Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türkçe dilbilgisi konularını anlatan bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, Türkçe dilbilgisindeki önemli ek türlerini detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, hal ekleri ile başlayıp isim çekimindeki önemli kategorileri ele almaktadır. Hal ekleri (yalın durum, belirtme durum, yönelme, ayrılma, eşitlik, ilgi) ve iyelik ekleri örneklerle açıklanmaktadır. Ardından çokluk eki, soru eki ve ayetlik eki gibi isim çekimindeki diğer ek türleri incelenmektedir. Son bölümde ise ek eylemlerin görevleri (isim soylu sözcükleri yüklem yapma ve basit zamanlı fiili birleşik zamanlı yapma) ve ek fiil çeşitleri (sıfır biçim, imek, dır) anlatılmaktadır.
- 00:07Durum Hal Ekleri
- Durum hal ekleri, cümle içindeki adları diğer sözcüklere değişik anlam ilişkileri çerçevesinde bağlayan biçim birimleridir.
- Durum hal ekleri yalın durum, belirtme durum, yönelme durum, ayrılma durum, eşitlik durum ve ilgi durum olmak üzere çeşitlere ayrılır.
- Yalın durumda "kapı", "ev", "saat", "çanta" gibi ifadeler kullanılır, belirtme durumda ise "i", "ı", "u", "ü" biçimleri ile "kapıyı", "evi", "saati", "çantayı" şeklinde kullanılır.
- 01:24Yönelme ve Ayrılma Durumları
- E yönelme hal eki (yaklaşma hal eki) "kapıya", "eve", "saate", "çantaya" şeklinde kullanılır.
- D bulunma hali "kapıda", "evde", "saatte", "çantada" şeklinde kullanılır, ünsüz benzeşmesine uğrayıp "saat" kelimesi "saat" şeklinde yazılır.
- Ayrılma hali "kapıdan", "evden", "saatten", "çantadan" şeklinde kullanılır.
- 02:27İyelik Ekleri
- İyelik ekleri, belirttiği nesne ya da kavramın birine ait olduğunu gösteren eklerdir.
- İyelik eki almış sözcükler at tamlamalarında tamlanan ögeyi oluşturur.
- İyelik eki sahiplik bildirecek olduğunda "i", "ı", "u", "ü" şeklinde kullanılır, sahiplik bildirmediğinde belirtme hal eki olarak kullanılır.
- 03:59Çokluk Eki ve Soru Eki
- Çokluk eki Türkçe'de "ler", "lar" şekliyle karşımıza çıkar ve geldiği kelimenin anlamını birden fazla yapar ya da çoğaltır.
- Çokluk eki sadece çokluk anlamı değil, abartma, benzerleri anlamları veya zaman anlamı da taşıyabilir.
- Soru eki "-mı", "-mi", "-mu", "-mü" şeklinde kullanılır, soru anlamı katan, yazımda ayrı gösterilen, söyleyişte ünlü uyumuna giren bir ek türüdür.
- 05:34Ayetlik Eki
- Ayetlik eki aitlik bildiren bir ektir ve "evdeki hesap", "seninki" gibi ifadelerde kullanılır.
- Ayetlik eki bulunduğu sözcükte sıfat ya da zamir şeklinde karşımıza çıkabilir.
- Ayetlik ekinin kimi kaynaklarda çekim eki olarak, kimi kaynaklarda yapım eki olarak gösterilmesi tartışmalıdır.
- 07:00Ek Eylemler
- Ek eylemlerin Türkçe'de iki görevi vardır: isim soylu sözcükleri yüklem yapmak ve basit zamanlı fiili birleşik zamanlı yapmak.
- Ek fiil sıfır biçim birimde (herhangi bir ek olmadan) da anlamını verebilir, örneğin "öğrenci" ifadesi doğal ek fiilidir.
- Birinci ve ikinci kişi kullanımlarında "-im", "-ise", "-idi" şeklinde ek fiil kullanılır, üçüncü kişide ise "-dır" (koşaç) ek fiili kullanılır.