Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan ve stüdyoda Günay adında bir öğrencinin de yer aldığı Türk tarihi dersidir. Öğretmen, tahtaya notlar alarak ve öğrencilere sorular yönelterek dersi anlatmaktadır.
- Video, Türk tarihindeki Avrupa'ya göç eden Kıpçaklar (Kumanlar) ve Orta Asya'da kalan Göktürkler devletlerini kronolojik olarak ele almaktadır. İlk bölümde Kıpçakların Karadeniz'in kuzeyindeki yaşamı ve Codex Kumanus sözlüğü anlatılırken, ikinci ve üçüncü bölümlerde Göktürklerin kuruluşu, İpek Yolu mücadelesi, Çin baskısı altında bölünmesi ve Kutluklar Devleti'nin kuruluşu detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Ders içeriğinde Orhun Abideleri'nin önemi, Vezir Tonyukuk'un rolü, Kürşat İsyanı ve sınavlarda çıkabilecek önemli tarihsel bilgiler vurgulanmaktadır. Video, bir sonraki derste Kıpçaklar ve Uygurlar devletlerinin işleneceği bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:03Türk Tarihinde Avrupa'ya Göç Eden Türk Kavimleri
- Türk tarihinden devam ediliyor ve Avrupa'ya göç eden Türk kavimleri inceleniyor.
- Avrupa'ya göç eden Türk kavimleri arasında Hunlar, Avarlar, Macarlar, Bulgarlar, Peçenekler, Uzlar, Sibirler, Hazarlar ve Kıpçaklar bulunmaktadır.
- 00:36Kıpçaklar
- Kıpçakların diğer adı Kumanlardır ve kelimenin anlamı "sarı sarımtırak" anlamına gelir.
- Kıpçaklar Karadeniz'in kuzeyinde kurulmuş ve bu bölgeye "Desti Kıpçak" (Kıpçak yurdu) denmiştir.
- Kıpçaklar, Altınordu Devleti'nin Türkleşmesinde etkilidir, Romenleri etkilemiş ve "Codex Kumanus" adında Türkçe, Latince ve Farsça sözlük hazırlamışlardır.
- 02:57Kıpçakların Diğer Özellikleri
- Kıpçaklarla ilgili Igor Destanı ve Dede Korkut hikayeleri konu olmuştur.
- Kıpçaklar Ruslarla yaptıkları mücadeleler Igor Destanı'na, Oğuzlarla yaptıkları mücadeleler ise Dede Korkut hikayelerine konu olmuştur.
- Kıpçaklar daha sonra Eyyubiler ve Memlükler'de ücretli asker olmuş, savaşçılık özelliklerinden dolayı Eyyubi ve Memlük ordularında görev yapmışlardır.
- 05:32Orta Asya'da Kalan ve Avrupa'ya Göç Eden Türk Kavimleri
- Avrupa'ya göç eden Türk kavimleri Hunlar, Avarlar, Macarlar, Bulgarlar, Peçenekler, Uzlar, Sibirler, Kıpçaklar ve Azarlar'dır.
- Köktürkler ve Uygurlar Orta Asya'da kalan Türk devletleridir.
- Hunlar ve Avarlar hem Orta Asya'da hem de Avrupa'da devlet kurmuşlardır.
- 06:58Köktürkler
- Köktürkler, Türk adıyla kurulmuş ilk Türk devletidir ve kurucusu Bumin Kağan'dır.
- Köktürklerin merkezi Ötüken'dir ve Orta Asya'da Hunlardan sonra ikinci kez siyasi birliği sağlayan devletidir.
- Köktürkler, Orta Asya'daki tüm Türk kavimlerini bir bayrak altında toplamıştır.
- 08:31Köktürklerin Ipekyolu Mücadelesi
- Köktürkler, Çinlilerle yapılan ipekyolu mücadelesinde Sasani Devleti ile işbirliği yapmıştır.
- Köktürkler ve Sasani Devleti, işbirliği yapan iki devlet arasında bölüşülmüş Akınlar Devleti'ni yıkmışlardır.
- Daha sonra Köktürkler, Bizans ile işbirliği yaparak Sasani Devleti'ne savaş açmışlardır.
- 11:08Köktürk İmparatorluğu ve İpek Yolu Mücadelesi
- Köktürk-Sasan işbirliği sonucunda Akhun Devleti yıkılmıştır.
- Köktürkler daha sonra Bizans Devleti ile işbirliği yaparak Sasanilerle mücadele etmiştir.
- Köktürkler, Orta Asya'dan Bizans'a ilk diplomatik ilişki kuran Türk devletidir.
- 13:43Tapo Kağan ve Budizm
- Tapo Kağan, Göktürk dinini bırakıp Budizm kabul etmiştir.
- Budizm dini Türklerin savaşçılık yetisini ortadan kaldırdığından halkla ters düşmüş ve tahtı bırakmıştır.
- Köklük Devletinin en parlak zamanı Mukan Kağan zamanında olmuştur.
- 15:53Köklük İmparatorluğunun Çöküşü ve Çin Esareti
- Çin'in entrikaları ve Türk boylarının itaatsizliği sonucu Göktürkler ikiye ayrılmış ve her ikisi de Çin'e bağlanmıştır.
- Köklük Devleti sona ermiş ve elli yıl süren Çin esareti başlamıştır.
- Bu dönemde doğan çocuklar Çinlilerin egemenliği altında büyüyerek elli yıl sonra bağımsızlıklarına kavuşacaklardır.
- 16:56Kürşat Ayaklanması
- Çin egemenliği sırasında Türk tarihinin ilk milli istiklal ayaklanmasını başlatan Kürşat Ayaklanması olmuştur.
- Kürşat ve otuzdokuz arkadaşı, Çin imparatorunu ele geçirmek ve hapishanelerdeki Türkleri kurtarmak için bir plan yapmışlardır.
- Plan başarısız olunca Çin sarayı'na saldırma kararı alınmış, yaklaşık 2500 Çinliyi öldüren Türkler başarılı olamamıştır.
- 19:43Türklerin Bağımsızlığına Dönüş
- Türklerin bağımsızlığına kavuşması için sadece otuzdokuz kişi ayaklanmanın nedeni, Çinlilerin Türk boylarını birbirine düşürmesi olmuştur.
- Bir Çin'de doğan kişi, otuz altı-otuz Türk boyunu birleştirmiş ve bu birlikle elli yıllık Çin esareti sona ermiştir.
- Kutluk Kağan önderliğinde ikinci Köktürk Devleti kurulmuş ve Çin'den ayrılmıştır.
- 21:04Türklerin Bismark'ı Vezir Tonyukuk
- Vezir Tonyukuk, batıda "Türklerin Bismark'ı" olarak anılıyor.
- Bismark, 1800'lerde Almanya'da feodalite rejiminin en son yıkılan ülkesinde onlarca küçük devleti birleştirerek günümüz Almanya'sını kuran adamdır.
- Vezir Tonyukuk, dağınık Türk boylarını toplayarak İkinci Göktürkler (Kutluklar Devleti) kurmuş ve Türk milletini birleştirmiştir.
- 22:56Türklerin İlk Milli İstiklal Ayaklanması
- Türklerin ilk milli istiklal ayaklanması Kürşat isyanıdır, ancak başarılı olmamıştır.
- Nişufu prensi de başarılı olunca, Kutluk Kağan başarılı olmuştur.
- Birinci Göktürkler ile İkinci Göktürkler arasında soy olarak fark yoktur, sadece 50 yıl boyunca Çin esaretinde kalmışlardır.
- 24:25Orhun Abideleri
- Vezir Tonyukuk, Kutup, Kağan, Kürşat gibi adamlar Çin esaretinde yıllarca mücadele etmişlerdir.
- Çinlilerin entrikalarını, Çinli prenseslerin Türk boylarını birbirine düşürdüklerini ve seferleri engellediklerini anlatan Orhun Abideleri dikilmişlerdir.
- Orhun Abideleri, Kül Tigin, Bilge Kağan ve Vezir Tonyukuk adına dikilmiş olup, Türk tarihinin yazılı ilk edebi metinleridir.
- 26:49Kutluklar Devleti'nin Sonuçları
- Kutluk Kağan, Türk milletini derleyip toplamış ve İleris ünvanı verilmiştir.
- Kapgan Kağan, müthiş bir fatih olup Çinlilerin Demirkapı'na kadar ulaşmış, ancak son zamanlarındaki hataları ve sert tutumları nedeniyle Türk boyları isyan etmiştir.
- Bilge Kağan zamanında devlet toparlanmaya çalışsa da, Tonyukuk'un ölümü etkili olmuş ve sonunda Karluklar, Uygurlar ve Basmiller birleşerek İkinci Göktürk Devleti'ne son vermiştir.
- 30:08Önemli Bilgiler
- Kıpçaklardan soru gelirse Codex Cumanicus'tan gelecektir.
- Göktürklerle Türk adıyla kurulmuş ilk Türk devletidir.
- Göktürklerin en parlak zamanı Mukan Kağan'dır, ancak İkinci Göktürklerde ne Kapgan Kağan ne de Bilge Kağan devletin en parlak zamanı olarak kabul edilemez.