Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dilbilgisi dersinin dördüncü bölümüdür. Öğretmen, yapım ekleri konusunu detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Videoda yapım eklerinin görevleri, kullanım alanları ve sözcüklerin türlerini değiştirme durumları örneklerle açıklanmaktadır. Öğretmen, isimden isim yapım eki, fiilden isim yapım eki, fiilden fiil yapım eki ve isimden fiil yapım eki gibi dört temel yapım ekini ele almakta ve "sorgulamak", "yerleşmek", "yapısalcı", "gözlemlerim" gibi kelimeler üzerinden analiz yapmaktadır.
- Ayrıca, ÖSYM ve KPSS sınavlarında bu konuyla ilgili soruların nasıl sorulduğu incelenmekte ve "hangisinde diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır", "hangisinde sözcüğün türünü değiştirmiştir" gibi soru tipleri çözülmektedir. Dersin sonunda öğrencilere Hoca Kafası Yayınları'ndan soru bankasındaki yapı bilgisi testlerini çözmeleri tavsiye edilmekte ve bir sonraki videoda çekim ekleri konusunun işleneceği belirtilmektedir.
- 00:10Yapım Eki Uygulamaları
- Dördüncü videoda yapım ekleri ile ilgili uygulamalar yapılacak ve yayınevleri ve ÖSYM'nin bu konuda nasıl soru sorduğunu göreceğiz.
- Kelime tahlilinde yapım eklerini belirlemek önemlidir çünkü KPSS'de kelimenin fiilden isim yapım eki, isimden isim yapım eki, isimden fiil yapım eki ne aldığını sorgulayabilirler.
- Yapım ekleri, kelimenin kökünden sonra gelir ve kelimenin türünü değiştirebilir veya aynı türde yeni bir kelime oluşturabilir.
- 01:55Yapım Eki Örnekleri
- "Yerleştim" kelimesinde "yer" isim kökünden "yerleşmek" fiil yapım eki alarak fiil yapılır, ardından çekim eki gelir.
- "Yapısalcıydı" kelimesinde "yapmak" fiil kökünden "yapı" isim yapım eki, "yapı" isimden "yapısal" isim yapım eki, "yapısal" isimden "yapısalcı" isim yapım eki alır.
- "Gözlemlerim" kelimesinde "göz" isim kökünden "gözlemek" fiil yapım eki, "gözlemek" fiilden "gözlem" isim yapım eki alır.
- 03:34Yapım Eki Türleri
- Yapım ekleri, kelimenin türünü değiştiren (fiilden isim, isimden fiil) veya aynı türde yeni kelime oluşturan eklere ayrılır.
- "Anılarda" kelimesinde "anmak" fiil kökünden "anı" isim yapım eki alır.
- "Sevgi" kelimesinde "sevmek" fiil kökünden "sevgi" isim yapım eki alır.
- 04:11İkinci Yapım Eki ve Gövde
- "Sevdalanmış" kelimesinde "sevda" isim kökünden "sevdalanmak" fiil yapım eki alır.
- "Okutman" kelimesinde "okumak" fiil kökünden "okutmak" fiil yapım eki alır, ardından "okutmaktan" "okutma" isim yapım eki alır.
- İlk yapım eki gövde oluştururken, ikinci yapım eki gövdeden türemiş sözcük oluşturur.
- 06:33Özel Yapım Eki Örnekleri
- "Durağanlığı" kelimesinde "durmak" fiil kökünden "durağan" isim yapım eki, "durağan" isimden "durağanlık" isim yapım eki alır.
- "Çekilmek" kelimesinde "gelmek" fiil kökünden "çekilmek" fiil yapım eki alır.
- "Kitapsız, insafsız" gibi kelimelerde "-sız" eki isimden isim yapım eki olarak kullanılır.
- 07:44Fiil Ekleri ve Yapım Eki
- "Gülen gözler" örneğinde "gülmek" fiil kökünden "gülen" fiil yapım eki (sıfat-fiil eki) alır.
- "Aldın diye yanına geldi" örneğinde "diye" zarf-fiil eki olarak kullanılır ve yapım eki kabul edilir.
- "Sezdirmek" kelimesinde "sezmek" fiil kökünden "sezdirmek" fiil yapım eki alır ve "mak-mek" eki de yapım eki olarak kabul edilir.
- 11:49Yapım Eklerinin Farklı Kullanımları
- Salsa eki diğer yapım eklerinden farklı bir görevde kullanılmıştır; dördü isimden isim yapım eki, biri ise fiilden isim yapım eki olarak kullanılmıştır.
- Yapım eklerinin görevlerini iyi ayırt etmek ve kökü doğru bulmak, sonrasında ekleri rahatlıkla kullanabilmek için önemlidir.
- 12:30Dil Bilgisi Soru Kökleri
- Yayınevleri ve ÖSYM, yapım ekleri ile ilgili test sorularında farklı soru kökleri kullanmaktadır.
- Klasik soru tarzı, altı çizili sözcüklerin hangisinde yapım eki almış veya almamıştır şeklinde sorulmaktadır.
- Diğer bir soru kökü, numaralanmış sözlerin hangisinde bilmem ne eki diğerlerinden farklı bir görevde kullanılmıştır şeklinde sorulmaktadır.
- 14:42Yapım Eklerinin Tür Değiştirme Özellikleri
- Yapım eki eklendiği sözcüğün türünü değiştirmişse, ya isimden fiil yapım eki ya da fiilden isim yapım eki kullanılmıştır.
- Yapım eki alırken ünlü düşmesi veya yumuşama gibi çekim kuralları da soru kökleri olarak kullanılabilir.
- Dil bilgisi konuları iç içe geçerek bir arada sorulabilir, bu nedenle farklı konuların bilgisine sahip olmak önemlidir.
- 16:55Örnek Sorular ve Çözümleri
- "Göz görmeyince, uzak kalınca, tarih boyunca, ekmek yanınca, sen gülünce" ifadelerinde "ince ince" eki dörtünde fiilden isim yapım eki, birinde ise isimden fiil yapım eki olarak kullanılmıştır.
- "Tarih, tarihçi, sanat, sanatçı, önden, öncü, öğrenmek, öğrenci, oyun, oyuncu" kelimelerinde "-cı/-çi" eki dörtünde isimden isim yapım eki, birinde ise fiilden isim yapım eki olarak kullanılmıştır.
- "Sözden sözcük, yağmur, ışık, soluk, soluğunu" kelimelerinde "-u/-ı/-ü/-i" eki dörtünde fiilden isim yapım eki, birinde ise isimden isim yapım eki olarak kullanılmıştır.
- 22:04Yapım Eklerinin Tür Değiştirme Özelliği
- Yapım ekleri bazen sözcüğün türünü değiştirirken bazen de değiştirmez.
- Adana, Bolu, Ceyhan, Denizli ve Edirne gibi kelimelerde yapım eki sözcüğün türünü değiştirmez.
- Ölüme, verimli, dilim ve doğum gibi kelimelerde yapım eki sözcüğün türünü değiştirir.
- 23:43Yapım Eki Örnekleri ve Soru Çözümü
- Ölüme, verimli, dilim ve doğum kelimelerinde "in" yapım eki kullanılmıştır.
- Ölüme (ölmek fiilinden isim), verimli (vermek fiilinden isim), dilim (bilmek fiilinden isim) ve doğum (doğmak fiilinden isim) örneklerinde fiilden isim yapım ekleri kullanılmıştır.
- "Kızım" örneğinde yapım eki yoktur, burada "benim" çekim ekidir.
- 25:56Dersin Sonu ve Ödev
- Dersin ardından dinlenmek ve Hoca Kafası Yayınları'ndan çıkan soru bankasındaki yapı bilgisi testlerini çözülmesi önerilmektedir.
- Kök ve yapım ekleri kavramları öğrenilmiş ve önemli bir kısmın halletildiği belirtilmiştir.
- Bir sonraki videoda çekim ekleri konusu ele alınacaktır.