Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kadir Gümüş tarafından sunulan, gençler için hazırlanmış bir Türkçe dilbilgisi dersidir. Öğretmen, tahtaya yazarak ve örnekler vererek konuyu açıklamaktadır.
- Videoda sıfatların türleri detaylı olarak ele alınmaktadır. İlk olarak niteleme sıfatı (küçültme ve pekiştirme sıfatları), ardından işaret sıfatı, sayı sıfatı (asıl sayı, sıra sayı, birleştirme sayı, kesir sayı ve topluluk sayı) ve belgesiz (belirsiz) sıfatlar anlatılmaktadır. Ayrıca soru sıfatları ve sıfat tamlaması konuları da işlenmektedir.
- Video, bir sonraki derste adlaşmış sıfatlar, basit-birleşik-türemiş sıfatlar ve soru çözümleri yapılacağı bilgisiyle sonlanmaktadır. Öğretmen, konuyu pekiştirmek için çeşitli örnekler ve egzersizlerle desteklemektedir.
- 00:10Sıfat Türleri
- Sıfatlar iki ana başlıkta ayrılır: niteleme sıfatı ve belirtme sıfatı.
- Sıfatlar ismin önüne gelerek onları niteler veya belirtir.
- Niteleyen sıfatlar niteleme sıfatı, belirten sıfatlar ise belirtme sıfatıdır.
- 01:10Niteleme Sıfatı
- Niteleme sıfatı ismin önüne gelerek "nasıl" sorusuna cevap verir.
- Niteleme sıfatı ismin rengini, şeklini, biçimini ve durumunu belirtir.
- "Güzel kız", "yeşil kazak", "ince mil", "mükemmel insan", "uzun boy" gibi örnekler niteleme sıfatıdır.
- 03:50Niteleme Sıfatının Alt Dalı
- Niteleme sıfatının alt dalında negatif (küçültme) ve pozitif (pekiştirme) sıfatlar vardır.
- Küçültme sıfatları özelliği azaltır ve "büyükçe", "yeşilimsi", "mavimtırak", "küçücük", "ufarak" gibi örneklerdir.
- Pekiştirme sıfatları özelliği arttırır ve "yepyeni", "masmavi", "upuzun", "güzel mi güzel" gibi örneklerdir.
- 10:57Özel Sıfat Cinsi
- Unvan sıfatı özel bir sıfat cinsidir ve kişinin unvanını bildirir.
- Unvan sıfatı ismin önüne veya arkasına gelebilir, örneğin "doktor Hayri", "Bakkal Necati", "Kadir Bey", "Mustafa Kemal Paşa", "Etrabe Hanım".
- Diğer sıfatlardan farklı olarak unvan sıfatı ismin arkasına da gelebilir.
- 13:22İşaret Sıfatı
- İşaret sıfatları (bu, şu, o, böyle, şöyle, öyle, buradaki, şuradaki, oradaki, karşı, öteki, öbür) isimleri işaret eden sözcüklerdir ve "hangi" sorusuna cevap verirler.
- İşaret sıfatları isimlerin önüne gelir ve isimleri işaret ederler.
- İşaret sıfatları birkaç istisna dışında ek almazlar, sadece "böyle, şöyle, öyle" gibi bazı durumlarda "böylese, şöylesi, öylese" gibi ifadelerde iyelik ek alabilirler.
- 18:06Sayı Sıfatı
- Sayı sıfatları asıl sayı sıfatı (5, 12 gibi), sıra sayı sıfatı (5inci, 12inci gibi), birleştirme sayı sıfatı (5er, 12şer gibi), kesir sayı sıfatı (4te bir, çeyrek, yarım gibi) ve topluluk sayı sıfatı (ikiz, üçüz gibi) olmak üzere beş grupta incelenir.
- Sayı sıfatları isimlerin önüne gelir ve isimleri belirlerler (5 ev, 12 ev, 5inci ev, 12şer ev, 4te bir elma, ikiz bebek gibi).
- Asıl sayı sıfatları ve sıra sayı sıfatları rakamla veya yazıyla yazılabilirken, birleştirme sayı sıfatları sadece yazıyla yazılabilir.
- "İlk", "ortanca", "son" gibi sıfatlar da sıra sayı sıfatıdır çünkü sırayı belirtirler.
- 25:13Belgesiz Sıfatlar
- Belgesiz sıfatlar belirsizlik veren sıfatlardır ve ismin önüne gelirler.
- Belgesiz sıfatlar vergi sıfat değildir çünkü ismin önüne gelirler.
- Bazı, bir çok, bütün, her, herhangi gibi ifadeler belgesiz sıfatlardır çünkü ismin sayısını ve ne olduğunu net olarak vermezler.
- 27:19Belgesiz Sayı Sıfatları
- Binlerce, yüzlerce, onlarca gibi ifadeler belgesiz sıfatlardır çünkü ismin önüne gelirler ve sayısını belirtmezler.
- Bazı kaynaklarda "belgesiz sayı sıfatı" denilse de doğru terim "belgesiz sıfat"tır.
- Herhangi bir, hiçbir, birkaç gibi ifadeler belgesiz sıfatlardır çünkü ismin önüne gelirler ve sayısını belirtmezler.
- 29:32"Bir" Sözcüğünün Farklı Kullanımları
- "Bir" sözcüğü bazen niteleme sıfatı, bazen sayı sıfatı, bazen de belgesiz sıfat olarak kullanılır.
- Aynı anlamda kullanıldığında niteleme sıfatı, tek bir adet sayı anlamında kullanıldığında sayı sıfatı, herhangi bir anlamında kullanıldığında belgesiz sıfattır.
- "Bir" sözcüğünün hangi türde kullanıldığı, cümledeki anlamı ve isimle ilişkisiyle belirlenir.
- 32:17Sıfatların Konumu ve Yazım Kuralları
- Niteleme sıfatının arkasına gelirse sayı sıfatı, önüne gelirse belgesiz sıfat olur.
- Belgesiz sıfatlar genellikle bitişik yazılır (bir kaç, birçok, bir takım).
- "Bir takım" ifadesi, dergisizlik anlamında kullanıldığında bitişik yazılır, bir adet takım anlamında kullanıldığında ayrı yazılır.
- 35:31Soru Sıfatları
- Soru sıfatları isme sorulan soruları ifade eder: nasıl ev, hangi ev, kaç ev, kaçıncı ev, kaçar ev, ne kadar ev.
- Soru sıfatlarının cevapları da sıfatlardır.
- Soru sıfatları ismin önüne gelir ve belgesiz sıfatlar gibi belirsizlik verir.
- 37:25Soru Sıfatı Örneği
- "Hangi" soru sıfatı olarak kullanılabilmesi için önüne isim gelmelidir, örneğin "hangi ev" demesi gerekir.
- "Hangi" soru sıfatı olarak kullanılmaz çünkü önüne isim gelmemektedir.
- "Nasıl" soru sıfatı olarak kullanılabilir çünkü önüne isim gelmektedir ve "güzel insan" gibi cevap verebilirsiniz.
- 38:27Sıfatların Kullanımı
- Bir sıfat birden çok isim tarafından nitelenebilir veya belirtilebilir.
- Sıfatların cinsi aynıysa virgül kullanılır, farklıysa virgül kullanılmaz.
- Sıfatlar hem nitelenebilir hem de belirtebilir, belirtme sıfatları işaret, sayı ve belgesiz sıfatlardır.
- 39:38Sıfatların İsimleri Niteleme ve Belirleme
- Birden çok sıfat bir ismi niteleyebilir veya belirtebilir.
- Bir sıfat birden çok ismi niteleyebilir veya belirtebilir, örneğin "güzel ev, güzel araba, güzel bilgisayar".
- Bir ismi birden çok sıfat niteleyebilir, örneğin "güzel, yetenekli kız".
- 40:28Sıfat Tamlaması
- Sıfat tamlaması, sıfatın önünde isim olmak zorundadır.
- Her tür sıfatlı olabilir, örneğin "derin kuyu, kareli gömlek".
- Tüm sıfat cinsleri ile sıfat tamlaması yapılabilir: niteleme sıfatı (derin), işaret sıfatı (beş), sayı sıfatı (beşinci), asıl sayı sıfatı (birkaç, birçok), soru sıfatı (kaç, hangi).
- 41:36Gelecek Konular
- Bir sonraki videoda adlaşmış sıfatlar anlatılacaktır.
- Basit, birleşik ve türemiş sıfatlar açıklanacaktır.
- Sıfatların yapısı ve özellikle birleşik sıfatlar hakkında bilgi verilecektir.