Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin öğrencilere Türkçe dilbilgisi konularından fiilde çatı konusunu anlattığı eğitim içeriğidir.
- Video, fiilde çatı konusunu özne-yüklem ilişkisi ve nesne-yüklem ilişkisi bakımından iki başlığa ayırarak detaylı şekilde ele almaktadır. Özne-yüklem ilişkisi kapsamında etken ve edilgen fiiller, nesne-yüklem ilişkisi kapsamında ise geçişli ve geçişsiz fiiller açıklanmaktadır. Öğretmen, her bir kavramı örneklerle pekiştirmekte ve özellikle edilgen fiillerde ve geçişsiz fiillerde dikkat edilmesi gereken istisnaları vurgulamaktadır.
- Videoda ayrıca geçişli ve geçişsiz fiillerin nasıl ayırt edileceği anlatılmakta, "onu" kelimesini fiilin başına getirerek anlamlı olup olmadığını kontrol etme yöntemi örneklerle gösterilmektedir. Konu, pratik notlar, alıştırmalar ve örnek soru çözümleriyle pekiştirilmektedir.
- 00:07Fiilde Çatı Konusunun Genel Tanıtımı
- Bu derste fiilde çatı konusu, özne-yüklem ilişkisi ve nesne-yüklem ilişkisi olmak üzere iki başlık altında işlenecek.
- Özne-yüklem ilişkisi altında etken ve edilgen fiil, nesne-yüklem ilişkisi altında ise geçişli ve geçişsiz fiil olmak üzere alt başlıklar bulunuyor.
- Çatı özelliği sadece fiil cümlelerinde aranır, isim cümlelerinde çatı incelemesi yapılmaz.
- 01:47Etken ve Edilgen Fiil
- Etken fiilde iş özne tarafından bizzat yapılıyor, özne işi kendisi yapıyor.
- Edilgen fiilde ise iş başkası tarafından yapılıyor, özne yapılan işten etkileniyor.
- Edilgen fiil genellikle "-ne" veya "-l" ekleriyle yapılıyor.
- 03:51Etken ve Edilgen Fiil Örnekleri
- "Yardım etmek için yanlarına gittik" cümlesinde özne işi bizzat yapıyor, bu etken fiil.
- "Kaybolan kedi sonunda bulundu" cümlesinde kedinin bulunma işini yapan belli değil, bu edilgen fiil.
- "Balo için güzelce giyindi" cümlesinde özne giyinme işini kendisi yapıyor, bu etken fiil.
- "Sözlerinden dolayı sana kırıldı" cümlesinde özne kırılma işini kendisi yapıyor, bu etken fiil.
- "Bir baktım telefonu tamir ettirdi" cümlesinde özne işi kendisi yapıyor, bu etken fiil.
- "Telefon tamir edildi" cümlesinde iş başkası tarafından yapılıyor, bu edilgen fiil.
- 07:04Geçişli ve Geçişsiz Fiil
- Geçişli fiil, nesne alabilen fiillerdir; cümlede nesne bulunmasa da fiilin nesne alabilmesi yeterlidir.
- Geçişsiz fiil, nesne alamayan fiillerdir.
- Bir fiilin geçişli-geçişsiz olduğunu anlamak için fiilin başına "onu" kelimesini getirerek anlamlı olup olmadığını kontrol edebiliriz.
- 09:55Fiil Türleri ve Örnekler
- Fiillerin geçişli mi yoksa geçişsiz mi olduğunu anlamak için fiilin başına "onu" kelimesini getirerek anlamlı olup olmadığını kontrol edebiliriz.
- "Sabahları birlikte koşarız" cümlesinde "onu koşarız" mantıklı olmadığı için geçişsiz fiil olur.
- "Konuyu çok iyi anladı" cümlesinde "onu anladı" mantıklı olduğu için geçişli fiil olur.
- 10:44Fiil Türleri Örnekleri
- "Bir süre sandalyede oturdu" cümlesinde "onu oturdu" mantıklı olmadığı için geçişsiz fiil olur.
- "Filiz oldukça hüzünlü söylemiş" cümlesinde "onu söylemiş" mantıklı olduğu için geçişli fiil olur, ancak cümlede nesne bulunmuyor.
- "Herkes güldü" ve "Halam haftaya gelecek" cümlelerinde "onu güldü" ve "onu gelecek" mantıklı olmadığı için geçişsiz fiil olur.
- 12:01Fiil Türleri Soru Çözümü
- "Aşağıdakilerden hangisi özne-yüklem ilişkisi bakımından diğerlerinden farklıdır?" sorusunda "Babam işten gelince yıkandı" cümlesi özne bizzat işi yaptığı için etken, diğerleri ise edilgen fiil olarak değerlendirilir.
- "Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi geçişli olduğu halde cümlede nesne bulunmamaktadır" sorusunda "Akşamları köşedeki ağacın altında beklerdi" cümlesi geçişli fiil olup nesne bulunmadığı için uygun seçenek olur.
- "Çatı özelliği bakımından inceleyiniz" sorusunda "Anlatacaktı" fiili özne bizzat yaptığı için etken, ayrıca "onu anlatacaktı" mantıklı olduğu için geçişli fiil olarak değerlendirilir.