Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dil bilgisi dersi formatında paragrafın dil ve anlatım yönünü anlattığı eğitim içeriğidir.
- Video, paragrafın dil ve anlatım yönünü kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. İlk olarak anlatıcı tipleri ve anlatım ağızları anlatılmakta, ardından açıklama, tartışma, öyküleme ve betimleme gibi anlatım biçimleri örneklerle açıklanmaktadır. Daha sonra düşünceyi geliştirme yolları (tanımlama, benzetme, karşılaştırma, örneklendirme, tanık gösterme, sayısal verilerden yararlanma) ve paragrafın dil özellikleri (açıklık, yalınlık, duruluk, akıcılık, özgünlük, doğallık, sağlamlık, özlülük, tutarlılık, sürükleyicilik, ulusallık, yerellik, evrensellik, çağdaşlık, kalıcılık, yoğunluk, etkileyicilik, çeşitlilik ve inandırıcılık) detaylı olarak incelenmektedir.
- Video, paragrafın anlam ve yapı yönlerinin önceki derslerde işlendiğini belirterek sonlanmakta ve hikaye unsurları (olay, zaman, mekan, yer ve kahramanlar) Batman filmi üzerinden anlatılmaktadır.
- 00:05Paragrafın Dil ve Anlatım Yönü
- Bu derste paragrafın dil ve anlatım yönü işlenecek, anlatıcı tipleri, anlatım biçimleri, düşünceyi geliştirme yolları ve paragrafta anlatım özellikleri ele alınacak.
- Paragrafın dil ve anlatım yönünde anlatıcı tipleri ve anlatıcı ağızları incelenecek.
- 00:36Anlatıcı Tipleri
- Üçüncü kişi anlatımı, olayları dışarıdan bir gözlemci anlatır ve fiiller üçüncü tekil veya üçüncü çoğul kişiyle çekimlenir.
- Birinci kişi anlatımı, olayı yaşayan kahraman kendi ağzıyla anlatır, "ben" kavramı ön plandadır ve fiiller birinci tekil veya birinci çoğul kişiyle çekimlenir.
- 02:28Anlatım Biçimleri
- Türkçe'de paragraf boyutunda dört anlatım biçimi vardır: açıklama, tartışma, öyküleme ve betimleme.
- Açıklama anlatım biçiminde amaç bilgi vermektir, nesnel cümleler ağırlıklı olarak kullanılır ve makale, fıkra, deneme gibi düşünce yazılarında görülür.
- Tartışma anlatım biçiminde amaç okuyucunun fikrini değiştirmektir, yazar ortaya iki görüş atar, birini savunur ve karşılıklı konuşma havası vardır.
- 07:49Öyküleme ve Betimleme
- Açıklama ve tartışma anlatım biçimlerinde bilgilendirici metinler yazılır.
- Öyküleme ve betimleme anlatım biçimlerinde olay ağırlıklı metinler, roman, hikaye, masal gibi metin türleri yazılır.
- 08:08Öyküleme Anlatım Biçimi
- Öyküleme, olayları kişi, yer ve zaman unsurlarıyla anlatan paragraflardır.
- Öykülemede okuyucunun zihninde bir film canlanır ve kahramanlar genellikle olayların içinde yer alır.
- Öyküleme anlatım biçimi roman, hikaye, fabl ve masal gibi hikaye edici metinlerde kullanılır.
- 09:48Betimleme Anlatım Biçimi
- Betimleme, sözcüklerle resim çizer gibi anlatmaktır ve gözlemle elde edilen bilgiler açık, sade ve anlaşılır bir dille aktarılır.
- Betimlemede olaydan çok görüntü, fotoğraf ve resim anlatılır, sadece dış görünüş değil karakter özellikleri de tarif edilebilir.
- Öyküleme bir olayı film çeker gibi anlatırken, betimleme bir kareyi dondurup fotoğraf çeker gibi resmetmektir.
- 11:46Anlatım Biçimleri ve Düşünceyi Geliştirme Yolları
- Anlatım biçimleri paragrafın bütününü kapsarken, düşünceyi geliştirme yolları sadece cümlelerde yer alan küçük tekniklerdir.
- Düşünceyi geliştirme yolları anlatım biçimlerini destekleyen küçük tekniklerdir.
- 12:28Tanımlama Tekniği
- Tanımlama, bir kavram veya varlığın ne olduğunun açıklanmasıdır ve "kısaca nedir?" sorusunun cevabıdır.
- Tanımlama nesnel olmak zorunda değildir, öznel tanım da olabilir.
- Tanımlama tekniği cümle cümle metinlerde yer alabilir ve açıklayıcı veya tartışmacı anlatım biçimlerini başlatabilir.
- 14:02Duyulardan Yararlanma
- Yazar bir paragraf yazarken insanın beş duyusundan yararlanabilir.
- Duyu organları ile ilgili ayrıntılara yer veren yazar duyulardan yararlanmıştır.
- Bu teknik okuyucuyla iletişim kurmak için kullanılır.
- 15:01Benzetme Tekniği
- Benzetme, aralarında ortak yön bulunan iki kavramdan zayıf olanın güçlü olana benzetilmesidir.
- Benzetme ile anlatım güçlendirilir ve zayıf olan kavram güçlü olana benzetilir.
- Benzetme örneği: "Birikimsiz yazarlık saman alevi gibidir" ifadesinde birikimsiz yazarlık saman alevine benzetilmiştir.
- 16:07Karşılaştırma Tekniği
- Karşılaştırma, aralarında benzerlik ya da karşıtlıklar bulunan iki şeyin kıyaslanmasıdır.
- Karşılaştırma sadece karşıtlıklar değil, benzerlikler de ortaya çıkarabilir.
- Karşılaştırma cümlelerinde "en", "ise", "göre", "daha" gibi sözcüklerle karşılaştırma yapılabilir.
- 17:38Örneklendirme ve Tanık Gösterme Teknikleri
- Örneklendirme, yazının inandırıcılığını arttırmak amacıyla dikkat şahıs, olay veya eserlerden örnek vermektir.
- Tanık gösterme, yazın inandırıcılığını artırmak amacıyla hangi alanda yazı yazıyorsak o alanda sözü geçen bir kişinin sözünü kullanmaktır.
- Tanık göstermek, o kişinin ismini söylemek değil, o kişinin sözünü yazmaktır.
- 19:19Deneme Türü ve Tanık Gösterme
- Deneme, duygu, sezgi, birikim ve akla dayanır; yazar kendi birikimini ve içinden gelenleri özgürce aktarır.
- Nurullah Ataç, deneme için "deneme benim ülkesidir" diyerek deneme türünün kişisel bir alan olduğunu vurgulamıştır.
- Tanık gösterme, metinle ilgili o alanda sözü geçen birinin sözünü kullanmaktır.
- 20:24Sayısal Verilerden Yararlanma
- Sayısal verilerden yararlanma, paragrafta sayılara dayalı istatistiksel bilgiler verilmesidir.
- Rakamlar, oranlar, anket sonuçları ve yüzdelik ifadeler sayısal verilerdir, ancak tarihler sayısal veri değildir.
- Ormanların toz emme kapasitesi gibi sayısal veriler, okuyucuya daha fazla bilgi aktarmaya yardımcı olur.
- 22:07Sayıp Dökmelerden Yararlanma
- Sayıp dökmelerden yararlanma, aynı kavramları ard arda sıralamaya sayıp dökme yöntemidir.
- Kavramlar ard arda sıralanırken araya virgül girer.
- Karadeniz'in doğal güzellikleri gibi paragraflarda sayıp dökmelerden yararlanma sıkça kullanılır.
- 23:14Anlatım Özellikleri
- Açıklık, anlatımın tek bir anlamı ifade etmesidir; bir cümleden iki farklı anlam çıkıyorsa açıklık ilkesine uyulmamıştır.
- Yalınlık (sadelik), anlatımın süsten, söz sanatlarından, ağır sözcüklerden ve özenli cümlelerden uzak olmasıdır.
- Duruluk, anlatımda gereksiz ek ve sözcüğün bulunmamasıdır.
- 25:05Akıcılık ve Özgünlük
- Akıcılık, anlatımın pürüzsüz olması ve hiçbir engele uğramadan akıp gitmesidir.
- Özgünlük, yazarın düşünce ve anlatımının diğer herkesten farklı ve yeni olmasıdır.
- Doğallık, anlatımın yapmacıklıktan uzak olup içten ve samimi yapılmasıdır.
- 27:07Sağlamlık ve Özlülük
- Sağlamlık, anlatımın dilbilgisi kurallarına uygun olmasıdır; öğe eksiklikleri ve eklerin yanlış kullanımı sağlamlığı bozar.
- Özlülük, az sözle çok şey anlatmaktır; anlatımın söz yığınından uzak olması ve özet bir nitelik taşımasıdır.
- Tutarlılık (bütünlük), anlatımın çelişki taşımaması, mantık kurallarına uyması ve konudan sapmamasıdır.
- 29:36Sürükleyicilik
- Sürükleyicilik, okuyucunun ilgisini canlı tutmak ve okuyucuyu esere bağlamaktır.
- Sürükleyici bir eser, okuyucuyu esere bağlı tutarak sayfalarca okumaya devam etmesini sağlar.
- 30:04Paragrafın Dil ve Anlatım Özellikleri
- Ulusallık (yerellik) bir metnin sadece bir ulusun kültürel özelliklerini taşımasıdır, evrensellik ise bir sanat yapıtının dünyadaki tüm insanlara hitap eden özellik taşımasıdır.
- Çağdaşlık, eserin yazılan zamana uygun nitelikler taşımasıdır; örneğin Yaşar Kemal roman yazarken, Fuzuli mesnevi anlatım biçimini kullanmıştır.
- Kalıcılık, bir eserin gelecekte de ilgi görmesi ve yüzyıllarca geçerliliğini korumasıdır; örneğin Fuzuli'nin Leyla ve Mecnun mesnevisi 16. yüzyılda yazılmış olmasına rağmen 21. yüzyılda bile geçerliliğini korumaktadır.
- 32:23Paragrafın Diğer Özellikleri
- Yoğunluk, metnin derin olması ve içerisinde fazla bilgi barındırmasıdır.
- Etkileyicilik, eserin okuyucu üzerinde bıraktığı tesirdir; etkileyici eserler okuyucunun düşüncelerini ve hayatını etkiler.
- Çeşitlilik, anlatımda tekdüzeliğin olmamasıdır; kısa ve uzun cümlelerin, devrik ve kurallı cümlelerin, farklı yapılı cümlelerin kullanılması okuyucunun ilgisini canlı tutar.
- 33:49Hikaye Unsurları
- Hikaye unsurları (olay, zaman, mekan, yer ve kahramanlar) masal, fabl, hikaye, roman gibi olay metinlerinin unsurlarıdır.
- Olay, kahramanların yaşadığı olaylardır; zaman, olayın gerçekleştiği zamandır; mekan, olayın gerçekleştiği yer veya yerlerdir; kahramanlar ise olayları yaşayan karakterlerdir.
- Batman filmi örneği üzerinden olay (Batman ve Joker'in çatışması), zaman (günümüzde), mekan (Gotham şehri) ve kahramanlar (Batman, Joker, polis) gösterilmiştir.
- 35:36Paragrafta Duygular ve Duyulara
- Paragrafta duygular, yazarın iç dünyasına ait pişmanlık, küçümseme, beğenme, korku, sitem, heyecan, neşe, mutluluk gibi izlenimlere yer verilmesidir.
- Paragrafta duyulara, görme, işitme, dokunma, tatma ve koklama duyularından yararlanılabilir.
- Paragrafın anlam yönü, yapı yönü, dil ve anlatım yönü, anlatıcı tipleri, anlatım biçimleri, düşünceyi geliştirme yolları, anlatım özellikleri, hikaye unsurları, duygular ve duyuları konuları bu derste işlenmiştir.