Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından Sinan ve Metehan adlı öğrencilere KPSS sınavına hazırlık amacıyla verilen tarih dersidir. Eğitimci, tahtaya notlar alarak konuları açıklamaktadır.
- Ders, İslam öncesi Türk hukuku sistemi, töre kavramı ve "tüzük" anlayışı ile başlayıp, Türklerin askeri buluşları, ordunun yapısı ve takvim sistemlerine geçmektedir. Ayrıca Türklerin inandıkları dinler (Gök Tanrı, Musevilik, Hristiyanlık, İslam, Budizm, Maniheizm, Şamanizm) ve inanışları (doğalar kültü, atalar kültü, yer gök inancı, totemizm) detaylı olarak ele alınmaktadır. Son olarak Türklerin göçebe yaşamından geliştirdikleri sanat dalları (dokumacılık, çadırcılık, halıcılık, madencilik, minyatür sanatı) ve bilimsel faaliyetleri anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca Türk askerlik sistemindeki rütbelendirme (onbaşı, yüzbaşı, binbaşı, tümen başı), savaş taktikleri (Turan, Hilal, Pusu, sahte ricat, kurt kapanı) ve Türklerin dünyaya etkileri (çeket-pantolon giyim, ıslıklı ok, konserve yapımı) gibi konular da işlenmektedir. Eğitimci, öğrencilerin sınav hazırlığı için verimli çalışma yöntemleri ve motivasyon konularına da değinmektedir.
- 00:14İslam Öncesi Türk Hukuku
- Töreler değişebilir, ancak adalet, iyilik ve bağımsızlık gibi dört temel madde değişmez.
- Göçebe yaşam sistemi hukuka etki etmiş, hapis cezaları genellikle on günü geçmemiştir.
- Barış zamanında kılıç çekmek, tecavüz ve casusluk gibi suçların cezası idam olmuştur.
- 02:36Tüz Kavramı
- "Tüz" kelimesi İslam öncesine ait olup, halk ile devletin karşılıklı olarak görevlerini bildiren yazısız sözleşmeye verilen isimdir.
- Tüz, yaptırım gücü olan bir hukuk kuralıdır, tüzök ise böyle bir yapıya sahip değildir.
- Tüz, vatandaşın (askere gitmek, vergi ödemek gibi) ve devletin (vergiyi doğru kullanmak, bağımsızlığı korumak gibi) karşılıklı görev ve sorumluluklarını bildiren yazısız sözleşmedir.
- 07:13Türklerin Askeri Etkileri
- Türkler askerlik mesleğini etkilemiştir, özellikle Metehan'ın bulduğu sistem ve kara kuvvetleri komutanının kutlanması önemlidir.
- Türkler, 150 yapımı, konserve yapımı ve ceket-pantolon giyinme tarzını Avrupa'ya öğretmiştir.
- Türklerin askeri buluşlarından ıslıklı ok, Turan, Kurtka, Hilal ve pusu savaş taktikleri bulunmaktadır.
- 11:55Osmanlı Akıncıları ve Göçebe Ordu Anlayışı
- Osmanlı akıncıları, düşmanın durumunu öğrenmek için gönderilen keşif birliğidir ve bu görevi yapan askeri sınıf akıncı'dır.
- Göçebe yaşamda ordu millet anlayışı vardır; kadın, erkek, çocuk, yaşlı herkes asker olarak kabul edilir.
- Türklerde ücretli askerlik yaygın değildir, ancak Hazarlar, Peçenekler, Uzlar ve Kıpçaklar gibi bazı gruplar müslüman Araplar ve Bizans'a karşı ücretli askerlik yapmıştır.
- 15:34Türk Ordusunun Sistemi ve Taktikleri
- Türk ordusunda onlu sistem kullanılır: on kişiden oluşan birliğe "takım", yüz kişiden oluşan birliğe "bölük", bin kişiden oluşan birliğe "tabur", on bin kişiden oluşan birliğe "tümen" denir.
- Türk ordusu Avrupa'ya askerlik alanında etkilerini göstermiştir: konserve yapımı, ceket ve pantolon giyinmesi, zırh yapımı gibi.
- Türk ordusunun kullandığı taktikler arasında hilal, kuran, sahte ricat, kurt kapan ve ıslıklı ok bulunmaktadır.
- 18:32Öğrencilere Tavsiyeler ve Takvimler
- Öğrencilere sınav sorularını "saçma" olarak nitelendirmemeleri, müfredatın içindeki her şeyin öğrenilmesi gerektiği hatırlatılmaktadır.
- Göçebe yaşamda bilimsel faaliyetler olabilir; çadırların ortasındaki sobanın dumanı için bir çıkış noktası olması ve yaz aylarında gökyüzü incelemesi, zaman ve takvim kavramlarının gelişmesine katkıda bulunmuştur.
- Türklerin oniki hayvanlı takvimi güneş yılı esaslı olup 365 gün 4 saat sürer, bu takvim günümüzde hala Çin ve Uzakdoğu'da önemlidir.
- 24:05Hicri Takvim ve Kullanımı
- Hicri takvim, tüm Türk-Islam devletleri, Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından kullanılmıştır.
- Türkiye Cumhuriyeti'nin 1923 yılında ilan edilmesinden 1926'ya kadar hicri takvim kullanılmış, 1926'da miladi takvim kullanılmaya başlanmıştır.
- Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi takvimi hicri takvimdir ve dini bayramlar (Ramazan Bayramı gibi) hicri takvim esasına göre belirlenir.
- 24:52Hicri Takvimin Özellikleri
- Hicri takvim, ayın dünya üzerindeki dönme süresi olan 354 günde esastır.
- Miladi takvimde bir gün bir kısalığından dolayı, hicri takvimde bayramlar her sene 10-11 gün geriye kayar.
- Türk milleti, oruç ayını hicri takvime uygun şekilde ayarlar ve şubat ayı 28-29 gün çekmez.
- 26:00Diğer Takvimler
- Celali takvim, Sultan Melikşah döneminde ünlü matematikçi ve şair Ömer Hayyam tarafından hazırlanmış, Büyük Selçuklu Devleti ve Babür İmparatorluğu tarafından kullanılmıştır.
- Rumi takvim (Garp takvimleri), güneş yılı esaslı olup Osmanlı Devleti tarafından ticari işlerde kolaylık sağlama amacıyla kullanılmıştır.
- Gregoryan (miladi) takvim, güneş esaslı olup Türkiye Cumhuriyeti tarafından kullanılmıştır.
- 27:12Türklerin Bilimsel ve Sanatsal Hizmetleri
- Türkler göçebe yaşamda olsalar da bilimsel hizmetlerde keneş adı verilen bilim adamları toplantıları yapmışlardır.
- Türklerin en önemli sanat dalları arasında dokumacılık, çadırcılık, kilim ve halıcılık bulunmaktadır.
- Dünyanın en eski halısı, Asya'dan Pazar Kurganı'ndan çıkarılan halıdır.
- 28:33Türklerin Sanat Dalı
- Madencilik, Türklerin önemli sanatlarından biridir ve İskitler "Bozkırın kuyumcuları" olarak bilinir.
- Minyatür sanatını Uygurlar başlatmış, duvarlardaki resimleri kağıda geçirmişlerdir.
- Resim sanatında, resim yapabilenlere "bediz" adı verilmiştir.
- 30:37İslam Öncesi Sanat Dalı
- İslam öncesinde tezhip, vitray, ebru, telkari, hat sanatı ve heykel sanatı bulunmamıştır.
- Hat sanatı, Arapçayı güzel yazma sanatıdır ve İslam öncesinde Türklerle bir münasebeti yoktur.
- Heykel sanatı, düşmanların mezarları için dikilen ve 1,5-2 metreyi bulan taş yapıtlardır.
- 32:22Sanat Eserlerinin Taşınması
- Uygurların geliştirdiği sanat eserleri (minyatürler, heykeller) Talas Savaşı sonucu Müslüman dünyasına taşınmıştır.
- İskitler ve Hunlara ait eserler hemen hemen Rusya'da sergilenmektedir.
- Rusya'nın Hermitage Müzesi'nde İskitler'in kalan eserleri sergilenmektedir.
- 34:35Türklerin Dinleri
- Türkler tarih boyunca birden fazla dine inanmışlardır; ilk milli din olan Gök Tanrı dinine, Hristiyanlık, İslam, Budizm, Maniheizm ve Musevilik gibi dinlere de inanmışlardır.
- Karlar İslam'ı kabul eden ilk Türk boyudur ve bu süreç, ticaret ve savaş vasıtasıyla gelişmiştir.
- Türklerin inançları arasında doğa kültü, atalar kültü, yer-gök inancı ve totemizm bulunmaktadır.
- 37:45Doğa Kültü ve Atalar Kültü
- Doğa kültünde doğadaki olaylar (şimşek, yağmur, deprem, sel, yıldırım) bir yaratıcı güçün kızgınlığını yansıtır ve bu inanış İslam öncesine dayanır.
- Atalar kültünde ölen ebeveynlerin yukarıdan izlediğine inanılır ve onların ruhi ihtiyaçları doğum günlerinde ve ölüm günlerinde mezar ziyaretleriyle giderilir.
- Mezar ziyaretlerinde kurban kesilir ve kurbanın eti ziyaretçilere dağıtılarak, kurbanın ruhu ölen kişinin ruhuna ulaşıp onu doyurduğu inanılır.
- 40:53Totemizm ve Taş İnançları
- Herkesin bir totemi vardır; futbol takımları, özel eşyalar, kendi kalemlerimiz gibi şeyler totem olarak kabul edilir.
- Taşlara inanç günümüzde de devam etmektedir; taşların hastalıklara iyi geldiği, vücut dengesini sağladığı inanılır.
- Taş sektörü Türkiye'de Kızılay, İzmir Karşıyaka ve Safranbolu gibi yerlerde gelişmiştir; stresli öğretmenler için, KPSS öğrencileri için özel taşlar satılmaktadır.
- 45:15Takvimler
- Türk takviminde güneş yılı esaslı olup 365 gün 4 saattir, bu günümüzdeki miladi takvimden 365 gün 6 saat farkla yakındır.
- Türklerin İslamiyet'i kabul ettikten sonra Hicri takvim kullanmaya başlamışlardır.
- Hicri takvim, Peygamber Efendimizin Mekke'den Medine'ye göç ettiği 622 yılına esaslanmıştır.
- 45:46Takvimler ve Türk İslam Devletleri
- Türk İslam devletleri, Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti hicri takvimi kullanmıştır.
- Türkiye Cumhuriyeti 1923 yılında cumhuriyet ilan edilmesine rağmen, 1926 yılına kadar hicri takvim kullanmıştır.
- Günümüzde dini bayramlar ve vecibeler hicri takvim esasına göre hesaplanmaktadır.
- 46:29Ay Yılı ve Hicri Takvim
- Türkiye Cumhuriyeti ay yılı esasına göre takvim kullanmaktadır, bu 354 gündür.
- Hicri takvimde aylar her sene 10-11 gün geriye gider, bu nedenle Ramazan ayı her yıl farklı ailelerde deneyimlenir.
- Eğer hicri takvim kullanılmazsa, oruç ayı her yıl 11 gün ileriye giderdi.
- 47:35Diğer Takvimler
- Celali takvim, Sultan Melikşah ve Ömer Hayyam tarafından hazırlanmış olup, Büyük Selçuklu Devleti ve Babür İmparatorluğu tarafından kullanılmıştır.
- Rumi takvim (aynı zamanda Güneşli takvim olarak da bilinir), güneşli esastır ve Osmanlı Devleti tarafından ticari işlerde kolaylık sağlama amacıyla kullanılmıştır.
- Gregoryen (Miladi) takvim, güneşli esastır ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından kullanılmaktadır.
- 48:51Türklerin Bilimsel ve Sanatsal Hizmetleri
- Türklerin göçebe yaşamında bile bilimsel hizmetleri vardır ve bunlar "keneş" adı verilen bilim adamlarının toplantılarıdır.
- Türkler dokumacılık, çadırcılık, kilim ve halı sanatını geliştirmiştir.
- Dünyanın en eski halısı, Tüplere aittir ve Kurgan'dan çıkarılmıştır.
- 50:11Türk Sanat Dalları
- Madencilik Türklerin önemli sanatlarından biridir ve "Altın Adam Zırhı" örneği bu sanatı göstermektedir.
- Eskiler Türk boyu, madencilikle ilgili gelişmesi nedeniyle "Bozkırın Kuyumcuları" olarak adlandırılmıştır.
- Minyatür sanatını Uygurlar başlattı ve duvarlardaki resimlerden kağıda geçirdiler.
- 52:16İslam Öncesi Türk Sanatları
- İslam öncesi Türk sanatlarında tezhip (kitap süsleme), vitray (cam süsleme), ebru, hat sanatı ve bazı diğer sanat dalları yoktur.
- İslam öncesi Türk sanatlarında okumamacılık, madencilik, minyatür ve heykel sanatı gelişmiştir.
- Talas Savaşı sonucunda heykel sanatçıları Müslüman dünyaya gitti ve oradan batı dünyasına ulaştı.
- 54:27İskitlerin Eserleri
- İskitler ve Hunlara ait kalan eserler Rusya'da sergilenmektedir.
- Rusya'daki Hermitaş Müzesi'nde İskitlerin savaş aletleri, giyim, şam takımları ve at koşum takımları sergilenmektedir.
- 56:14Türklerin Din ve İnanışları
- Türkler tarih boyunca gök tanrı dinine, maniheizme, budizme, hristiyanlığa ve islamiyete inanmışlardır.
- Karlar, Talas Savaşı'nda İslamiyet'i kabul eden ilk Türk boyudur.
- Türklerin inanışları arasında doğa kültü, atalar kültü, yer-gök inancı ve totemizm bulunmaktadır.
- 59:24Türklerin Doğal Olaylara İlişkin İnanışları
- İslam öncesinde şimşek, yağmur, deprem, sel, yıldırım ve şimşek çarpmaları gibi doğal olaylar, yaratan bir varlığın varlığını yansıtır.
- Türkler doğadaki varlıklara saygı gösterir ve onları sevmektedir.
- Atalar kültü, ölümden sonra yaşama inancı ve ataların yukarıdan bizi izlediğini düşünmek Türklerin inanç sistemine dahildir.
- 1:01:59Türklerin Savaş ve Askerlik Teknolojileri
- Türkler konserve yapımını, ceket ve pantolon giyinmeyi, avcı yeleklerini ve pantolonları askeri amaçlarla kullanmıştır.
- Metehan, ıslıklı oku icat etmiştir; bu okun uç kısmında delik bulunur ve atıldığında rüzgar sesinden dolayı ses çıkarır.
- Türklerin savaş taktikleri arasında Turan, kurtkapanı, hilal ve pusu taktikleri bulunmaktadır.
- 1:05:40Türk Ordusu ve Askerlik Sistemi
- Göçebe yaşamdan dolayı Türklerde "ordu millet anlayışı" vardır; kadın, erkek, çocuk, yaşlı demeden herkes askerdir.
- Hazarlar, Peçenekler, Uzlar ve Kıpçaklar gibi Türk boyları, Bizans ve Eyyubiler gibi devletler için ücretli askerlik yapmıştır.
- Metehan'ın tahta çıkması, tarih kara kuvvetleri komutanlığının kuruluşu ve onlu sistemin uygulanmasıdır.
- 1:08:43Türk Ordusundaki Sınıflandırma
- Türk asker sisteminde on kişiden oluşan birliğe takım, yüz kişiden oluşan birliğe bölük, bin kişiden oluşan birliğe tabur, on bin kişiden oluşan birliğe tümen adı verilir.
- Bu birliklerin başında sırasıyla onbaşı, yüzbaşı, binbaşı ve tümen başı bulunur.
- Bu askeri sınıflandırma sistemi dünyada hemen hemen her devlet tarafından kullanılmaktadır.
- 1:10:00Türklerin Dünyaya Etkisi
- Türklerin dünyaya en çok askerlik alanında etkisi olmuştur.
- Türklerin Avrupa'ya ve dünya tarihine etkilerinden biri konserve yapımı, ceket ve pantolon giyinmesi ve yüzey yapımıdır.
- Türklerin kullandığı taktikler arasında hilal, turan, sahte ricat, kurt kapanı ve ıslıklı ok bulunmaktadır.
- 1:11:34Öğrencilere Tavsiyeler
- Öğrencilere sınavda saçma görünebilecek soruları da çözmemeleri tavsiye edilmemektedir.
- Müfredatın içindeki her şeyin önemli olduğu, saçma olmayabileceği vurgulanmaktadır.
- Tarih dersinde az ama verimli çalışmanın öneminden bahsedilmektedir.
- 1:14:17Göçebe Yaşam ve Bilim
- Göçebe yaşamda bilimsel faaliyetlerin olabileceği, özellikle çadırlarda soba ve duman çıkışının bilimsel bir konu olduğu belirtilmektedir.
- Gökyüzünü inceleme insanların zaman ve takvim kavramlarını tetiklemiş, Türklerin bir takvim yapmasına neden olmuştur.
- Türklerin on iki hayvanlı takvimini (at yılı, ejderha yılı, tavşan yılı gibi) Çin ve Moğolistan'da hala kullanılmaktadır.
- 1:16:58Türk Hukuk Sistemi
- Töreler hakan kararına göre değişebilir, ancak adalet, iyilik ve bağımsızlık gibi dört maddesi değişmezdir.
- Göçebe yaşam hukuk sistemini etkilemiş, hapis cezalarının genelde kısa olması (on günü geçmeyen) bir sonucu olmuştur.
- Barış zamanında kılıç çekmek ve faaliyetinde bulunmak gibi suçların cezası idam, hırsızlık ve kavga gibi hafif suçların cezası ise kısa hapis cezası olmuştur.
- 1:19:17Tüzük Kavramı
- Tüzük, halk ile devleti karşılıklı olarak görevlerini bildiren yazısız sözleşmeye verilen isimdir.
- Tüzük ile töre arasındaki fark, tüzüğün yazısız olması ve hukuk kuralı olmadığıdır.
- Vatandaş olarak askere gitmek ve vergi ödemek gibi görevler, devletin ise bağımsızlığı korumak ve vergileri doğru kullanmak gibi görevler vardır.
- 1:21:05Türk Hukuk Sistemi ve Töreler
- Töre, hukuk kurallarının yazılı hali olarak tanımlanır.
- Töreler genellikle hakanın isteğiyle veya kurultay kararıyla değişebilir.
- Törelerde dört değişmez madde vardır: adalet, kölelik, iyilik ve oklık (bağımsızlık).
- 1:23:11Devlet ve Vatandaş İlişkisi
- Devlet ile vatandaş arasındaki karşılıklı görev ve sorumluluklar yazısız bir sözleşmeye dayanır.
- Türkler askerlik mesleğini dünyaya en çok etkileyen topluluklardan biridir.
- Türklerin askeri alandaki etkileri sadece askerlik sistemiyle sınırlı değildir.