Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dilbilgisi dersi formatında yüklemler konusunu anlattığı eğitim içeriğidir.
- Videoda yüklemlerin tanımı yapılarak, bir cümlenin en önemli öğesi olduğu vurgulanmaktadır. Ders, yüklemlerin iki ana başlıkta incelenmesiyle devam etmektedir: fiillerden oluşan yüklemler ve isim soylu sözcüklerden oluşan yüklemler. Ayrıca devrik cümlelerde yüklemin cümlenin başında veya ortasında bulunabileceği, olumsuzluk ekleri, soru ekleri ve tamlamalar gibi kelime gruplarının bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiği örneklerle açıklanmaktadır.
- Video, yüklem konusunun basit ve önemli olduğunu belirterek sonlanmakta ve ek fiillerin yüklem oluşumundaki rolü ile birleşik fiillerin yüklem olarak nasıl değerlendirilmesi gerektiği gibi detaylar da içermektedir.
- 00:02Yüklemin Tanımı ve Önemi
- Yüklem, cümlelerde özne tarafından yapılmış olan fiili, işi, oluşu, olayı, durumu veya yargıyı bildiren kelimelere veya kelime gruplarına denir.
- Bir cümlenin en önemli öğesi yüklemdir çünkü bir yargı varsa cümle vardır, bir yüklem varsa cümle vardır.
- Yüklemler genellikle fiillerden oluşur ancak isim ya da isim soylu sözcüklerden de oluşabilir.
- 01:53Fiillerden Oluşan Yüklemler
- Yüklemlerin büyük çoğunluğu iş, oluş, kılıç gibi eylemleri bildiren çekimli fiilden oluşur.
- Çekimli fiil, hem kip hem de şahıs ekini alan fiillerdir.
- Örnekler: "Dayım yatana kadar kitap okurdu" (okumak fiilden oluşan yüklem), "İstediği karar çıkmayınca olay çıktı" (çık fiilden oluşan yüklem).
- 03:37Isim Soylu Sözcüklerden Oluşan Yüklemler
- Isim soylu sözcükler (isim, sıfat, zamir, zarf, deyim, ikileme) bazen cümle içerisinde yüklem olarak kullanılabilir.
- Tek başına bir ismin cümle içerisinde yüklem olabilmesi söz konusu değildir, isim ek fiil alırsa yüklem olabilir.
- Örnekler: "Hayatta en hakiki mürşit ilimdir" (ilim + dir), "Bu yaz elimden düşünmediğim şey kitaptı" (kitap + idi).
- 05:39Yüklem Örnekleri
- "Güzel günler bizi bekliyordu" (beklemekte), "Fenerbahçe ile Galatasaray golsüz berabere kaldı" (kaldı).
- "Kulübün bu kötü teklifini kabul etti" (kabul etti), "Yoğunluktan dolayı ancak dönebildim" (dönebilmek).
- "Maçtan sonra yorgun gibiydi" (gibi idi), "Bana ters ters bakan oydu" (bakan oydu), "Okulda kaybettim kırmızı atkı" (kırmızı atkı).
- 09:44Yüklemin Cümledeki Konumu
- Yüklemler genellikle cümlenin sonunda yer alır ancak her zaman böyle olmak zorunda değildir.
- Devrik cümlelerde yüklem cümlenin başında veya ortasında bulunabilir.
- Konuşma dilinde yüklem genellikle cümlenin sonuna alınmaz, örneğin "Çal bey'in kapısını çalarlar" şeklinde kullanılır.
- 11:49Olumsuzluk ve Soru Ekleri
- Olumsuzluk eki "değil" isimlere gelir ve "bu değildi" veya "Ahmet değildi" gibi cümlelerde komple bir yüklem oluşturur.
- Soru ekleri (mi, mu) ile birlikte kullanılan fiiller de komple bir yüklem oluşturur, örneğin "Fenerbahçe transfer yapmış mı?" cümlesinde "yapmış mı" bir bütün olarak yüklemdir.
- 13:15İsim Soylu Sözcüklerin Yüklem Olması
- İsim soylu sözcüklerin içerisinde tamlamalar, deyimler, bileşik fiiller ve ikilemeler bir bütün olarak yüklem olabilir.
- Yardımcı fiille oluşturulan yüklemler (namaz kıldı) komple bir yüklem olarak değerlendirilmelidir.
- Sıfat tamlamaları (akıllı bir çocuksun) ve deyimler (etekleri zil çaldı) bir bütün olarak yüklem olarak alınmalıdır.
- İkilemeler (diken dikendi) de birbirinden ayrılmaz ve komple bir yüklem olarak görülür.