Buradasın
Türkçe Dilbilgisi Dersi: Ünsüz Benzeşmesi (Ünsüz Sertleşmesi)
youtube.com/watch?v=0EQGQtbdhIMYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dilbilgisi konularından ünsüz benzeşmesi (ünsüz sertleşmesi) hakkında verdiği eğitim içeriğidir.
- Videoda "fıstıkçı şahap" kuralı (son harfi s, ş, t, z ile biten kelimelerin ek alırken ünsüzlerinin sertleşmesi) detaylı olarak açıklanmakta ve çeşitli örneklerle pekiştirilmektedir. İçerik, kuralın teorik açıklamasıyla başlayıp, örnek sorular çözümleriyle devam etmekte ve yazılı sınavına hazırlık amacıyla hazırlanmıştır.
- Video ayrıca ünsüz benzeşmesi kuralının uygulanmadığı birleşik kelimeler ve terim anlamlı kelimeler hakkında bilgi vermektedir. Son bölümde ünsüz yumuşaması konusuna geçileceği ve sonrasında karma bir test videosu hazırlanacağı bilgisi paylaşılmaktadır.
- Ünsüz Benzeşmesi ve Ünsüz Sertleşmesi Kavramı
- Ünsüz benzeşmesi veya ünsüz sertleşmesi, bir kelimenin sonu sert ünsüzle (fıstıkçı şahap) bitip, cdg ile başlayan bir ek geldiğinde gerçekleşir.
- Bu durumda kelimenin sonundaki c harfi c ye, d harfi t'ye, g veya yumuşak g harfi k ye dönüşerek sertleşir.
- Ünsüz benzeşmesi, c ile c, d ile t birbirine çok benzediği için de bu isimle anılır.
- 01:07Ünsüz Benzeşmesi Örnekleri
- "Yavaşça" kelimesinde "yavaş" kökü fıstıkçı şahap ile bitip, "ça" eki geldiğinde c harfi ç ye dönüşür.
- "Unutkan" kelimesinde "unutmak" kökü t ile bitip, "an" eki geldiğinde g harfi k ye dönüşür.
- "Dolapta" kelimesinde "dolap" kökü p ile bitip, "ta" eki geldiğinde d harfi t ye dönüşür.
- 02:10Ünsüz Benzeşmesi Kuralının Uygulanmadığı Durumlar
- Birleşik kelimeler ve terim olan kelimelerde ünsüz sertleşmesi kuralı aranmaz.
- "Akdeniz" kelimesinde "ak" kökü k ile bitip, "deniz" kökü d ile bitse de ünsüz sertleşmesi kuralı uygulanmaz.
- "Dörtgenler" kelimesinde "dört" kökü t ile bitip, "gen" kökü y ile bitse de ünsüz sertleşmesi kuralı uygulanmaz.
- 03:14Ünsüz Benzeşmesi Soruları
- "Dolaptan" kelimesinde ünsüz sertleşmesi kuralı uygulanır çünkü "dolap" kökü p ile bitip, "tan" eki geldiğinde d harfi t ye dönüşür.
- "Ağaçta" kelimesinde ünsüz sertleşmesi kuralı uygulanır çünkü "ağaç" kökü p ile bitip, "ta" eki geldiğinde d harfi t ye dönüşür.
- "Yaptı" kelimesinde ünsüz sertleşmesi kuralı uygulanır çünkü "yapmak" kökü p ile bitip, "tı" eki geldiğinde d harfi t ye dönüşür.
- "Çocukta" kelimesinde ünsüz sertleşmesi kuralı uygulanır çünkü "çocuk" kökü k ile bitip, "ta" eki geldiğinde d harfi t ye dönüşür.
- 09:59Ünsüz Sertleşmesi Kuralları
- Ünsüz sertleşmesi kurallarında "fıstıkçı şahap" kuralı uygulanır: kelimenin son harfi "s" veya "f" ile bitiyorsa ve "-de" veya "-da" eki alıyorsa, "s" harfi "t" veya "d" harfine dönüşür.
- "Okulun" kelimesinin kökü "ok", "sokaktan" kelimesinin kökü "sokak", "araba" kelimesinin kökü "araba", "geliyor" kelimesinin kökü "gelmek", "çocuğu" kelimesinin kökü "çocuk", "yavaşça" kelimesinin kökü "yavaş", "yatırdım" kelimesinin kökü "yaptı", "komşumuzun" kelimesinin kökü "komşu", "çalışkan" kelimesinin kökü "çalış", "biridir" kelimesinin kökü "bir"dir.
- Ünsüz sertleşmesi kurallarında "fıstıkçı şahap" kuralı uygulanır: kelimenin son harfi "s" veya "f" ile bitiyorsa ve "-de" veya "-da" eki alıyorsa, "s" harfi "t" veya "d" harfine dönüşür.
- 13:11Ünsüz Sertleşmesine Aykırı Kelimeler
- Ünsüz sertleşmesine aykırı kelime sorusunda, "fıstıkçı şahap" kuralına uymayan kelimeler aranır.
- "Kaçta" kelimesinin kökü "kaç" olup, "-da" eki alıyorsa "d" harfi "t" harfine dönüşmelidir, ancak "kaçta" şeklinde yazıldığı için ünsüz sertleşmesine aykırıdır.
- Diğer seçeneklerde ünsüz sertleşmesi kuralına uygun olarak "fıstıkçı şahap" kuralı uygulanmıştır.
- 16:11Birden Fazla Ünsüz Sertleşmesi Olan Kelimeler
- Birden fazla ünsüz sertleşmesi olan kelime sorusunda, "fıstıkçı şahap" kuralına uygun olarak birden fazla ünsüz sertleşmesi olan kelimeler aranır.
- "Türkçe" kelimesinin kökü "türk" olup, "-ce" eki alıyorsa "c" harfi "ç" harfine dönüşmelidir.
- "Çalışkan" kelimesinin kökü "çalış" olup, "-kan" eki alıyorsa "g" harfi "k" harfine dönüşmelidir.
- 19:15Farklı Ses Olayı
- Farklı bir ses olayı sorusunda, "fıstıkçı şahap" kuralına uymayan kelimeler aranır.
- "Kitabı" kelimesinin kökü "kitap" olup, "-ı" eki alıyorsa "ı" harfi "ı" harfine dönüşmelidir.
- "Sınıfta" kelimesinin kökü "sınıf" olup, "-ta" eki alıyorsa "t" harfi "t" harfine dönüşmelidir.
- 20:06Ünsüz Sertleşmesi Örnekleri
- "Sepette" kelimesinde ünsüz sertleşmesi vardır, kökü "sepet" olup son harfi "t" şeklindedir.
- "Fıstıkçı Şahap" kelimesinde ünsüz sertleşmesi vardır, kökü "fıstık" olup son harfi "t" şeklindedir.
- "Yavaştan" kelimesinde ünsüz sertleşmesi vardır, kökü "yavaş" olup son harfi "s" şeklindedir.
- 21:18Ünsüz Yumuşaması Örneği
- "Kitapta" kelimesinde ünsüz yumuşaması vardır, kökü "kitap" olup son harfi "p" şeklindedir.
- Diğer örneklerde ünsüz sertleşmesi vardırken, "kitapta" kelimesinde ünsüz yumuşaması vardır.
- 21:41Ünsüz Benzeşmesi Olmayan Kelime
- "İnşaatçı" kelimesinde ünsüz benzeşmesi olur çünkü kökü "insaat" olup son harfi "p" şeklindedir.
- "Fiskoscu" kelimesinde ünsüz benzeşmesi olur çünkü kökü "fiskos" olup son harfi "s" şeklindedir.
- "Salepçi" kelimesinde ünsüz benzeşmesi olur çünkü kökü "salep" olup son harfi "p" şeklindedir.
- "Elma" kelimesinde ünsüz benzeşmesi olmaz çünkü kökü "elma" olup son harfi "a" şeklindedir.
- 23:32Ünsüz Benzeşmesi Olan Cümle
- "Bursa'ya gelmişti" cümlesinde ünsüz benzeşmesi vardır.
- "Gelmişti" kelimesinin kökü "gelmiş" olup son harfi "ş" şeklindedir.
- "Gelmişti" kelimesinde ünsüz sertleşmesi vardır çünkü kökü "gelmiş" olup son harfi "ş" şeklindedir.
- 25:43Video Kapanışı
- Bir sonraki video ünsüz yumuşaması ile ilgili olacak.
- Önceki videolarda ünlü düşmesi, ünlü daralması, ünsüz türemesi ve ünsüz benzeşmesi konuları ele alınmıştır.
- Son olarak ünsüz yumuşaması ve karma bir test videosu hazırlanacak.