Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dilbilgisi dersini anlattığı eğitim içeriğidir. Öğretmen, önceki derslerde çekim eklerinden bahsettiğini ve bu derste yapım eklerine geçtiğini belirtiyor.
- Video, yapım eklerinin tanımı, özellikleri ve dört ana kategorisini (isimden isim oluşturan, isimden fiil yapan, fiilden isim yapan, fiilden fiil yapan) detaylı şekilde ele alıyor. Öğretmen, kök ve gövde kavramlarını açıklayarak yapım eklerinin kelimenin anlamını değiştiren ve yeni kelime türetmeye yarayan ekler olduğunu anlatıyor.
- Öğretmen, ekleri ezberlemek yerine çözümleyici ve şüpheci olmanın önemini vurgulayarak, kelime morfolojisi yaparken ekleri nasıl ayırabileceğimizi örneklerle gösteriyor. Simitçi, yurttaş, başlayan, azdan azalmak, düşünceden düşünce, yatmaktan yatak gibi çeşitli örneklerle konu pekiştiriliyor.
- 00:06Yapım Ekleri ve Çekim Ekleri Arasındaki Fark
- Yapım ekleri, kelimenin anlamını değiştiren ve yeni kelime türetmeye yarayan eklerdir.
- Çekim ekleri ise kelimenin anlamını değiştirmez ve isim çekim ekleri ile fiil çekim ekleri olarak ikiye ayrılır.
- 01:04Kök ve Gövde Kavramları
- Kök, sözcüğün anlamlı en küçük halidir veya sözcüğün parçalama kısmıdır.
- Gövde, yapım eki almış her sözcüktür.
- 02:31Yapım Eklerini Öğrenme Yöntemi
- Yapım eklerini ezberlemek yerine, ekler üzerinde şüpheci ve çözümleyici olmak gerekir.
- Şüpheci olmak, kelimenin kökünü ayırmak ve anlamı olup olmadığını kontrol etmektir.
- Çözümleyici olmak, kelimenin en küçük parçasına kadar inmeye çalışmaktır.
- 05:56Yapım Eklerinin Türleri
- Yapım ekleri kendi içerisinde dörde ayrılır.
- İsimden isim oluşturan ekler: lık eki (sabunluk, kömürlük), sız eki (evsiz, köpüksüz), cil eki (evcil, balıkçıl), cai eki (Türkçe, Almanca), sal eki (kumsal), gir eki (aligil, teyzemgil).
- 07:18Eklerin Türleri
- Ekler günlük hayatta en çok kullanılan eklerdir ve ezberlenmek yerine şüpheci ve çözümleyici olunmalıdır.
- İsimden isim yapan ekler vardır, örneğin "simit" kelimesinden "simitçi" kelimesi oluşur.
- İsimden fiil yapan ekler vardır, örneğin "baş" kelimesinden "başlamak", "eğri" kelimesinden "eğrilmemek" gibi.
- 09:03Fiilden Isim Yapan Ekler
- Türkçe'de en fazla fiilden isim yapan ek vardır ve sınavlarda sıkça çıkmıştır.
- Fiilden isim yapan ekler arasında fiilimsi ekler (düşünmek-düşünce, yatmak-yatak, bölmek-bölge) ve zarf fiil ekleri (bilmek-bilgiç, dalmak-dalgıç) bulunmaktadır.
- Fiilden isim yapan eklere örnek olarak "üzmek" fiilinden "üzücü" kelimesi oluşur.
- 11:03Fiilden Fiil Yapan Ekler
- Fiilden fiil yapan ekler vardır, örneğin "gülmek" fiilinden "güldürmek", "kesmek" fiilinden "kesilmek" gibi.
- "Yetişkin insanlar düşüncelidir" cümlesinde "yetişmek" fiilinden "yetişkin" ismi, "düşünmek" fiilinden "düşünceli" ismi oluşur.
- Ekleri adlandırırken iki yöntem kullanılabilir: kelimenin altına yazmak veya yan yana yazıp çözümlemek.