Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Türkçe dil bilgisi konularını anlattığı kapsamlı bir eğitim içeriğidir.
- Video, cümlenin anlamı ve türleri konusunu detaylı şekilde ele almaktadır. İçerik (konu) cümlesi, üslup (biçem) kavramı, nesnel ve öznel cümleler, saptama, değerlendirme, çıkarım, izlenim, tanım, açıklama, karşılaştırma, benzetme, doğrudan ve dolaylı anlatım, kinayeli anlatım, gerçekleşmemiş beklenti, aşamalı durum bildiren cümleler ve öngörü içeren cümleler gibi çeşitli cümle türleri ve anlatım türleri örneklerle açıklanmaktadır.
- Öğretmen, her kavramı tanımlar ve günlük hayattan örneklerle somutlaştırmakta, sınavlarda bu konuların nasıl sorulabileceğini de belirtmektedir. Video, cümlenin anlamının son başlığını ve en önemli konusunu bir sonraki derste göreceğimizi belirterek sona ermektedir.
- 00:10Cümlenin Anlamı Konusuna Giriş
- Cümlenin anlamı konusuna devam ediliyor, önceki videoda anlamlarına göre cümleler ve anlam ilişkilerine göre cümlelerden bahsedilmişti.
- Bu videoda içerdiği duygu, düşünce, kavramlara ve anlatım özelliklerine göre cümlelerden söz edilecek.
- Cümle yorumu sınavın en önemli bölümü olup yüzde yüz soru çıkan bir konudur.
- 00:47İçerik Konu Cümlesi
- İçerik konu cümlesi, bir şeyin konusu, içeriği, içinde ne olduğu ve ne anlatıldığı sorusuna cevap veren cümlelerdir.
- Örneğin "Yazar romanında teknoloji yüzünden yalnızlaşan insanları anlatmış" cümlesi, romanın konusunu belirten bir içerik konu cümlesidir.
- "Beş hececiler Anadolu'yu ve vasat insan tipini şiire soktular" cümlesi de şiirin konusunu belirten bir içerik konu cümlesidir.
- 01:48Üslup
- Üslup (biçem), bir yazarın sözcükleri seçme, dizme ve dili kullanma ile ilgili özelliklerdir.
- Üslup, "nasıl anlatıyor?" sorusunun cevabını verir.
- Örneğin "Bu yazarı okumayı seviyorum çünkü akıcı ve anlaşılır bir dille yazmış" cümlesi, yazarın akıcı ve anlaşılır bir dille yazdığını belirten bir üslup örneğidir.
- 04:35Nesnel ve Öznel Cümleler
- Nesnel cümle, nesneye göre, kişiden kişiye değişmeyen ve kanıtlanabilir yargılardır.
- Öznel cümle, özneye göre, kişiden kişiye değişen ve kanıtlanamayan yargılardır.
- Nesnel cümleler kanıtlanabilir yargılar içerirken, öznel cümleler kanıtlanamaz yargılar içerir.
- 08:47Yorum ve Kesinlik Bildiren Cümleler
- Yorum cümleleri özel yargı içerir ve söyleyenin kendi görüşünü dile getirir.
- Kesinlik bildiren cümleler net cümlelerdir ve yorum içermez.
- Örneğin "Onbir Kasım'daki fidan dikme etkinliğinde Çorum'da bir saatte en çok fidan dikme rekoru kırılmıştır" cümlesi, kesin bir bilgi içeren bir net cümledir.
- 10:14Saptama ve Değerlendirme
- Saptama, bir durumla ilgili tespitte bulunma ve gözlem ya da araştırma sonucunun ifade edilmesidir.
- Saptama cümleleri kesinlikle nesnel yargı içerir, kendi düşünceleri yerine bir durum tespiti yapar.
- Değerlendirme genellikle öznel yargı içerir ve yapıt veya sanatçı ile ilgili eleştiri içerir.
- 12:26Çıkarım ve İzlenim
- Çıkarım, bilinen bir durumdan yola çıkarak yorum ve değerlendirme yaparak yeni bir sonuca ulaşmaktır.
- Çıkarım cümlelerinde "gösteriyor", "o halde", "demek ki" gibi anahtar ifadeler kullanılır.
- İzlenim, bir durumun veya olayın kişinin üzerinde bıraktığı etkidir ve genellikle benzetme içerir.
- 14:39Tanım ve Açıklama
- Tanım cümlesi, bir kavramı belirginleştirmek için tanıtmaktır ve mutlaka "nedir" sorusunun cevabı vardır.
- Tanım cümleleri öznel de olabilir, nesnel de olabilir; önemli olan "nedir" sorusuna cevap alabilmemizdir.
- Açıklama cümlelerinde "nedir" sorusunun cevabını aramayız, amacımız bilgi vermektir.
- 17:17Karşılaştırma ve Benzetme
- Karşılaştırma cümlelerinde iki şey karşılaştırılır ve ortak özellikler veya farklı özellikler söylenerek karşılaştırma yapılabilir.
- Karşılaştırma cümlelerinde "en", "dağ" gibi sözcükler kullanılır ve karşılaştırma yapmak için iki kavramın karşılaştırılması gerekir.
- Benzetmede bir kavram, özellik bakımından kendisinden daha güçlü bir kavrama benzetilir ve benzetme olan her cümlede karşılaştırma vardır.
- 20:05Doğrudan ve Dolaylı Anlatım
- Doğrudan anlatım, birinin söylediği cümleyi hiçbir değişikliğe uğratmadan, tırnak içinde veya tırnak içinde olmaksızın aktarmaktır.
- Dolaylı anlatımda, birinin söylediği cümleyi kendi düşüncelerimizle ve sözcüklerimizle ifade ederiz, ancak cümlenin anlamını değiştirmemeliyiz.
- Doğrudan anlatımda "dedi", "söylüyor" gibi ifadeler kullanılırken, dolaylı anlatımda "söyledi", "söyledi" gibi ifadeler kullanılır.
- 21:43Kinayeli Anlatım
- Kinayeli anlatım, günlük yaşamda bir şeyin tersini söyleyerek alaycı bir biçimde anlatmaktır.
- Kinayeli anlatım, söz sanatlarındaki anlam olaylarıyla karıştırılmamalıdır.
- Örneğin "O kadar iyi bir takım ki ligin sonuncu takımına bile yenildi" cümlesi, aslında takımın kötü olduğunu alaycı bir dille ifade etmektedir.
- 22:44Gerçekleşmemiş Beklenti ve Aşamalı Durum
- Gerçekleşmemiş beklenti içeren cümlelerde, bir beklenti var ancak bu beklenti gerçekleşmemektedir.
- Aşamalı durum bildiren cümlelerde, bir durumun veya olayın zamanla gelişimini anlatan ifadeler kullanılır.
- "Hastalığı gün geçtikçe ilerliyor" ve "Babamın işleri yıldan yıla kötüleşiyor" gibi cümleler aşamalı durum bildiren örneklerdir.
- 24:16Öngörü
- Öngörü, bir şeyin ilerisini nasıl bir yol alacağını önceden görmek, anlamak ve kestirmektir.
- "Bilim insanları salgının yaz aylarında oldukça azalacağını söylüyorlar" cümlesi, gelecekle ilgili bir öngörüdür.
- "Ekonomi uzmanları ay sonunda faizlerin düşmesini bekliyorlar" cümlesi de gelecekle ilgili bir öngörüdür.
- 25:18Önsezi ve Önyargı
- Önsezi, bir olay veya durum olmadan önce onun nasıl olacağı ile ilgili önceden sezme anlamına gelir.
- Önyargı, önceden edinilmiş yargıdır ve olumlu da olabilir, olumsuz da olabilir; peşin hüküm demektir.
- 26:36Olasılık ve Tahmin
- Olasılık, kesinliğin tam tersi bir şeyin bir ihtimal olmasıdır ve "belki" anlamı taşır.
- Tahmin, bazı verilere ve sezgilere dayanarak bir işin ilerisi ile ilgili kestirimde bulunmaktır.
- 27:38Varsayım ve Tasarım
- Varsayım, henüz olmamış bir durumu varmış gibi kabul etmektir.
- Tasarım, gelecekle ilgili plan yapma demektir.
- 28:41Öneri ve Uyarı
- Öneri, bir konuyla ilgili teklifte bulunmak ve kendi düşüncenizi ifade etmektir.
- Uyarı, bir konuyla ilgili ikaz etmek ve "bunu böyle yapmalısın" demektir.
- 29:38Sitem ve Yakınma
- Sitem, bir durumla ilgili bir kişiye yapmadığı bir şeyden ötürü kırgınlık dile getirmektir.
- Yakınma, birine gidip bir başkasına şikayet etmedir.
- 30:56Pişmanlık ve Hayıflanma
- Pişmanlık, yapılan bir şeyden dolayı üzüntü duymaktır.
- Hayıflanma, yapılmayan bir şeyden dolayı üzüntü duymaktır ve genellikle ileriki yaşlarda olur.
- 32:08Kanıksama ve Duyarsızlaşma
- Kanıksama, bir duruma alışıp artık onu yadırgamaz hale gelmektir ve olumsuz bir durumdur.
- Duyarsızlaşma, bir şeyi inkar etmek demektir.
- 32:53Küçümseme ve Azımsama
- Küçümseme, sayılamayan, ölçülemeyen nitelik bildiren şeyler için kullanılır.
- Azımsama, sayılabilen, ölçülebilen nicelik bildiren şeyler için kullanılır.
- 34:06Beğenme, Yeğleme ve Üstünlük
- Beğenme, bir şeyi beğenmenin bir cümlede anlamı taşır.
- Yeğleme, tercih etme demektir ve bir şeyi bir başka şeye üstün tutma anlamına gelir.
- Üstünlük, bir şeyin benzerlerine göre daha üst düzeyde ve daha iyi olmasıdır.
- 35:21İvedilik
- İvedilik, bir işin hemen çabucak, hızlı bir şekilde yapılması gerektiği anlamını taşır.