Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dil bilgisi konularından fiil çatısı hakkında verdiği eğitim dersidir. Öğretmen, özellikle TEOG sınavında sıkça çıkan bu konuyu detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, fiil çatısının iki ana başlıkta incelenmesini içermektedir: nesnelere göre fiiller ve öznelere göre fiiller. Nesnelere göre fiiller bölümünde geçişli çatılı fiiller, geçişsiz çatılı fiiller, organ çatılı fiiller ve ettirgen çatılı fiiller açıklanırken, öznelere göre fiiller bölümünde etken çatılı fiiller, edilgen çatılı fiiller, dönüşlü çatılı fiiller ve işlev çatılı fiiller ele alınmaktadır.
- Öğretmen, her bir fiil türü için örnekler vererek, edilgen çatılı fiillerin "l" ve "n" ekleriyle, dönüşlü çatılı fiillerin "kendi kendine" veya "hep birlikte" anlamlarıyla, işte çatılı fiillerin "iş" ekleriyle ve etken çatılı fiillerin gerçek öznesiyle nasıl ayırt edileceğini açıklamaktadır. Ayrıca, TEOG sınavında bu konudan en az bir soru çıkacağını belirterek, özellikle geçişli-geçişsiz çatılı fiiller ve etken-edilgen çatılı fiiller üzerinde durulması gerektiğini vurgulamaktadır.
- 00:04Fiil Çatısı Konusunun Önemi
- Fiil çatısı, özellikle TEOG'da öğrencilerin zorlandığı bir konudur.
- TEOG'da fiil çatısı konusundan en az bir soru çıkacaktır.
- Cümle çeşitlerinden de bir soru çıkacağı düşünüldüğünde, toplam iki dil bilgisi sorusu TEOG'da bu konulardan çıkacaktır.
- 01:08Fiil Çatısının Türleri
- Fiil çatısı ikiye ayrılır: nesnelere göre fiiller ve öznelerine göre fiiller.
- Nesnelere göre fiiller geçişli çatılı fiiller, geçişsiz çatılı fiiller, organ çatılı fiiller ve ettirgen çatılı fiiller olmak üzere dört başlığa ayrılır.
- TEOG'da geçişli çatılı fiiller ve geçişsiz çatılı fiiller sorulacak, organ ve ettirgen çatılı fiiller seçenekte de olabilir.
- 01:42Geçişli ve Geçişsiz Çatılı Fiiller
- Geçişli çatılı fiiller, nesne alabilen ve eyleme dönüştüğünde bir varlığı etkileyen fiillerdir.
- Geçişsiz çatılı fiiller, eyleme dönüştüğünde başka bir varlığı etkileme gücü olmayan fiillerdir.
- Geçişli çatılı fiiller "onu" sözcüğü ile kullanılabilirken, geçişsiz çatılı fiiller "onu" sözcüğü ile kullanılamaz.
- 03:14Organ Çatılı Fiiller
- Organ çatılı fiiller, geçişsiz çatılı fiillerin "-t", "-r", "-r", "-dır" eklerinden birini alarak geçişi duruma getirildiği fiillerdir.
- Organ çatılı fiillerde nesne alır hale gelir ve eylemi başkasına yaptırma anlamı kazanır.
- Organ çatılı fiillerde öznenin konumu da değişir; özne eylemi başkasına yaptırır.
- 06:04Ettirgen Çatılı Fiiller
- Ettirgen çatılı fiiller, geçişli çatılı bir fiile "-t", "-r", "-r", "-dır" eklerinden birini getirerek fiilin geçişlik derecesini arttırdığı fiillerdir.
- Ettirgen çatılı fiillerde nesne alır hale gelir.
- Örneğin, "durmak" geçişsizken, "durdurmak" ettirgen çatılı fiil olur.
- 07:21Fiil Çatısının Özeti
- Dilimizdeki fiiller geçişli ve geçişsiz olarak ikiye ayrılır.
- Nesne alabilen fiillere geçişli çatılı fiiller, nesne alamayan fiillere geçişsiz çatılı fiiller denir.
- Nesne alabilen bir fiili cümlede kullanırken mutlaka nesne eklemek gerekir, aksi halde anlatım bozukluğu olur.
- 09:02Öznelere Göre Fiiller
- Öznelere göre fiiller etken çatılı fiiller, edilgen çatılı fiiller, dönüşlü çatılı fiiller ve işlev çatılı fiiller olmak üzere dört başlık altında toplanır.
- TEOG'da etken ve edilgen çatılı fiillerden yüzde yüze yakın olasılıkla soru çıkacaktır.
- Etken çatılı fiil, gerçek bir öznesi olan fiildir ve kök durumundaki bütün fiiller etken çatılıdır.
- 11:36Edilgen Çatılı Fiiller
- Edilgen çatılı fiillerin gerçek bir öznesi yoktur, etken çatılı fiillerden ayrılır.
- Edilgen çatılı fiillerin yapısında mutlaka "-l" veya "-n" edilgenlik eklerinden biri bulunmalıdır.
- Edilgen çatılı fiillerin varsa nesnelerine "sözde özne" denir, ancak her zaman sözde özne olmayabilir.
- 14:29Dönüşlü Çatılı Fiiller
- Dönüşlü çatılı fiillerde gerçek bir özne vardır ve özne kendi kendine yapar.
- Dönüşlü çatılı fiillerde de "-l" veya "-n" edilgenlik ekleri kullanılır.
- Dönüşlü çatılı fiillerin özneleri aynı zamanda neslidir ve tamamına yakını geçişsiz çatılıdır.
- 16:57İşlev Çatılı Fiiller
- İşlev çatılı fiillerin yapısında mutlaka "-ş" eki bulunmalıdır.
- İşlev çatılı fiillerde eylem karşılıklı yapılır veya aynı grup hep birlikte aynı anda yapar.
- Çatılı fiillere "kendi kendine", "hep birlikte" veya "karşılıklı" gibi ifadeler koyulmamalıdır, aksi halde anlatım bozukluğu olur.