Buradasın
Türkçe Dilbilgisi Dersi: Fiilde Çatı - Nesnesine Göre Fiiller
youtube.com/watch?v=Y30_8F0YgrMYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ayas Hoca tarafından sunulan bir Türkçe dilbilgisi dersidir. Hoca, fiilde çatı konusunun ikinci bölümünü anlatmaktadır.
- Videoda nesnesine göre fiiller detaylı olarak işlenmektedir. Hoca, fiilleri geçişli ve geçişsiz olarak ikiye ayırarak açıklamaktadır. Geçişli fiillerin nesne alabilen, geçişsiz fiillerin ise nesne alamayan fiiller olduğu belirtilmektedir. Ayrıca, "onu" sözcüğünün fiillerin geçişliliğini belirlemede nasıl kullanılabileceği, RT-dir eklerinin geçişsiz fiilleri geçişli hale getirmesi ve edilgen çatılı fiillerin nesnesi bakımından her zaman geçişsiz fiiller olduğu gibi önemli noktalar örneklerle açıklanmaktadır.
- 00:07Fiilde Çatı Konusunun Tanıtımı
- Fiilde çatı konusunun birinci dersinde öznesine göre fiiller işlenmiş, bu derste nesnesine göre fiiller işlenecek.
- Nesnesine göre fiiller ikiye ayrılır: geçişli fiiller (nesne alabilen fiiller) ve geçişsiz fiiller (nesne alamayan fiiller).
- Geçişli fiiller kılıç fiilleri olarak, geçişsiz fiiller ise durum ve oluş fiilleri olarak adlandırılabilir.
- 01:13Geçişli ve Geçişsiz Fiillerin Örnekleri
- "Öğretmen konuyu anlattı" cümlesinde "anlattı" fiili nesne (konuyu) ile birlikte kullanıldığı için geçişli fiildir.
- "Okuldan gelince yemeğimi yedim" cümlesinde "yedim" fiili nesne (yemeğimi) ile birlikte kullanıldığı için geçişli fiildir.
- "Onun anlattığı fıkraya hepimiz güldük" ve "Babamla haftasonları balık tutmaya gideriz" cümlelerinde "güldük" ve "gideriz" fiilleri nesne alamadığı için geçişsiz fiildir.
- 02:48Fiil Türlerini Belirleme Yöntemi
- Fiil türünü belirlemek için cümlede yüklemi bulup, fiilin önüne "onu" sözcüğünü getirerek mantıklı olup olmadığını kontrol ederiz.
- "Onu anlattı" mantıklı olduğu için geçişli fiil, "onu güldük" mantıklı olmadığı için geçişsiz fiildir.
- Geçişli fiile sahip olan cümlelerde kimi zaman nesne bulunmaz, önemli olan o eylemin nesne alabilmesidir.
- 04:12Fiil Türlerinin Belirlenmesinde Özel Durumlar
- "Annem bize sofrayı hazırlamış" cümlesinde "hazırlamış" fiili nesne alabildiği için geçişli fiildir.
- "Annem çok güzel hazırlamış" cümlesinde nesne bulunmasa da "hazırlamış" fiili nesne alabildiği için geçişli fiildir.
- "Yarın öğretmen bize anlatacak" cümlesinde nesne bulunmasa da "anlatacak" fiili nesne alabildiği için geçişli fiildir.
- 05:47Fiil Türlerinin Belirlenmesinde Ekler
- Türkçe'de "-dir" ekleri geçişsiz fiillere getirilirse fiili geçişli hale getirir ve buna organ fiil denir.
- "-dir" ekleri geçişli fiillere getirilirse fiil yine geçişli olur ve buna ettirgen fiil denir, fiilin geçişlilik derecesini artırır.
- "Güldürmek", "ağlatmak", "pişirmek", "uyutmak" gibi fiiller "-dir" ekleriyle geçişsiz fiilleri geçişli hale getirir.
- 08:12Fiil Türlerinin Belirlenmesinde Özel Notlar
- Yüklemi isim soylu sözcük olan cümlelerde çatı aranmaz, örneğin "Dedem gençken çalışkanmış" ve "Kitaplar seninmiş" cümlelerinde.
- Edilgen çatılı fiiller nesnesi bakımından her zaman geçişsiz fiildir.
- "Ablamdan aldığım telefon kırıldı" ve "Sınıfın perdesi yırtılmış" cümlelerinde "kırıldı" ve "yırtılmış" fiilleri öznesine göre edilgen, nesnesine göre geçişsizdir.