Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dilbilgisi konularından dolaylı tümleç hakkında verdiği eğitim dersidir.
- Videoda dolaylı tümleç kavramı detaylı olarak açıklanmaktadır. Öğretmen, dolaylı tümleçin yüklemde bildirilen işin yapıldığı yeri gösteren bir cümle öğesi olduğunu, ismin yönelme, bulunma ve ayrılma hal ekleriyle oluştuğunu anlatmaktadır. Ayrıca, dolaylı tümleçleri bulmak için kullanılabilecek sorular (kime, neye, nereye, kimde, nerede, kimden, neden, nereden) ve "neden" sorusunun "neyden" anlamında sorulması gerektiği vurgulanmaktadır. Video, çeşitli örnek cümleler üzerinden konunun pekiştirilmesiyle devam etmektedir.
- 00:04Dolaylı Tümleç Nedir?
- Dolaylı tümleç, yüklemde bildirilen işin yapıldığı yeri gösteren, yüklemle ilgili yönelme, yaklaşma, bulunma, ayrılma gibi durumları gösteren bir cümle öğesidir.
- Tümleçler eylemlerin eksik yanlarını tamamlayan sözcüklerdir, dolaylı tümleç ise yüklemi yönelme, yaklaşma, bulunma, ayrılma gibi durumlarla dolaylı bir şekilde tamamlar.
- Dolaylı tümleç, ismin hal ekleri olan e hali (yönelme), de hali (bulunma) ve den halini (ayrılma) alarak yükleme çeşitli anlamlar kazandırabilir.
- 01:19Dolaylı Tümleçleri Bulma Yöntemi
- Dolaylı tümleci bulabilmek için yüklemeye "kime, neye, nereye?" soruları sorulabilir, bunlar yönelme, yaklaşma ve yön anlamlarında yüklemi tamamlarlar.
- İsimde halini almış dolaylı tümleçleri bulabilmek için "kimde, nerede?" sorusu sorulabilir, bunlar yüklemi bulunma anlamında tamamlarlar.
- İminden halini almış dolaylı tümleçleri bulabilmek için "kimden, neden, nereden" soruları sorulabilir, bunlar yüklemi ayrılma ve uzaklaşma anlamlarını katar.
- 02:10Neden Sorusunun Önemi
- "Neden" sorusu niçin anlamında değil, neyden anlamında sorulmalıdır.
- Niçin şeklinde sorulursa cevap zarf tümleci olur, neyden şeklinde sorulursa cevap dolaylı tümleç olur.
- Neden sorusu neyden (hammade) anlamında sorulduğunda dolaylı tümleç, niçin (sebep) anlamında sorulduğunda zarf tümleci olur.
- 03:00Örnek Cümlelerle Dolaylı Tümleç
- "Size büyük bir sürprizim var" cümlesinde "size" sözcüğü dolaylı tümleçtir.
- "Memleket-e" (yönelme), "trende" (bulunma), "deniz-de" (bulunma), "kuyu-dan" (ayrılma), "babam-dan" (ayrılma) örneklerdir.
- Bir cümlede hem "nereye" hem de "nereden" sorusuna cevap bulunan dolaylı tümleçler olabilir.
- 10:31Zarf Tümleci ve Dolaylı Tümleç Arasındaki Fark
- İsimlerin hal ekleri (e, de, den) genellikle dolaylı tümleç olarak kullanılır.
- Ancak bu ekler zaman, durum ve niçin anlamlarında kullanılıyorsa zarf tümleci olarak adlandırılır.
- "Başlayacak" cümlesindeki "dan" eki ayrılma hal eki olmasına rağmen zaman anlamında kullanıldığı için zarf tümleci olarak değerlendirilir.