" veya "gözde öğrenci" gibi.
- Ayrılma hal eki (dan) bazen tamlayan eki olarak kullanılabilir ve zaman zaman neden-sonuç anlamı da katabilir.
- 17:55Eylem Kipleri ve Ekleri
- Geçmiş zaman kendi içerisinde duyulan geçmiş zaman (mış, miş) ve görülen geçmiş zaman (di, didi, etti, gitti, geldi) şeklinde karşımıza gelebilir.
- Haber kipleri şimdiki zamanki (yor), geniş zamanki (r), gelecek zamanki (acce) ve geçmiş zaman (mış, miş, di, didi, etti, gitti, geldi) olarak bilinir.
- Dilek tasarlama kipleri gereklilik (meli), istek (eyim, eyin, eyim, eyin, eyim, eyin), şart (yap, etsin, yapsın, etsin) ve emir (yap, et, ol) olarak adlandırılır.
- 19:00Ek Eylem
- Ek eylem "mak- mek" anlamına gelir ve "-mek" şeklinde kullanılır.
- Ek eylem isme gelip yüklem yapar, örneğin "güzel" isimken "güzel idi" veya "güzeldi" olarak kullanıldığında yüklem olur.
- Fiile geldiğinde birleşik zaman yapar, örneğin "yazıyordu", "gidecek idi", "bilirse" gibi.
- 20:53Şahıs Ekleri
- Şahıs ekleri mutlaka fiile gelir ve kişi belirtir.
- Şahıs ekleri: ben (im), sen (in), o (du), biz (ik), siz (iniz), onlar (iler).
- Şahıs ekleriyle çokluk ekleri karıştırılmamalıdır çünkü çokluk ekleri isme gelirken, şahıs ekleri fiile gelir.
- 21:57Sözcükte Yapı Fasikülü
- Ses bilgisi kısmının ardından sıra sözcükte yapı fasikülüne gelmiştir.
- Fasikülde kök bulma ve eklerini ayırma gibi uygulamalar yapılacaktır.
- Sözcükte yapı fasikülü bir haftalık süre içerisinde tamamlanacaktır.