Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Rüştü Hoca tarafından sunulan kapsamlı bir Türkçe dilbilgisi dersidir. Öğretmen, öğrencilere sıfat konusunu detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Videoda sıfat konusu iki ana başlık altında ele alınmaktadır: niteleme sıfatları ve belirtme sıfatları. Belirtme sıfatları ise sayı, işaret, belgesiz, soru, ünvan ve adlaşmış sıfatlar olarak incelenmektedir. Ayrıca sıfatların basit, türemiş ve birleşik olmak üzere üç ana türü de açıklanmaktadır.
- Öğretmen, her bir sıfat türünün özelliklerini örneklerle pekiştirmekte ve sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini göstermektedir. Video sonunda, bir sonraki derste taktiklerle dilbilgisi kitabından uygulama kısmına geçileceği ve metinler üzerinden sıfat türlerini inceleyeceği belirtilmektedir.
- Sıfat Konusuna Giriş
- Rüştü Hoca, isim çalışmasından sonra üç gün ara vererek sıfat konusuna geçtiğini belirtiyor.
- Sıfat konusunu sindirmek için bol soru çözmenin ve yoğun çalışmanın gerekliliği vurgulanıyor.
- Sıfat, ismin önüne gelerek niteleyici sözcük türü olarak tanımlanıyor.
- 01:13Sıfat Türleri
- Niteleme sıfatları "nasıl" sorusunun cevabını verir ve pekiştirme sıfatları alt başlık olarak katabilir.
- Belirtme sıfatları sayı, işaret, belgesiz ve soru olmak üzere dörde ayrılır ve bunu "SIS" şifresi ile hatırlamak öneriliyor.
- Sıfatların ismin önüne gelmesi şartı vurgulanıyor, ancak ünvan sıfatında bu kural zaman zaman bozulabilir.
- 03:49Niteleme Sıfatları
- Niteleme sıfatı, "nasıl" sorusunun cevabıdır ve ismin önüne gelerek nitelendirme yapar.
- Bir isim birden fazla sıfatla nitelenebilir ve sıfatlar virgülle ayrılmak üzere sıralanır.
- Pekiştirme sıfatları (masmavi, yapayalnız, zor mu zor soru) da niteleme sıfatı olarak kabul edilir ve birden fazla olabilir.
- 06:02Belirtme Sıfatları
- Belirtme sıfatları "SIS" şifresiyle hatırlanabilir: sayı, işaret, belgesiz ve soru sıfatları.
- Sayı sıfatı, "kaç" sorusunun cevabıdır (üç soru, iki ekmek, bir kişi).
- Sıra sıfatı, "kaçıncı" sorusunun cevabıdır (beşinci sıra, altı).
- 06:36Sayı Sıfatları
- İlk ve son kelimeleri sıra belirttiğinden sıra sayı sıfatına girer, rakam kullanılmadan da üleştirme yapılabilir.
- Sayı sıfatları üç ana gruba ayrılır: sıra sayı sıfatı (ilk, son, ikinci), kaçar sayı sıfatı (ikişer, yarımşar, çifter) ve kesir sayı sıfatı (yarım, çeyrek, tam).
- Sayı sıfatlarının isimlerin önüne gelmesi gerekir, aksi takdirde sıfat olarak değerlendirilmez.
- 10:43İşaret Sıfatları
- İşaret sıfatları (şuradaki, bu, o, şu) soyut veya fiziki şeylerin işaret edilmesi için kullanılır.
- "Diğer" kelimesi de işaret sıfatı olarak kullanılır ve "öyle" gibi ifadeler de benzer şekilde işlev görür.
- "Ki" kelimesi özellikle "sıfat yapan ki" olarak işaret sıfatı olarak kabul edilir.
- 12:57Belgesiz Sıfatlar
- Belgesiz sıfatlar, ismi belli belirsiz belirten sıfatlardır ve belirsizlik ifade ederler.
- "Bazı", "birkaç", "az", "hiçbir", "herhangi", "bütün", "çoğu" gibi ifadeler belgesiz sıfatlardır.
- Belgesiz sıfatlar ek alırlarsa zamire dönüşür, örneğin "bazıları", "birkaçı", "hiçbiri", "azı" zamirdir.
- 15:03Soru Sıfatı
- Soru sıfatı, soru cümlesindeki sıfatı ifade eder ve cevabının sıfat olması durumunda tespit edilir.
- "Hangi", "kaçıncı", "kaç" gibi soru sıfatları, cevaplarının sıfat olması durumunda tespit edilir.
- Soru sıfatı, soru zamiri ve soru zarfı ile birlikte Türkçe'de üç tür soru bilmem nesi ifadesidir.
- 16:37Ünvan Sıfatı ve Adlaşmış Sıfat
- Ünvan sıfatı, ismin önüne, sonrasına veya hem önüne hem sonrasına gelebilen bir sıfat türüdür.
- Ünvan sıfatı sıfat tamlaması kabul etmez çünkü ismin önündeyken sıfat, sonrasındayken sıfat olmaması tanıma aykırıdır.
- Adlaşmış sıfat, bir sıfatın isim haline gelmesidir ve bu sıfatın hala sıfat olarak kullanılabilmesi özelliğine sahiptir.
- 18:06Adlaşmış Sıfat Örnekleri
- "İhtiyarlar yoruldular" cümlesinde "ihtiyar" kelimesi adlaşmış sıfattır çünkü "ihtiyar adamlar" şeklinde sıfat olarak da kullanılabilir.
- "Gençler bunu çok sevdi" cümlesinde "genç" kelimesi adlaşmış sıfattır çünkü "genç insanlar" şeklinde sıfat olarak da kullanılabilir.
- "Çocuklar sessiz kaldı" cümlesinde "çocuk" kelimesi adlaşmış sıfat değildir çünkü "çocuk insanlar" şeklinde sıfat olarak kullanılamaz.
- 19:55Sıfatların Yapısı
- Sözcük yapısı basit, türemiş ve birleşik olmak üzere üç gruba ayrılır.
- Basit sıfatlar yapım eki almamış, anlam değişikliği yaşamamış sözcüklerdir (örneğin: iyi, dar, şu).
- Türemiş sıfatlar fiilden isim yapan yapım eklerini (ılık, soğuk) alan sözcüklerdir.
- 21:28Birleşik Sıfatlar
- Birleşik sıfatlar iki başlık altında incelenir: anlamca kaynaşmış ve kurallı birleşik sıfatlar.
- Anlamca kaynaşmış birleşik sıfatlar, sözcüklerden herhangi biri veya ikisinin anlamını yitirip yeni bir anlam ifade edenlerdir (örneğin: pisboğaz, cingöz).
- Kurallı birleşik sıfatlar, sözcüklerin anlamını koruyarak bir araya gelip yeni bir sıfat oluşturur (örneğin: iki odalı, üç günlük).
- 24:00Yazım Kuralları
- Kurallı birleşik sıfatlar mutlaka ayrı yazılırken, anlamca kaynaşmış bileşik sıfatlar mutlaka bitişik yazılırlar.
- Tüm bitişik yazılanlar anlamca kaynaşmış değildir, örneğin "zeytinyağlı" gibi sözcüklerde anlam kaybı olmamaktadır.
- Sıfat konusu tamamlanmış olup, öğrencilerin videoyu tekrar izlemesi ve taktiklerle dilbilgisi kitabındaki uygulamaları yapması önerilmektedir.