Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Değersizliğinde" kanalında yayınlanan bir Türkçe dilbilgisi dersidir. Eğitmen, ekler konusunu anlatmaktadır.
- Video, yapım eklerinin ne olduğunu ve özellikleri hakkında bilgi vererek başlıyor. Yapım eklerinin sözcüklere yeni anlamlar kazandırdığı, çekim eklerinden önce geldiği ve ünlü uyumu kuralına uyduğu anlatılıyor. Daha sonra yapım eklerinin dört ana başlığı inceleniyor: isimden isim yapım ekleri ve isimden fiil yapım ekleri. Her iki kategori için de örnekler veriliyor ve ünsüz benzeşmesi gibi ses değişimleri açıklanıyor.
- 00:13Ekler ve Özellikleri
- Bu videoda ekler konusu ele alınacak ve özellikle yapım ekleri incelenecek.
- Ekler, sözcüklerin cümle içinde görevlerini yerine oturtabilmek veya yeni sözcükler üretebilmek için kullanılır.
- Ekler sözcüklere yeni anlamlar kazandırır ve onlarla yeni sözcükler türeten hecelere eklenir.
- 01:01Eklerin Sıralaması ve Özellikleri
- Yapım eklerinin üzerine çekim ekleri gelir, genellikle önce kök, sonra yapım eki, sonra çekim eki sıralaması izlenir.
- Ekler ünlü uyumu kuralına uyar, farklı şekilleri olabilir ve ünsüz benzeşmesinden dolayı dönüşebilir.
- "Your ken irak" gibi ifadelerde ses değişimi olmaz ve ekler kendilerinden önceki sözcükleri bitişik yazılır, soru eki olan "mi" ise her zaman ayrı yazılır.
- 02:14Yapım Ekleri ve Çekim Ekleri
- Ekler yapım ekleri ve çekim ekleri olmak üzere iki ana başlıkta incelenir.
- Yapım ekleri sözcüğün anlamını değiştirir, tamamen yeni bir anlam ortaya çıkarır ve yeni bir sözcük oluştururken, çekim ekleri sadece o sözcüğü anlam katar.
- Yapım eki almış bir sözcüğe türemiş sözcük ve gövde denir.
- 03:45Yapım Eklerinin Türleri
- Yapım ekleri dörde ayrılır: isimden isim yapım ekleri, isimden fiil yapım ekleri, sıfat yapım ekleri ve zarf yapım ekleri.
- Isimden isim yapım ekleri isim köküne gelir ve yeni bir isim oluşturur.
- Isimden fiil yapım ekleri isme gelen bu yapım ekleri fiil oluşturur.
- 03:56Isimden Isim Yapım Ekleri
- "Tuz" isim kökünden "tuzluk" ismi, "sanat" isim kökünden "sanatçı" ismi gibi örnekler verilmiştir.
- "Zeytinden zeytinlik", "şekerden şekerli", "sudan suluk", "insandan insanlık" gibi isimden isim yapım ekleri örnekleri verilmiştir.
- Bazı isimden isim yapım eklerinde ünsüz benzeşmesi olabilir, örneğin "fıstıkçı şahap" ifadesinde sert ünsüzler yumuşak ünsüzle birleştiğinde sertleşir.
- 06:54Isimden Fiil Yapım Ekleri
- Isimden fiil yapım ekleri isme gelen bu yapım ekleri fiil oluşturur.
- "Garip" isim kökünden "garipsemek", "kan" isim kökünden "kanamak" gibi örnekler verilmiştir.
- "Baştan başlamak", "suçtan suçlamak", "sudan sulamak", "terden terlemek" gibi yansıma kökenli sözcüklerden türemiş fiiller verilmiştir.