Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin öğrencilere Türkçe dilbilgisi konularından ek fiil hakkında bilgi verdiği eğitim içeriğidir.
- Video, ek fiilin temel görevlerini (isim soylu sözcükleri yüklem yapmak ve basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı yapmak) açıklayarak başlamakta, ardından isim yüklemlerinde ek fiilin kullanımı, fiilimsilerin yüklem olduğunda isim yüklemi kabul edilmesi ve bildirme kiplerinin ek fiil olarak kabul edilmesi gibi konuları örneklerle pekiştirmektedir. Ayrıca ek fiilin olumsuzunun "değil" olduğu ve istisnai durumlar (SSA eki ile koşul anlamı katan isimler) da ele alınmaktadır.
- Öğretmen, ek fiilin geniş zamanının sadece isim yükleminde olabileceğini vurgulamakta ve öğrencilerin sık sık karıştırabileceği konuları örneklerle açıklamaktadır. Video, öğrencilere ek fiil sorularını nasıl çözeceklerini göstermek amacıyla hazırlanmıştır.
- Ek Fiilin Görevleri
- Ek fiilin iki görevi vardır: isim soylu sözcükleri yüklem yapmak ve basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı fiil yapmak.
- Bir cümlenin yüklemi isim ise, mutlaka ek fiil vardır.
- Birleşik zamanlı fiillerde iki kip vardır ve ikinci kip ek fiil olarak adlandırılır.
- 02:38Ek Fiil Örnekleri
- "Kovanın içindeki soğuk suyla birbirimizi ıslatıyorduk" cümlesinde ek fiil "yordu" basit zamanlı fiili birleşik zamanlı fiil yapar.
- "Kırkbeş yıllık eşine hala çok aşıkmış" cümlesinde "aşıkmış" isim yüklemi yapar çünkü "aşık" isim köklüdür ve olumsuzlanabilir.
- "Senmişsin diş macununu ortasından sıkan" cümlesinde "senmişsin" zamir ek fiil alarak yüklem olmuştur.
- "İsin bitince hemen eve gitmeliymişsiniz" cümlesinde "gitmeliymiş" iki kip içerdiği için ek fiil vardır.
- 08:09Ek Eylem ve Yüklemler
- Ek eylem, yüklemde bulunur ve yüklem isim ise mutlaka ek eylem vardır.
- Bazı durumlarda ek eylem düşebilir, örneğin "Eylül ayında Silifke'nin denizi çok güzeldir" cümlesinde "güzel" isim yüklemi olup ek eylem düşmüştür.
- "Gibiyiz" gibi edatlar isim soylu söz olarak yüklem olduğunda ek eylem alır.
- 09:53Ek Eylem Olmayan Fiiller
- "Sevinirim" cümlesinde "sevinmek" fiil olmasına rağmen ek eylem yoktur çünkü iki kip içermez.
- Ek eylem çoğunlukla yüklemde bulunur, ancak cümlede başka fiiller de olabilir.
- Öğrenciler ek eylem konusunda öğrendikleri bilgileri not alıp uyguladıklarında soruların %80-90'ını çözebilirler.
- 12:37Fiilimsiler ve Ek Eylem
- Fiilimsiler (isim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil) yüklem olduğunda isim yüklemi kabul edilir.
- Fiilimsiler yüklem olduğunda sonundaki ek fiil olur, örneğin "bekleyen" sıfat-fiil yüklem olduğunda ek fiil kabul edilir.
- Fiilimsiler yüklem olduğunda ek fiilin olumsuzu "değil" sözcüğüdür.
- 14:25Bildirme Kipi
- "Dir" eki fiile eklenerek bildirme kipi oluşturur ve kesinlik veya olasılık anlamı katar.
- Bildirme kipi, fiile kesinlik veya olasılık anlamı kattığında ek fiil olarak kabul edilir.
- Sorularda "ek fiil cümleye olasılık anlamı katmıştır" veya "ek fiil cümleye kesinlik anlamı katmıştır" şeklinde sorular sorulabilir.
- 16:34Ek Fiil ve Yüklem Türleri
- Yüklem açısından ek fiil olup olmadığını belirlemek için fiilin "mek" eki olup olmadığına bakılır.
- İsimlere gelen "-ssa" eki koşul anlamı katarak ek fiil kabul edilir.
- Ek fiil olmaması, ek eylemin olmaması anlamına gelmez; isim yüklemi olan cümlelerde ek eylem düşebilir.
- 19:23Ek Fiilin Geniş Zamanı
- Ek fiilin geniş zamanı sadece isim yüklemi olan cümlelerde olabilir.
- İsim yüklemi olan cümlelerde sonuna "-dır", "-di", "-miş" gelmezse, geri kalan eklere "geniş zaman" denir.
- "Geniş zaman" denmesinin nedeni, cümlede geniş bir zaman dilimi hissedilmesidir (her zaman, sürekli olarak).