Buradasın
Türk Müzik Tarihi ve İslam Medeniyeti Üzerine Akademik Röportaj
youtube.com/watch?v=Wq7e5MOgTdQYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunucu ve Doç. Dr. Recep Uslu arasında geçen, Türk müzik tarihi ve İslam medeniyeti üzerine kapsamlı bir röportajdır. Doç. Dr. Recep Uslu, Erzurum Atatürk Üniversitesi mezunu olup, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Araştırma Merkezi'nde 10 yıl çalışmış ve İstanbul Teknik Üniversitesi Konservatuvarı'nda öğretim üyeliği yapmıştır.
- Röportajda müzik tarihinin doğudan bakış açısıyla değerlendirilmesi, İslam medeniyetinde müzik biliminin gelişimi, Türk müzik tarihi ve ezanın etkisi gibi konular ele alınmaktadır. Video, müzik tarihinin Mezopotamya'dan başlayarak dünya çapında yayıldığı bilgisiyle başlayıp, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerindeki Türk müzik tarihi gelişimine kadar uzanan bir yapıya sahiptir.
- Konuşmacılar ayrıca İslam medeniyetinde müzik teorisyenlerinin (Mehmet Ladiki, Farabi, İbn-i Sina, Kindi) çalışmaları, ezanın ve Kur'an okumasının insan üzerindeki etkileri, Karamanlı ekolünün ortaya çıkışı ve Kocaosman'ın Osmanlı'da kültürel bir devrim yarattığı gibi konuları da tartışmaktadır. Video, Türk müzik tarihine kısa bir giriş sunarak, gelecek bölümlerde Osmanlı dönemi müzikine değinileceği belirtilerek sona ermektedir.
- 00:14Müzik Tarihi ve Doğu-Batı Farkı
- Program bu hafta stüdyoda çekim yaparak müzik tarihini doğudan bakış açısıyla değerlendirecek.
- Müzik tarihine bakarken dünya konsepti içerisinde doğu ile batıyı ayırt etmek gerekiyor çünkü doğu müziğin doğduğu coğrafya ve insan mizacına göre gelişim gösteriyor.
- Doğu coğrafyasında yüzyıllar boyunca müzik insan ruhunu tedavide ve fizyolojik olarak da tedavisinde kullanılmış, batı'nın müzik aletleri ile zenginleşmesi ise haçlı seferlerinden sonra olmuştur.
- 02:36Müzik Tarihinin Kökeni
- Müziğin çıkış noktası genel itibariyle Ortadoğu'dur, Mezopotamya'dan başlayan bir gelişim çizgisi bütün dünyaya yayılmıştır.
- Bugün dinlediğimiz müziklerin atasını aslında Orta Doğu'da bulabiliyoruz.
- Arabeks müzik tanımlaması İspanya'da, Latin Amerika'da değişik versiyonuyla, Kızılderililerde de görülebiliyor.
- 04:21Doçent Dr. Recep Uslu'nun Kariyeri
- Doçent Dr. Recep Uslu Erzurum Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi mezunu olup, mezun olduktan sonra bir iki ay gazetecilik yapmış ve on yıl Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Araştırma Merkezi'nde çalışmıştır.
- Yüksek lisans ve doktora çalışmalarını araştırma merkezinde yapmış, doktoradan sonra Profesör Yalçın Turan'ın daveti üzerine İstanbul Teknik Üniversitesi Konservatuvarında öğretim üyeliğine başlamıştır.
- İlk çalışmalarını Türk kültürünün ihtiyaçlarını tespit etmek amacıyla bibliyografya yaparak başlamış, Türkiye'de müzikoloji resmi olarak Yalçın Turan tarafından kurulmuştur.
- 07:01Müzikoloji Çalışmaları
- Yalçın Turan ile birlikte çalışırken Türkiye'nin müzikoloji adına ihtiyaçlarını tespit ettikten sonra bibliyografya çalışmalarından sonra neler yapılabilir üzerinde kendi adıma düşündüğü projeler geliştirmiştir.
- İlk yazdığı kitaplardan biri "Müzikoloji ve Kaynakları" adlı çalışmadır.
- Türk müziğinin tarihine eğilirken karşılaşılan problemleri tespit amacıyla bibliyografyanın üzerine makaleler yayınlamıştır.
- 09:15Türk Müziği Tarihinin Sorunları
- Önemli olan bu medeniyete katkı olup olmamasıdır, kimlik derdinde değiller, o medeniyetin bir parçası olmanın gayreti içerisindeler.
- Mehmet Ladiki gibi müzik tarihçilerinin kimliklerini tespit etmek önemli bir adımdır.
- Türk müziği tarihini ortaya koyarken eser yazan kişilerin kimler olduğunu ve onların hayatları ile ilgili bilgileri tespit etmeye çalışmıştır.
- 12:09Batı ve Doğu'da Bilim Anlayışı
- Batı'da 19. yüzyıl öncesinde bilim insanları ve sanatçılar için en önemli olan eserin en iyi şekilde ifade edilmesi ve bilginin doğru olmasıydı.
- Batı metodolojisinde zamanla kimlik sorgulamasına doğru gidilerek hayat hikayeleri ve özel yaşamındaki bağlantılar incelenmeye başlandı.
- Doğu'da sözlü edebiyat daha güçlü olduğu için yazıya dökülen eserler daha çok tıp, fen bilimleri ve matematik ile ilgiliydi.
- 13:36Türk Müziğinde Matematik ve Müzik Teorisi
- Türk müziğinde makam kuyumcuları gibi terim kullanılır ve müzik teorisi ile uğraşanlar genellikle matematikle ilgilenen kişilerden çıkmıştır.
- Kütüphanelerde müzik kitapları ile matematik kitapları aynı raftadır veya yan yanadır.
- Mehmet Ladiki gibi kişiler hem matematik hem de müzik teorisini öğrenmişlerdir.
- 14:44Bilim Felsefesi ve Müzik İlişkisi
- Kindi'den bu yana gelen anlayışa göre felsefe ile uğraşanlar icrayı doğrudan doğruya yapmazlardı, sadece bilip o konuyu anlayacakları kadar yaparlardı.
- Mehmet Ladiki gibi üstatlar da bu şekilde düşünmüşlerdir.
- Mehmet Ladiki kitabında diğer müzisyenlerin ve teorisyenlerin kitaplarında bulamayacağımız bilgiler vermektedir.
- 16:45Deneysel Müzikoloji
- Deneysel müzikoloji, bizzat deneyerek seslerin hangi frekanslarda çıkacağını kulağıyla ölçen bir yaklaşımdır.
- Farabi gibi düşünürler müziği gündelik hayatlarında değerlendirmiş ve teller, vurmalılar ve nefesler üzerinden nasıl icra edilebileceğini araştırmışlardır.
- Farabi, Aristocudur ve müziğin insana tesir ettiği ile ilgili fikirleri ortaya koymamıştır.
- 18:16İslam Coğrafyasında Müzik Bilimi
- İslam coğrafyasında müzik bilimi gelişirken, eski Yunan Grek teorisyenlerinin matematik ve fizik üzerine olan kurallarını hem de Mısırlıların kozmik frekans düşüncelerini bir araya getirmeye çalışmışlardır.
- Kindi frekanslar, insan sağlığı ve insana etki etmesinde bahsetmiş iken, Farabi bunları asla yanaşmamıştır.
- Günümüzde müziğin ritimleri üzerinden insan psikolojiden etkilemeler yapılabiliyor ve bu ritimler toplumu yönlendirmede kullanılıyor.
- 20:36Müzikin Tedavi Edici Özellikleri
- Geçmişteki müzik tarihimizde iki ekol vardır: Aristocu mantıkla her şeyin kozmikle bağlantısını kurmak doğru olmadığını iddia eden akım ve Pisagorcu akım.
- Pisagorcu akımda evrendeki her şeyin bir uyum içinde olduğu, müziğin de insanla uyum içerisinde olduğu takdirde insana etki edeceğini ve iyileştirileceğini söyler.
- Tüm teorisyenler sesin hüzünlendirici, cesaretlendirici ve sakinleştirici olmak üzere üç temel özelliğini kabul etmektedir.
- 21:52Günümüzde Müzik ve Tedavi
- Günümüzde bazı hekimler müziğin tedavi edici özelliğine inanmıyor ama bazıları da inanıyorlar.
- İbn-i Sina'dan itibaren müzikle tedavi ekolü var ve Sağlık Bakanlığı alternatif tedaviler adı altında müzikle terapiyi bir tedavi biçimi olarak kabul etmiştir.
- Türkiye'de müzik ile tedavi konusunda ilk bilimsel çalışmayı başlatan Tumata grubudur.
- 22:56İslam Medeniyetinde Müzik
- İslam medeniyeti içerisinde ezan müzik ile tedavide bir araç olarak ifade edilir ve her ezanın bir makamı vardır.
- Ezan İslam dünyasında vakitlerin ayarlanması için bir paroladır ve insanın gün içerisindeki ruhi değişimlerine paralel olarak ruhunu okşayıcı ve dinlendirici özelliği vardır.
- İslam'ın getirdiği önemli müzik zevklerinden biri ezandır, diğeri Kur'an okumadır ve tilavettir.
- 25:36Ezanın Etkisi ve Müzikün İnsan Üzerindeki Etkisi
- İletişim çağının yaygınlaşmasıyla Türkiye'ye gelen yabancılar ezan duyduklarında heyecan ve fikirlerinde değişim yaşayarak İslam'a daha sıcak bakıyorlar.
- Fransız bir ünlü piyanistin Kur'an tilaveti üzerinden Müslüman olduğunu ve her ayeti piyanoyla çalabildiğini, müzikal açıdan o hissi içinde hissettiğini anlatması, ezanın ve Kur'an okuyuşunun güçlü etkisini gösteriyor.
- Sağlık Bakanlığı'nın müzik terapiye kapı açmasının sebebi, sesin insan ruhunda ve fizyolojisinde etki yarattığı bilimsel makalelerin yayınlanması üzerine başlamıştır.
- 27:32Doğu ve Batı Kiliselerindeki Müzik Farkları
- Doğu coğrafyasının kendine has özelliği, Bizans'ta (Doğu Roma) kiliselerde müzik aleti kullanılmaması ve sesle ilahilerin okunmasıdır.
- Batı kilisesi ile Doğu kilisesi arasında müzik konusunda büyük farklar vardır; Batı kilisesinde müzik aletinin üzerine bir tırı vardır, Doğu kilisesinde ise insana dayalı ilahiler vardır.
- Hristiyanlık inancında bile müzik, derin ayrımı oluşturan örneklerden biridir.
- 28:33Orta Doğu ve Batı'daki Müzik Teknikleri
- Orta Doğu'da genellikle insan sesi ağırlıklıdır, ancak Haçlı seferlerinden sonra Batı dünyasında bir kırılma noktası oluşmuştur.
- Batı dünyasında insanların bir araya gelip koro halinde şarkı söyleyebilmelerini anlaşılır derecede olabilmesi temeli esas alındığı için Doğu'daki müzikten ayrı bir yol izlemek zorunda kalınmıştır.
- Ortadoğu'da ise (Müslümanlar, Hıristiyanlar, Yahudiler) insan sesi üzerine kuruludur, korodan ziyade birey daha önemlidir ve "tek sesli" olarak adlandırılır.
- 31:01Türk Müziği Tarihi ve Selçuklular
- Türk müziği tarihinde hala çalışacak büyük alanlar ve ortaya konulacak çok şey vardır; şahıslar, ilişkiler, coğrafi değerler ve müzik aletleri ile ilgili çalışmalara detaylar.
- Selçuklular, göçer hayattan yerleşik hayata geçtiğimiz bir dönüm noktasıdır.
- Selçuklular, Horasan bölgesi (İran'ın kuzeyi, Afganistan'ın güneyi) ile başlayan topraktan Anadolu'ya kadar uzanan bir toprak üzerinde hükmetmişlerdir.
- 34:05Selçuklular Döneminde Müzik Kültürü
- Selçuklular döneminde yaşayan çeşitli toplulukların müziği birbirine yapıştırıcı malzeme olmuş ve Türkler üzerinde müzik fikrinin gelişmesine sebep olmuştur.
- Samsun, Amasya ve Amasra bölgesi önemli bir geçiş noktasıdır ve oradaki insan fizyolojileri ve psikolojisi farklıdır.
- İkinci Beyazıt'ın Amasya valisi olması, Osmanlı'nın ilk kuruluş sırasında orada valilik yapması, müzikte önemli hareketi meydana getiren unsurlardan biridir.
- 37:07Osmanlı Müziğinin Kökeni ve Gelişimi
- Osmanlı müziğinin kaynağının Karaman bölgesinden geldiği ve bugün İstanbul'un Çarşamba semtinde tekrar tecelli ettiği iddia edilmektedir.
- Osmanlı'da müziğin gelişimine yön veren ilk şahıslardan biri Karamanlı Hasan Ali Karamani'dir.
- Anadolu'da Farabi, Aristo ve Pisagor ekolü gibi iki müzik ekolü meydana gelmiştir: Meragi ekolü ve Mevlevi/Karamanlı ekolü.
- 39:01Klasik Türk Müziğinin Doğuşu
- Klasik Türk müziği dönemi olarak kabul edilen 1600 yıllarına kadar bu iki ekol birbirleriyle gizli tatlı rekabetler içinde olmuştur.
- Bu rekabetin sonucunda klasik Türk müziği doğmuştur.
- Rekabet, siyasi değil, bilimde ve tasavvufta görülen bir süreçtir ve bu rekabetler üretkenliği artırır.
- 40:23Osmanlı'nın Gelişimi ve Müzik
- Osmanlı'nın Selçuklu'dan itibaren bozulmadan gelen kimliğini ve İslam akaidini kaybetmeden geliş sebebi bu rekabetlerdir.
- Zenginleşmenin getirdiği düşünce yavaşlar ve toplumda yavaş yavaş küçülme ve gerileme başlar.
- Klasik Türk müziği'nin doğuşunda Meragi ekolünün torunları ve Karaman ekolü arasında bir uzlaşma olmuştur.
- 42:00Kocaosman ve Müzik
- Kocaosman, Osmanlı tarihinde kültürel devrimin ve müzikteki birleştirici ruhta olduğunu ilk hisseden adamdır.
- Kocaosman'ın direktifleriyle oluşan ortaklaşa çalışmanın sonucunda klasik Türk müziği yeni bir mecra ile gelişmiştir.
- Bu süreçte Hurizade Mustafa İtri gibi dev sanatçıların icra ettiği bir alana kavuşmasına sebep olmuştur.
- 44:14Kocaosman'ın Etkisi
- Kocaosman'ın yapmış olduğu faaliyet sonucunda hem müziğin gelişmesi hem de Osmanlı Devleti'nde bir canlanma meydana gelmiştir.
- Bu canlanma, Murat'ın Bağdat'ı ve Tebriz'i alması gibi siyasi sonuçlara da yol açmıştır.
- Türk müzik tarihine dönem noktası oluşturmuş ve gelişimde büyük katkı sağlamış önemli isimlerden biridir.
- 45:50Programın Kapanışı
- Programda Türk müzik tarihine giriş yapılmış ve Selçuklu dönemi müzikinin Osmanlı'ya etkisi ve geleneğin devamı bırakılmıştır.
- Konuşmacı İstanbul Medeniyet Üniversitesi'nde müzik tarihi üzerine çalışmaktadır.
- Gelecek bölümlerde Türk müzik tarihine daha detaylı değinilecek ve batı müziği ile doğu müziği arasındaki farklar konuşulacaktır.