Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Dünya Kadınlar Günü kapsamında düzenlenen bir konferans sunumudur. Uçan Süpürge Genel Koordinatörü Sevda Sucuoğlu tarafından sunulan konuşmada, Türk sinemasında kadın karakterlerinin tarihsel gelişimi kronolojik olarak ele alınmaktadır.
- Sunum, 1910-1920 yıllarından günümüze kadar Türk sinemasında kadın temsillerinin evrimini incelemektedir. İlk Türk filmlerinden başlayarak, tiyatrocular dönemi, Muhsin Ertuğrul'un filmleri, 1930'lardaki Cahide Songu gibi önemli oyuncular, 1960'lı ve 1970'li yıllardaki "dört star" (Türkan Şoray, Filiz Akın, Hülya Koçyiğit, Fatma Girik) ve 1980'lerden sonraki kadın hareketi süreci detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Sunumda ayrıca Türk kadın hareketinin tarihi, sinemada kadın karakterlerinin stereotip rolleri, "göz yaşları salonları" olarak adlandırılan filmlerdeki kadın temsilleri ve kadınların toplumda yerini alması süreci de ele alınmaktadır. Aysel Bataklıdal, Cahide Sonku, Neriman Köksal gibi Türk sinemasının önemli oyuncuları ve onların canlandırdığı karakterler de incelenmektedir.
- 00:10Konferansın Tanıtımı
- Dünya Kadınlar Günü kapsamında düzenlenen konferansa, Uçan Süpürge Genel Koordinatörü Sevda Sucuoğlu davet edilmiş.
- Sevda Sucuoğlu, 1980-1984 yılları arasında sinema eğitimi görmüş, insan hakları alanında çalışmış ve 1980 darbesi sonrası yükselen 2. dalga feminizmiyle kadın hakları konusuna eğilmeye başlamış.
- Ankara Film Festivali ve Avrupa Filmleri Festivali'nin kurucuları ve yönetmenleri arasında yer almış, 2000 yılından beri Uçan Süpürge'de genel koordinatör olarak çalışmaktadır.
- 01:38Yeşilçam'ın Kadınları Konusunda Tartışma
- Konuşmacı, Yeşilçam'ın kadınları konusunda konuşmayı planlamış ancak Yeşilçam'da kadın karakterlerle ilgili karar veremediği için konuyu tam olarak belirleyemediğini belirtiyor.
- Yeşilçam'da bazen star sistemi sinemayı etkilemiş, bazen de yapımcıların etkili olduğu dönemlerde karakterler starları etkilemiştir.
- Konuşmacı, videoları göstermeyi önemsiyor çünkü bunlar üzerinden birlikte konuşarak karakterleri keşfetmeyi hayal ediyor.
- 03:50Türk Sinemasının İlk Dönemleri
- Türk sineması 1910-1920 yılları arasında başlamış, ilk Türk filmi Vadi Özkınay'ın 1914 yılında çektiği bir belgesel olarak kabul ediliyor.
- İlk dönem sinemada Fuat Rızkınay ve Sedat Simavi gibi yönetmenlerin 2-3 dakikalık konulu filmleri var, ancak bu filmlerde kadın karakterler yok.
- İlk görülen kadın karakterler "Mürebbiye" filminde oynanan Madam Katalite gibi gayrimüslim kadınlar olup, kadın karakterler genellikle erkek karakteri yoldan çıkaran rolde yer alıyor.
- 05:40Tiyatrocular Dönemi ve Kadın Karakterler
- 1920-1940 arası Türk sinemasının "tiyatrocular dönemi" olarak adlandırılıyor çünkü oyuncular ve yönetmenler tiyatrodan geliyor ve filmlerde tiyatro kokusu var.
- Muhsin Ertuğrul'un ilk çektiği film "Bir Faciayı Aşk" veya "Güzeli" filminde kadın karakteri "fahişe" olarak tanımlanıyor.
- Sahneye çıkan ilk Müslüman kadın tiyatrocu olan Kadriye Hanım'ın verdiği savaşın sonunda kadınlar hem tiyatro sahnesinde hem de sinema perdelerinde görülmeye başlıyorlar.
- 07:11Kurtuluş Savaşı Dönemi ve Kadın Karakterleri
- Muhsin Ertuğrul'un "Kurtuluş Savaşı" filminde, konulu filmlerde kadın karakterlerin ilk gerçek karakterleri var.
- Filmin iki kadın karakteri, kurtuluş savaşı sırasında özveriyle savaşa katkı vermeye çalışan kadınlar olarak canlandırılıyor.
- İlk kadın oyuncu, sinemada sadece üç film yaptıktan sonra evlendi ve evli kadın karakterini canlandırmaya başladı.
- 08:47Osmanlı'da Kadın Hareketi
- Osmanlı'da 1908'den sonra başlayan bir kadın hareketi var ve kadınlar kamusal alanda çalışabilmek için mücadele veriyorlar.
- "Kadınlara Mahsus" dergisi, Türkiye'de yayınlanmış, editörleri, mürekkepleri ve yazarları hepsi kadın olan ilk dergi olup 600 sayı kadar çıkmış.
- Aktivist kadınlar, kadınlar erkekler kadar her şeyi yapabileceğini göstermek için bir uçağa binip gökyüzüne çıkıyor ve telefon şirketine başvurarak kadınların işe alınıyor.
- 10:56Cahide Songu ve "Aysel Bataklıdağ'ın Kızı"
- 1934'e gelindiğinde Muhsin Ertuğrul'un keşfi Cahide Songu, oyunculuktan yapımcıya geçip ilk kadın yönetmeni olmuş.
- Cahide Songu'nun ilk yönetmenlik filmi "Aysel Bataklıdağ'ın Kızı"da kandırılan masum bir kız ve sevdiği erkek için hayatından vazgeçen kadını canlandırıyor.
- Filmin senaristi Nazım Hikmet, müzikleri Cemal Reşit Bey tarafından yapılmış ve "Aysel Bataklıdağ'ın Kızı" çok büyük başarıya ulaşmış.
- 12:28"Aysel Bataklıdağ'ın Kızı"nın Mahkeme Sahnesi
- "Aysel Bataklıdağ'ın Kızı" filminde bir mahkeme sahnesi var, burada bir erkeğin direkt suçlanması nedeniyle büyük tepki alıyor.
- Filmin mahkeme sahnesinde, hizmetçi olarak girdiği bey tarafından kandırılıp ifade edilen ve hamile kalan kız, çocuğuna bakabilmek için nafaka istiyor.
- Tutucu çevreler, bir kadının bu hakkı savunması için mahkemeye gitmesi nedeniyle filme karşı anti-propaganda yapıyorlar.
- 14:37Sinema Tarihinde Kadın Karakterleri
- Kiti hocalar döneminden sinemacılar dönemine geçiş döneminde Cahide Sonku'nun damgası var.
- Cahide Sonku, "Fedakar Kan" filminde bebeğinin babasına laf gelmesin diye kendini şehvet kurbanı yapan bir kadını canlandırmıştır.
- Cevdet Cesur, kendi başına ayaklarının üzerinde duran kadın tipleri oluşturmuş, ancak bu kadınlar zengin adamların parasını yemek için yeteneklerini kullanır.
- 16:18Kadın Karakterlerinin Kodlanması
- Sinema karakterlerinde kadın karakterin ısrarı ve erkek karakterin ilgisizliği bir kodlama tekniğidir.
- Kadın karakterler beyaz giyinmiş olmasına rağmen kötü bir şey ifade eder, sigara içerek ve erkek karakterin ilgisini çekmeye çalışır.
- Erkek karakter bankanın nezleden olduğunu öğrendiğinde, kadın karakterin aptal olduğunu düşündüğü için ona profesörlük yakıştırmıştır.
- 18:16Kadın Karakterlerinin Sonucu
- Kadın karakter, bir adama toplayacağı bir tane adam bulur ve evinden, ailesinden ayrılır.
- Sonunda meyhane köşesinde alkolik olarak ölen bu karakter, ailenin cennetten kovulmasına neden olan Tavva gibi bir duruma dönüşür.
- Aynı dönemde başka yönetmenlerin kadına bakışı da çok farklı değildir, üvey anne gibi kötü kadın imajları yaygınlaşır.
- 19:48Kadın Hareketi Tarihi
- 1923'ten sonra, özellikle 1934'ten sonra Türkiye'de kadın hareketi bir duraklama dönemine geçmiştir.
- Kadın Halk Fırkası, ilk CHP dışında ilk özel parti kurmuş kadınlar tarafından kurulmuş ancak kuruluşuna izin verilmemiştir.
- Kadınların oy hakkı elde ettikten sonra (1934 seçimlerinde) kadın hareketi 1970'li yıllara kadar kesintiye uğramıştır.
- 20:59Sinemacılar Döneminde Kadın Karakterleri
- Dünya Savaşı sonrası kadın karakterlerin gelişmesi gitgide yaygınlaşmıştır.
- İlk yıldız sinemamızın ilk yıldızı Federse, "Kahpeye" filmi ile ortaya çıkmıştır.
- "Kahpeye" filmi, Sezer'in yapımcılara önerdiği bir film olup, sinemamızda bir kadın oyuncunun bu filmi çekmek için cesaret göstermesi anlamına gelir.
- 22:22"Kahpeye" Filminden Örnekler
- "Kahpeye" filmi vizyona girdiğinde sinema salonlarında izdiham yaşanmış, tutucu çevrelerin itirazları sonucunda üç kere yasaklanmış ancak tekrar izleyicilere ulaşmıştır.
- Filmde yarı çıplak bir kadın karakteri gösterilir ve sonunda köy meydanında taşlanarak öldürülür.
- Sezer, 30'un üzerinde film yapmış, başlangıçta fedakar kadın karakterlerini canlandırmış, sonra cumhuriyet savaşçısı ve köylere muallim olarak giden kadın karakterlerini oynamıştır.
- 24:36Erkeksi Kadın Karakterler
- Sezer'in "Şoför Nebahat" karakteri, konuşan ve fikrini söyleyen gerçek bir kadın olarak karşımıza çıkmıştır.
- Erkek karakter olmak zorunda olan kadın karakterler, var olabilmek için erkekleşmenin şart olduğunu fark etmişlerdir.
- Neriman Köksal, "Fosforlu Celili" ile ilk bank kadını olmuştur ve uzun yıllar sinemada görev yapmış ancak hep bu ölçüde sıkışıp kalmıştır.
- 26:05Fosforlu Celili ve Suat Derviş
- "Fosforlu Celili" karakteri, silahlar atıyor, her yere gidip rakı içen, argo dil kullanan bir kadın olarak tanımlanmıştır.
- Fosforlu Celili'nin şarkısı "Denizlerin Kumuyum" Belkıs Özer tarafından söylenmiştir.
- "Fosforlu" adlı eserin yazarı Suat Derviş'tir ve Paris'te yaşamak zorunda kaldığı bir on yıllık dönemi vardır.
- 28:15Suat Derviş'in Hayatı ve Eserleri
- Suat Derviş, yabancı dil bildiği için Avrupa'ya katılmamış, barış konferanslarını izlemiştir.
- İstanbul'a Ankara hükümet temsilci gönderdiğinde Refet Paşa ile ilk röportajı yapan kadın olarak bilinmiştir.
- Kadınlar Birliği'nin kurucusu, ilk basın sendikası kurucusu olan Suat Derviş, Reşat Fuat Bae ile birlikte tutuklanmıştır.
- 28:55Suat Derviş'in İtirazı
- Suat Derviş, "Seksiz Türkiye" açılışında "Reşat Fuat Balenler ve eşi" olarak takdim edildiğinde itiraz etti ve Kongre Merkezi'nde boşanma davası açtı.
- Suat Derviş, partide, Fizz'in yazılmasında ve kongrenin düzenlenmesinde emeği olan biri olarak sadece bir erkeğin eşi olarak tanımlanmak istemedi.
- Suat Derviş ve Fuat Balenler ölünceye kadar birlikte yaşadılar.
- 29:39Küçük Hanımefendi ve Sinema Dalgası
- Belgin Doruk'un "Küçük Hanım" filmleri, Türkiye'ye gelen sinema dalgasının bir parçasıydı.
- Bu filmler aydınlık ve modern salon komedileriydi, Doruk uzun süre büyük rollerde oynadı ama hep aynı rolde kaldı.
- Bu dönemde Anadolu'da sinemalar açılmaya başlamış ve salon sahipleri çekilecek filmler konusunda söz sahibi olmaya başlamıştı.
- 33:07Sinemacılar Dönemi ve Yeni Türk Sineması
- Sinemacılar dönemi kapanırken, çok partili dönemde güçlü bir sinema endüstrisi oluşmuştu.
- 1960'lı ve 1970'li yıllar "Yeni Türk Sineması" olarak adlandırılan bir dönem başlamıştı.
- Bu dönemde tam bir yapımcıların sözü dönemi yaşanmış, salon sahiplerinin talepleri ve tercihleri çok önemli hale gelmişti.
- 34:29Sinema İçerikleri ve Karakterler
- Bu dönemde "zengin kız, fakir erkek" temalı filmler ortaya çıkmış, apartmanların yanındaki gecekondular bu karşılaşmaları mümkün kılmıştı.
- Kadın karakterlerde hala "kahpe", "dalılar", "saf kandırılabilirler", "kız yola düşerler" ve "fedakarlar" temaları vardı.
- Erkek karakterler "ruhullah hayat feda ediyorlar" ve "tokatlar" gibi stereotip rollerde canlandırılıyordu.
- 35:42Star Sistemi ve Kadın Karakterler
- Bu dönemde dört önemli star vardı: Türkan Şoray, Hülya Koçyiğit, Filiz Akın ve Fatma Girik.
- Türkan Şoray, "kuralları" olarak bilinen bir karakteri canlandırmıştı, her filmde öpüştükten sonra bebekleri olur ve babası olurdu.
- Bu dört kadın "star" olarak adlandırılmıştı, belki hepsinin böyle kararları yoktu ama kadınların sayılmasının bir parçası olarak onlara bu isim verilmişti.
- 37:56İyi ve Kötü Kadın Karakterleri
- İyi kadın karakterlerin fedakarlığı ve iyiliği vurgulanırken, onlara karşılık kötü kadın karakterleri de oluşturulmuştu.
- Suzan Avcı, "kötü kadın" rollerinde oynamıştı ve "hiç de mutsuz olmadım" ifadesiyle tanınırdı.
- Aliye, tiyatro sahnesinde başarılı bir oyuncu olmasına rağmen, hep yan rollerde kalmıştı.
- 39:40Erkek Karakterleri ve Gerçek Kadınlar
- Yılmaz Güney'in erkek karakterleri, kadınları kontrol altına almak ve onların özgürlüklerini kısıtlayan stereotip rollerde canlandırılırdı.
- "Gerçek Kadınlar" (1973-1974) filminde, altı kardeşli bir ailenin kente göç ettiği ve kadınların sürekli kurban edildiği bir hikaye anlatılırdı.
- Bu filmlerde ilk defa kadınların yaşam biçimine müdahale ettiği ve trajik sonlara ulaşan olaylar gösterilmişti.
- 42:30Sinema'da Kadın Temasları
- Konuşmacı, aile içi dönülmez durumdan kopuş ve işçileşme sürecini anlatan bir film öyküsünü tanıtmaktadır.
- Filmde köyden kente göç eden genç bir şair, evden kaçarak fabrikada işçi olur ve ailesi tarafından öldürülmesi için kocası tarafından takip edilir.
- Filmin bir başka örneğinde çalışan kadın rolünde Hülya, sendikalı işçileri temsil ederken, kocası sendikasız işçileri temsil etmektedir.
- 43:5280'lerde Kadın Hikayeleri
- 80'ler sonrası gerçek kadın hikayeleri yaşanmıştır, bunun en belirgin örneği Vasfiye Kuruoğlu'dur.
- Atıf Yılmaz, Deniz Türkali'den kadın bakış açısını öğrenerek kadın hikayelerini anlatmıştır.
- Yılmaz'ın bir sahnede, kendi için mücadele eden ve korkmuyan bir kadının kocasından nasıl korktuğunu göstererek nasıl bir balon olduğunu anlatmıştır.
- 44:55Müjdat ve Sinema Dönümleri
- Müjdat, 80'ler sonrası toplumda yerini almış ve sinemada gerçek bir yıldız olmuştur.
- Müjdat'ın aktif ve cesaretli olması erkeklere atfedilen özelliklerken, kırılgan olması ise kadınlara atfedilen özelliklerdir.
- Müjdat'ı yıldız yapan bu iki çelişkili uç karakterin birleşimidir.
- 45:52Kadın Hareketi ve 80'lerden Sonraki Gelişmeler
- Konuşmacı, 80'lerden bugüne kadınlık hareketinin neler yaptığını göstermek istemektedir.
- Bir şarkı eşliğinde, 80'lerden sonra kadın hareketinin neler yaptığı gösterilmiştir.
- Konuşmacı, son üç ayda 8 Mart'ta saat 12'de Kolej Kavşağında kadınlarla buluşup fotoğraflar çoğaltmak için bir etkinlik düzenlediklerini belirtmiştir.