Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan, üniversite sınavlarına hazırlık amacıyla çocuk edebiyatı konusunu kapsamlı şekilde ele alan bir eğitim içeriğidir.
- Video, Türk çocuk edebiyatının gelişiminden başlayarak önemli yazarları ve eserlerini kronolojik olarak anlatmakta, ardından dünya çocuk edebiyatının gelişimine geçmektedir. İçerik, çocuk edebiyatının ilkeleri, iç ve dış yapı unsurları, metin türleri (masallar, tekerlemeler, bilmeceler, ninniler) ve fiziksel özellikleri gibi konuları kapsamaktadır.
- Video ayrıca sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini öngörmekte ve not alma tavsiyeleri sunmaktadır. Konuşmacı, Sedat Sever gibi akademik kaynaklardan faydalanmanın önemini vurgulamakta ve çocuk edebiyatındaki zayıflık unsurlarını da açıklamaktadır.
- 00:01Çocuk Edebiyatı Tanıtımı
- Bu video, çocuk edebiyatını tek videoda özetleyerek genel bir tekrar sunmayı amaçlamaktadır.
- Anlatım sade olacak ancak önemli noktalara değinilecektir.
- 00:33Türkiye'de Çocuk Edebiyatının Gelişimi
- Türkiye'de çocuklara hitap eden ilk eser olarak Nabi'nin Hayriyesi kabul edilir, bu eser oğlu Hayri'ye ithafen yazılmıştır.
- Vehbi de oğlu Lütfi için yazdığı "Lütfi" adlı eserle çocuk edebiyatına katkı sağlamıştır.
- Münif Paşa'nın "Ehemmiyet Terbiye Sıbyan" adlı makalesi çocuk edebiyatının gelişimi açısından önemli bir kaynak olarak değerlendirilmektedir.
- 01:51Dönemin Çevirileri ve İlk Şiir Kitapları
- Dönemin çevirileri arasında Ziya Paşa'nın "Jan-Jak Ruso"nu "Emine"ye çevirmesi ve Yusuf Kamil Fener'in "Tele"yi çevirisi bulunmaktadır.
- Kayseri Doktor Rüştü'nün "Etfal Aklım Alfabesi" adlı eserinde fabl çevirileri bulunmaktadır.
- İlk çocuk şiir kitabını İbrahim Alaattin Görse "Çocuk Şiirleri" adıyla yazmıştır.
- 03:19Önemli Yazarlar ve Eserleri
- Tevfik Fikret 1914'te "Şermin" adlı hece ölçülü şiir kitabını yazmıştır.
- Ömer Seyfettin'in eserleri üç gruba ayrılmaktadır: Türk tarihinden konuları alanlar (Pembe İncilik, Kaftan, Kütük, Forsa, Ferman), çocukluk anılarından konuları alanlar (İlk Namaz, İlk Cinayet, Hant Kaşığı, Falaka) ve çocuklar için uygun olmayanlar (Beyaz Lale, Bomba).
- Eflatun Cem Güney'in "Açık Soframız", "Dede Korkut", "Dertli Kaval", "En Güzel Türk Masalları", "Bir Varmış Bir Yokmuş", "Nasrettin Hoca", "Evvel Zaman İçinde Gökten Üç Elma Düştü" ve "Az Gittik Uz Gittik" gibi eserleri bulunmaktadır.
- 05:18Diğer Önemli Yazarlar ve Eserler
- Gülten Dayıoğlu'nun "Hadi Dört Kardeşler", "Yurdumu Özledim", "Dünya Çocukları", "İşın Çağı İnsanları", "Parbat Dağı'nın Esrarı", "Yeşil Kiraz", "Sekizinci Renk", "Mu'nun Gizemi", "Leylek", "Karda Kaldı Güne", "Güzel Hanım" ve "Kaftanın Ardına Yolculuk" gibi eserleri bulunmaktadır.
- Çocuk edebiyatında çocuk kahramanları olan ancak çocuğa görelik ilkesine uygun olmayan eserler vardır; bu ilke çocuğun psikolojik durumuna uygun olmayı gerektirir.
- Çocuk edebiyatında "çocuğa görelik" ilkesine uygun olmayan eserler arasında Muallim Naci'nin "Ömer'in Çocukluğu", Tevfik Fikret'in "Şermin", Ziya Gökalp'in "Yeni Hayat", Mahmut Eseri'nin "Bağrı Yanık", Ömer Abdullah'ın "Kızıltu", Oğuz Tansel'in "Altı Kardeşler", "Yedi Devler", "Üç Kızlar" ve Yalvaç'ın "Şural Müzik Satan Çocuklar" bulunmaktadır.
- 07:30Çocuk Dergileri
- Türkiye'de ilk çıkan çocuk gazetesi "Mez" olup, bunu "Sadakat Arkadaş", "Çocuklara Talim" ve "Çocuklara Mahsus Gazete" takip etmiştir.
- "Mez" gazetesini Sıtkı Bey çıkarmış, Mehmet Nadir tarafından çıkarılan ilkokul dergisi ise "Numune-i Terakki" adıyla yayınlanmıştır.
- Türkiye'de en uzun süreli çocuk dergisi "Doğan Kardeş"tir.
- 08:31Dünya Çocuk Edebiyatının Gelişimi
- İngiltere'de 18. yüzyılda John Newberry, çocukların yaş ve ilgi düzeylerini ele alarak "Anakas" adlı bir dizi kitabı yazmıştır.
- William Black, çocuklar için ilk kez bir şiir kitabı olan "Masumiyet Şarkıları" yazmıştır.
- Fransa'da Charles Ped, 14. yüzyılda "Çocuk Kitaplarının Babası" olarak anılan ve 1697 yılında "Külkedisi", "Parmak Çocuk", "Mavi Sakal", "Kırmızı Başlıklı Kız", "Çizmeli Kedi" ve "Uyuyan Güzel" gibi masalları toplayıp kısaltarak bastırmıştır.
- 11:29Dünya Çocuk Edebiyatı Örnekleri
- Jules Verne, çocuklar için yazan ancak yetişkinlerin de dikkatini çeken eserler aya seyahat, denizler altında yirmibin fersah, kaptan grant'in çocukları ve balonla beş hafta gibi eserler yazmıştır.
- Almanya'da Grimm kardeşler, halk edebiyatında öncü olmuş ve kanser ve gretel, külkedisi, fareli köyün kavalcısı, bremen mızıkacıları gibi masalları halktan dinleyip eserlere dönüştürmüşlerdir.
- Amerika'da 19. yüzyılın sonlarına doğru Louisa May Alcott, "Küçük Kadınlar" adlı eserinde o döneme damgasını vurmuştur.
- 14:34Çocuk Edebiyatının İlkeleri
- Çocuk edebiyatının en önemli ilkesi "çocuğa görelik" ilkesidir, bu ilke hem fizyolojik hem ruhsal durumuna uygun olup olmadığını kontrol eder.
- "Çocuklar için" ilkesi, eserde çocuk kahraman veya baş kahraman varsa uygulanır, ancak birinci ilkeye uymazsa çocuk edebiyatı dışında kalabilir.
- "Çocuk gerçekliği" ilkesi, çocuğun hayal dünyasını destekleyecek ve genişletecek eserlerin kurulmasını gerektirir.
- 16:32Çocuk Edebiyatı Unsurları
- Çocuk edebiyat eserlerinin iç yapı unsurları: izleti (konu), tema, kahraman ve karakterlerdir.
- Kahraman, eserde en önemli kişidir, karakter ise duygu ve düşünce yönlerinden ele alınan her kimseyi ifade eder.
- Plan, konu, kahraman ve temanın belirli bir düzen içerisinde eserin içine yerleştirilmesidir.
- 17:40Anlatım ve Konu Zayıflatan Ögeler
- Çocuk eserleri duru, içten, akıcı ve süssüz bir dille yazılmalı ve çocuğa estetik bir zevk vermelidir.
- Konuyu zayıflatan ögeler: abartılmış merak, zayıflatılmış merak, sansasyonellik ve rastlantısallıktır.
- Duygusallık konu zayıflatan ögeler arasındadır, çünkü yüzeysel duygusallık kitabın çocuk üzerindeki etkisini azaltır.
- 21:29Karakter Tipleri ve Dış Yapı Unsurları
- Kapalı karakter, özellikleri yüzeysel olarak tanıtılan, okurun iyi tanıyamadığı karakterdir.
- Açık karakter, okura tanıtılan, inandırıcılığı ile öne çıkan, okurun iyi bildiği karakterdir.
- Devingen (dinamik) karakter öykü boyunca değişim gösterirken, durağan karakter öykü boyunca değişmeyen karakterdir.
- Kitapların ideal boyutu 16x23 santimdir.
- 22:21Çocuk Kitaplarının Özellikleri
- Çocuk kitapları, çocukların gelişim özelliklerine uygun ve kolay taşınabilen nitelikte olmalıdır.
- Kapak, kitabı okumaya davet edebilecek nitelikte olmalı ve kapak ile içerik arasında ilişki bulunmalıdır.
- Kağıt mat, dayanıklı ve kaliteli olmalı, en az iki kalite olmalı ve çocukların gözlerini yormamalıdır.
- 23:11Sayfa Düzeni ve Punto
- Sayfa düzeni, metni kolaylıkla okuyabilecekleri bir şekilde oluşturmalı ve görseller ile metin arasında boşluklar olmalıdır.
- Okul öncesi dönemde çok fazla harf veya satır içermemelidir, 1. sınıfta 20 punto ile başlanır.
- 2. sınıflar 18 punto ile, 3. sınıflar 14 punto ile, 4. sınıflar 12 punto ile, 5. sınıflar 11 punto ile devam eder.
- 24:24Resimler ve Metin Türleri
- Resimler konuya uygun olmalı, bahsedilen konu ile aynı sayfada yer almalı ve çocuklarda çizim isteği uyandırmalı.
- Çocuk edebiyatında masallar üç şekilde çıkabilir: olağanüstü (düşsel) masallar, gerçekçi masallar ve hayvan masalları.
- Olağanüstü masallar tamamen hayali bir dünyada gerçekleşir, formal ifadeler ve hayali ürünler en fazla olan türdür.
- 25:32Masal Türleri ve Tekerlemeler
- Gerçekçi masallar kişileri gerçekten alınır ve günlük hayatta uygunluklar taşır, hayali şeyler azdır.
- Hayvan masallarında hayvanlar baş kahramandır, olağanüstü masallara göre daha gerçekçidir ve her zaman öğüt verici bir atasözü veya deyişle biter.
- Tekerlemeler dört başlıkta ele alınır: masal tekerlemeleri, tören tekerlemeleri, oyun/sayışmacı tekerlemeleri ve yanıltmaca tekerlemeleri.
- 27:25Bilmeceler ve Ninniler
- Bilmeceler bir nesne ya da ismin dolaylı yollardan öğretilmesi için yapılır ve çocuk zihninde kavram oluşmasına katkı sağlar.
- Bilmeceler iki türdür: cevabı nesne olan lugaz ve cevabı kişi adı olan muamma.
- Ninniler çocukları büyüten anne ve baba ya da akrabaların çocukları uyutmak için belli bir ezgi ile söyledikleri manzum veya mensur sözlerdir.
- 28:45Öneriler
- Sınavdan önce tekrar dinlenmesi tavsiye edilir.
- Özellikle çıkabilecek yazar eserleri not alınmalı ve sadece okunarak da faydalanılabilir.
- Denemelerde hatalı yapılan yerler deftere not alınmalı ve ders çalışmak istenmediğinde bile okunmalıdır.