Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan hukuk dersi formatında olup, öğrencilere yönelik bilgilendirici anlatımlar içermektedir.
- Video, Türk Medeni Kanunu ve Temel Hukuk konularını kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerik, evlenme yaşı, erginlik, ehliyet, hukuki tüzel kişiler, hısımlık ilişkileri, borçlar hukuku, sözleşmeler, miras hukuku, hukuki haklar ve olaylar gibi konuları kapsamaktadır. Eğitmen, konuları örneklerle açıklamakta ve sınav soruları üzerinden çözüm yaparak konuları pekiştirmektedir.
- Videoda özellikle ÖSYM sınavlarında sıkça sorulan konular vurgulanmakta, dernek ve vakıf kurma koşulları, tüzel kişilerin türleri, hısımlık dereceleri, borçların türleri, ayni haklar ve kişilik hakları gibi detaylı bilgiler sunulmaktadır. Video, 73 soru çözümüyle sona eren bir ders anlatımıdır ve hukuk sınavlarına hazırlananlar için faydalı bir kaynak niteliğindedir.
- 00:10Türk Medeni Kanunu'nda Evlenme Yaşı
- Türk Medeni Kanunu'na göre kadın ve erkekte evlenme yaşı olağan olarak onyedi yaşının doldurulmasıdır.
- Akdeniz ülkelerinde evlenme yaşı ondört yaşına kadar inerken, İskandinav ülkelerinde onsekize çıkar.
- Evlenme yaşı erginlikle alakalı olduğundan, ana babanın rızası olmadan evlilik sözleşmesi geçersiz olur.
- 01:23Olağanüstü Evlenme Durumu
- Olağanüstü bir sebep ileri sürülerek mahkeme kararıyla onaltı yaşının doldurulması durumunda evlilik yapılabilir.
- Örneğin bir ilişki ve gebe kalma gibi durumlar olağanüstü sebep olarak mahkemede ileri sürülebilir.
- Onbeş yaş ve altındaki kişilerle evlilik cinsel istismara dönüşür ve suçtur.
- 02:31Erginlik ve Ehliyet Durumları
- Onbeş yaşını dolduran küçük kendi isteğiyle, velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınabilir, ancak bu yaş erginliği değildir.
- Ergin ayırt etme gücüne sahip, kısıtlı da olmayan ama bazı sebeplerle kendisine yasal danışman atanmış bir kişi sınırlı ehliyetlidir.
- Sınırlı ehliyetli kişilerin mal varlığına ilişkin dokuz konuda yasal danışmanına danışması zorunludur, aksi takdirde sözleşmeler geçersiz olur.
- 04:49Ehliyet Durumlarının Sınıflandırılması
- Tam ehliyetsizler ayırt etme gücü olmayan kişilerdir, erginlik durumu önemli değildir.
- Sınırlı ehliyetsizler iki kısma ayrılır: ayırt etme gücü olan çocuklar ve ayırt etme gücü olan ergin kısıtlılar.
- Sınırlı ehliyetsizler borçlandırıcı işlem yapabilirler, ancak sözleşmeleri veli veya vasi onay vermezse geçersiz olur (tek taraflı bağlamazlık).
- 07:42Sınırlı Ehliyetsizlerin Hukuki Durumu
- Sınırlı ehliyetsizler karşılıksız kazanmaları (bağış almak gibi) tek başına yapabilirler.
- Sınırlı ehliyetsizler sözleşmeler yapabilirler, ancak veli veya vasi onay vermezse sözleşmeler geçersiz olur.
- Vakıf kurmak ve kefil olmak gibi işlemler sınırlı ehliyetsizler için kesin hükümsüzdür.
- 08:55Hukuki İşlemler ve Onay Gerekliliği
- Hukuki işlemlerde, kendilerine yapılan bağışı kabul etmek için onay gerekmez, ancak satım sözleşmesi yaparken onay verilmezse hükümsüz olur.
- Kefil olmak, vakıf kurmak ve bağış yapmak gibi işlemler tek başına yapılamaz, ancak bağışı kabul etmek gibi karşılıksız kazanmalar tek başına yapılabilir.
- Borçlandırıcı işlemlerde (alıp satma) onay gerekir, onay verilmezse sözleşmeler geçersiz olur.
- 10:10Ad Değiştirme ve Dernek Kurma
- Adın değiştirilmesi ancak mahkeme kararıyla olabilir, yazım hataları dışında e-devlet üzerinden ad değiştirme imkanı yoktur.
- Dernek kurmak için en az yedi gerçek veya tüzel kişi bir araya gelmelidir.
- Vakıf bir kişiyle kurulabilir, dernek ise kişi topluluğu, vakıf ise mal topluluğudur.
- 12:01Vakıf ve Tüzel Kişiler
- Vakıf mal topluluğudur, özel hukuk tüzel kişisidir ve ölüme bağlı tasarrufla (vasiyetname) kurulabilir.
- Vakıf ve dernek manevi amaçlı özel hukuk tüzel kişileridir, kar amacı güderken şirketler özel hukuk tüzel kişidir.
- Devlet kurduğu il özel idare, belediye, köy, karayolları genel müdürlüğü, sosyal güvenlik kurumu, TRT ve üniversiteler kamu tüzel kişidir.
- 14:21Federasyon ve Konfederasyon
- Dernekler bir araya gelip federasyonlar oluşturabilir, federasyonlar da bir araya gelip konfederasyonlar kurabilir.
- Beş dernek bir araya gelip bir federasyon kurabilir, üç federasyon bir araya gelip bir konfederasyon oluşturabilir.
- 15:16Hısımlık İlişkileri
- Karı koca arasında hısımlık yoktur, ancak birbirlerinin kan hısımlarıyla kayınsı olurlar.
- Altsoy üstsoy ilişkileri birinci dereceden başlar, yansoy ise ikinci dereceden başlar.
- Çocuk birinci derece altsoy, ana-baba birinci derece üstsoy, kardeş ikinci derece, yeğen üçüncü derecedir.
- 18:10Hısımlık İlişkileri
- Baba aynı ise kardeşler yarım kan hısımdır, tam kan kardeşlerin ana ve babası ortak olmalıdır.
- Yarım kan yansoy iki dereceden başlar, kardeşin çocuğu üçüncü dereceden yarım kan yansoy hısımdır.
- Amca, teyze, dayı, hala ve yeğen üçüncü dereceden, kuzenler ise dördüncü dereceden yarım kan yansoy hısımdır.
- 19:37Kayın Hısımlık İlişkileri
- Karı koca arasında hısımlık ilişkisi yoktur, ancak eşin ailesiyle hısım oluruz.
- Eşin ailesiyle hısım olduğumuzda, hısımın türü kayın hısımlık olur, ancak derece değişmez.
- Kocanın annesi ile kadının annesi arasında hısımlık ilişkisi yoktur.
- 22:13Borçlar Hukuku
- Kanunda sayılan borçların üç kaynağı vardır: sözleşmelerden doğan ifa borcu, haksız fiilden doğan tazminat borcu ve sebepsiz zenginleşmeden doğan iade borcu.
- Alacak hakkı sürekli bir hak değildir, belirli sürelerde ileri sürülmelidir, aksi takdirde zaman aşımına uğrar.
- Borçlar hukukuna hakim olan ilkeler arasında üçüncü kişi aleyhine borç kurulamaması, sözleşme özgürlüğü ve borç ilişkilerinin karşılıklı olması (ivazlık ilkesi) bulunmaktadır.
- 25:51Borç İlişkisinin Unsurları
- Borç ilişkisinin üç unsuru vardır: alacaklı, borçlu ve borcun konusu olan edim.
- Edim, borcun konusu olan ve yerine getirilmesi gereken davranışlardır (iş yapmak, mal teslim etmek gibi).
- Borç ilişkileri karşılıklıdır, şekil serbestidir ve dürüstlük ilkesine uygun davranılmalıdır.
- 27:04Borçlar ve Sözleşmeler
- Alacaklının borçtan isteme hakkına sahip olduğu ve borçlu borcunu yerine getirmekle yükümlü olduğu davranışa "edim" denir.
- Muaccel, borcun vadesinin gelmesidir; vadesi gelmiş borcun ödenmemesi ise temerrüttür.
- Muvazza, iki kişinin gerçek iradelerini gizleyerek üçüncü kişiyi aldatmak amacıyla kendi aralarında hüküm ve sonuç doğurmayan anlaşma yapma konusunda sözleşme yapmalarıdır.
- 29:05Sözleşmelerin Hükümsüzlüğü
- Sözleşmeyi kesin hükümsüz yapan durumlar: emredici hukuk kurallarına aykırılık, ahlaka adabay, imkansızlık, kişiliğe ve kamu düzenine aykırılıktır.
- Irade bozukluğu halleri (hata, hile, korku) sözleşmeyi kesin hükümsüz yapmaz, ancak sözleşmenin iptal edilebilmesini sağlar.
- 30:12Miras ve Mirasçılar
- Kanunda sayılan mirasçılar: kanıları (alt soy, üst soy, yan soy), sağ kalan eş, evlatlık ve hiç kimsenin olmadığı durumda devlettir.
- Atanmış mirasçı, vasiyetname veya miras sözleşmesi ile kanunda sayılan mirasçılardan ayrı olarak belirlenen kişidir.
- 31:53Ticaret ve Şirket Türleri
- Ticari bir işletmeyi kısmen de olsa kendi nam ve hesabını işleten kişiye "tacir" denir.
- Esnaf işletmesi, geliri sermayeden çok emek gücüne dayanan işletmedir.
- Adi şirket borçlar kanunu düzenlenmiştir ve tüzel kişiliği yoktur; anonim ve limited şirketler ise ticaret kanunu düzenlenmiştir ve tüzel kişiliği vardır.
- 33:31Özel ve Kamu Hakları
- Özel haklar, başka bir şahıstan istenen haklardır; kamu hakları ise devletten istenen haklardır.
- Sendika kurma hakkı, seçme-seçilme hakkı, memur olma hakkı gibi haklar anayasada yazıldığı için özel haklar kategorisine girmez.
- Herkese karşı ileri sürülebilen haklara "mutlak hak", belli kişilerle arasında hukuki ilişki olan haklara ise "nispi hak" denir.
- 36:22Mülkiyet ve Sınırlı Ayni Haklar
- Mülkiyet hakkı, kullanma, yararlanma ve tasarruf etme yetkilerini birlikte veren haktır.
- İntifa hakkı, taşınmazlarda kullanma ve yararlanma yetkisi verir ancak tasarruf etme yetkisi vermez.
- Oturma hakkı ve geçit hakkı gibi sınırlı ayni haklar sadece kullanma yetkisi verir, tam ayni hak değildir.
- 38:03Kişilik Hakları ve Mal Varlığı Hakları
- Kişilik hakları (maddi ve manevi) kişiye sıkı sıkıya bağlı haklardır ve parayla ölçülemeyen haklardır.
- Evlenme hakkı, nişanı bozma hakkı, evlat edinme hakkı ve adının değiştirilmesini isteme hakkı kişilik haklarıdır.
- Mülkiyetin başkasına devredilmesi bir mal varlığı hakkıdır, kişilik hakkı değildir.
- 39:01Velayet ve Vesayet
- Velayet, anne ve babanın ergin olmayan (18 yaşını doldurmayan) veya ergin ama kısıtlı çocuk üzerindeki haktır.
- Vesayet, ana babası olmayan çocuklar, korunması gereken çocuklar ve ergin ama kısıtlı kimseler üzerindeki kamu hizmetidir.
- Kayyım, belirli bir mal varlığının yönetilmesi amacıyla devlet tarafından atanan kişidir.
- 41:32Hukuki Haklar ve Yenilikler
- Alelade haklar, kullanılmasıyla mevcut hukuksal durumu değiştirmediği için yenilik doğurmayan haklardır.
- Kurucu yenilik, yeni hukuksal durumu meydana getiren haklardır (örneğin alım-satım sözleşmesi).
- Değiştirici yenilik, hukuksal durumu değiştirip devam ettiren haklardır (örneğin iade yerine değiştirme).
- Bozucu yenilik, hukuksal durumu bitiren haklardır (örneğin miras reddetme, sözleşmeyi feshetme).
- 43:35Hakların Kazanılması
- Devren kazanma, başka birinin iradesine dayanarak hak kazanma şeklidir.
- Aslen kazanma, başka bir irade olmadan hak kazanma şeklidir (örneğin kırdan çiçek toplamak, sahipsiz bir mal almak).
- Pazardan elma almak gibi durumlar devren kazanma örneğidir.
- 44:33Hukuki Olaylar
- Hukuki olay, hukukun insan iradesiyle veya insan iradesi dışında sonuç bağladığı her şeydir.
- İnsan iradesi dışında olan hukuki olaylar: doğmak, ölmek, delirmek, deprem gibi doğal afetlerdir.
- İnsan iradesiyle olan hukuki olaylar ikiye ayrılır: hukuki fiil (birini yaralamak gibi) ve hukuki işlem (sözleşmeler gibi).
- 46:12Hukuki Fiil ve İşlem
- Hukuki fiil, hukukun kendisine sonuç bağladığı, insan iradesine dayanan davranışlardır.
- Yerleşim yeri hukuki fiille kazanılır ve sürekli kalma niyetiyle bir yerde oturmak bu fiili oluşturur.
- Hukuki işlem, evlenmek, nişanlanmak, sözleşme yapmak, genel kurul kararı almak, vasiyetname yapmak gibi iradenin sözle ya da yazıyla hukuki sonuca yöneltilmesidir.
- 47:00Hukuki İşlem ve Fiil Arasındaki Fark
- Hukuki fiil, hukukun kendisine sonuç bağladığı, insan iradesine dayanan davranışlardır.
- Hukuki işlemler, tek taraflı (vasiyetname gibi) veya çift taraflı (sözleşmeler, teklif-kabul) olabilir ve birden çok kişi aynı yönde karar alabilir (dernek genel kurulu kararı).
- Hırsızlık gibi insan iradesiyle olan davranışlar hukuki işlem değil, hukuki fiildir.
- 48:05İyi Niyet ve Dürüstlük İlkesi
- Türk Medeni Kanunu'na göre bir hakkın kazanılmasına ve hukuksal sonucun doğmasına neden olan hukuki ilke iyi niyettir.
- Hak kazanmak için iyi niyetli olmak gerekir, bu subjektif iyi niyettir ve kişiden kişiye değişir.
- Hak kullanımında ve borç ifasında objektif iyi niyet olan dürüstlük ilkesi geçerlidir, yani aklı başında, normal insanlar gibi davranmak gerekir.
- 50:34İsrar Hali ve Meşru Mudianta
- İsrar hali (zaruret hali, zorda kalma), tehlikeli bir durumdan kendini veya başkasını kurtarmak için bir başkasının malına zarar verme durumudur.
- Meşru müdafaa, bir kişiye veya başkasına can, mal, namus gibi haklara yönelik haksız saldırıya anlık ve orantılı bir şekilde cevap vererek kendini ve başkasını koruma durumudur.
- Kendi gücüyle koruma, devletin gücünü temin edemediğimizde haklarımızı korumak için kaba kuvvet kullanma durumudur.