Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türk Kurtuluş Savaşı'nı ve Cumhuriyet'in kuruluşunu anlatan tarihsel bir belgeseldir. Mustafa Kemal Atatürk, Kazım Karabekir, İsmet Paşa, Refet Bey gibi önemli milli mücadele liderlerinin rolleri ele alınmaktadır.
- Video, Osmanlı İmparatorluğu'nun altın çağından başlayarak, 1914-1922 yılları arasındaki son dönemlerini, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın imzalanmasını, İtilaf Devletleri'nin işgallerini ve Mustafa Kemal Paşa'nın Anadolu'ya geçişini kronolojik olarak anlatmaktadır. Ardından Erzurum ve Sivas Kongreleri, Misak-ı Milli, Yunan işgali, Sakarya Muharebesi, Büyük Taarruz, Dumlupınar Muharebesi ve Mudanya Mütarekesi gibi önemli savaşlar ve Lozan Barış Antlaşması ile 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'in ilanı süreci detaylı şekilde aktarılmaktadır.
- Video, Cumhuriyet'in 100. yılı münasebetiyle hazırlanmış olup, Türk Kurtuluş Mücadelesi'nin önemli dönüm noktalarını kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. Ayrıca "Rise of Kingdoms" adlı strateji oyunu hakkında kısa bir tanıtım da içermektedir.
- 00:01Rise of Kingdoms Oyunu Tanıtımı
- Rise of Kingdoms, Osmanlı medeniyetini ve kurucusu Osman'ı konu alan bir strateji oyunudur.
- Oyunda Osmanlı hanedanının kurucusu Osman, zorlu bir epik komutan olarak yeniden canlandırılmıştır.
- Oyunda sadece Osmanlı değil, toplam on dört farklı medeniyet seçilebilir ve her birinin kendine özgü yeteneği, mimarisi ve efsanevi komutanı vardır.
- 01:57Osmanlı'nın Mondros Ateşkes Antlaşması'nı İmzalama
- 1914'te başlayan cihan harbi dört yılın sonunda taraflar için içinden çıkılmaz bir hal aldı.
- 1918 yılında Almanya, Avusturya-Macaristan, Bulgaristan ve Osmanlı Devleti'nden oluşan İttifak Devletleri için kötü geçmekteydi.
- 30 Ekim 1918'de Osmanlı Devleti Mondros Ateşkes Antlaşması'nı imzalayarak silah bırakmayı kabul etti.
- 02:59İtilaf Devletlerinin Suistimali ve Kurtuluş Savaşı'nın Başlangıcı
- İtilaf Devletleri, Osmanlılarla yapılan ateşkesi suistimal ederek Musul'u işgal ettiler ve İstanbul'a asker çıkarmaya hazırlandılar.
- 10 Kasım günü Adana'dan trene atlayan Mustafa Kemal Paşa, 13 Kasım günü İstanbul'a vardı ve "Geldikleri gibi giderler" sözünü söyledi.
- İstanbul'da herkes barışın yapılmasını beklerken, Anadolu sağanağa çoktan yakalanmıştı.
- 04:28Türk Halkının Tepkisi ve Milli Mücadele
- Türk halkı işgallere ve ateşkesin keyfi uygulamasına karşı tepki göstermekten çekinmedi, yurdun dört bir yanında redd-i ilhak cemiyetleri kuruldu.
- İttihat ve Terakki'nin taşra örgütlenmeleri yavaş yavaş silahlandı ve 19 Aralık 1918'de Hatay-Dörtyol'da düşmana ilk kurşun sıkıldı.
- Türk halkının işgallerden daha fazla zoruna giden şey, Rum ve Ermeni azınlıkların içlerinde gizlice biriktirdikleri nefreti İngiliz ve Fransızlardan güç alarak ortaya çıkarmalarıydı.
- 05:16Paris Konferansı ve Milli Mücadele'nin Gelişimi
- İtilaf Devletleri, mağlup devletlere uygulayacakları yaptırımları konuşmak için Ocak 1919'da Paris'te toplandılar.
- Paris'ten makul bir barışın çıkmayacağını anlayan Türkler, milli bilinci olan herkes farklı fikirleri benimsedi.
- Anadolu'daki milliyetçiler, muhtemel işgallere karşı müdafaa-i hukuk grupları kurdular.
- 06:46Mustafa Kemal'in Anadolu'ya Geçişi
- Mustafa Kemal, idarecilerin durağan politikalarının değişmediğini görünce İstanbul'dan ayrılmayı düşündü ve Anadolu'ya geçmeye karar verdi.
- Mirliva Mustafa Kemal Paşa, Karadeniz'de çıkan isyanları engellemek ve Anadolu'da denetimi sağlamak vazifesi ile Genelkurmay tarafından 30 Nisan 1919'da 9. Ordu Komutanı ve Anadolu Genel Müfettişi olarak yetkilendirildi.
- 1919 başlarından itibaren Kuvayi Milliye adıyla silahlanan bazı gruplar, Ege ve Karadeniz'de Rumlarla, Güneydoğu'da Fransız ve Ermenilerle çatışmalara girdiler.
- 07:40İzmir İşgali ve Kurtuluş Mücadelesi'nin Başlangıcı
- Yunanlar, Paris Konferansında kendilerine vaat edilen İzmir'i 15 Mayıs 1919'da işgal ettiler ve durum karşısında tüm Anadolu ayağa kalktı.
- İzmir'e çıkan Yunanlar önce Urla, Çeşme, Karaburun, Menemen, Torbalı, Selçuk ve Bayındır gibi civar yerleşimleri aldılar, sonrasında Bergama, Manisa ve Aydın cihetlerinde ilerlediler.
- Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs'ta Bandırma vapuruyla Samsun'a çıktı ve 28 Mayıs'ta Havza Genelgesini yayınladı.
- 09:57Kurtuluş Mücadelesi'nin Resmi İlanı
- Mustafa Kemal Paşa karargahıyla beraber Amasya'ya geçti ve 22 Haziran'da Ali Fuat, Refet ve Rauf Beylerin imzaladığı ve Kazım Karabekir Paşa'nın da onayının olduğu bir genelge yayınladı.
- Genelgede vatanın bütünlüğünün, milletin bağımsızlığının tehlikede olduğu, İstanbul hükümetinin görevini yerine getiremediği ve milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararının kurtaracağı belirtildi.
- Anadolu'ya geçen bir grup milliyetçi silah bırakmayıp bir kurtuluş mücadelesi başlatacaklarını açıkça ilan etti.
- 11:03Erzurum ve Sivas Kongreleri
- Mustafa Kemal, Kazım Karabekir'in davetiyle Erzurum Genel Kongresi'ne katıldı ve vatanın bölünmez bir bütün olduğu vurgulandı.
- İstanbul hükümetinin engellemelerine rağmen, Mustafa Kemal'in amacı yerel direniş hareketlerini Türk subaylarının elinde toplamaktı.
- Eylül'de Sivas'ta toplanan kongrede, Temsil Heyeti'nin yetkileri arttırıldı ve tüm müdafaa-i hukuk gruplarının birleştirilmesine karar verildi.
- 12:33İstanbul Hükümeti ile Amasya Protokolü
- İstanbul hükümeti ve Temsil Heyeti üyeleri 18 Ekim 1919'da Amasya'da bir araya geldi ve bir protokol imzalandı.
- İstanbul, Sivas Kongresi'nin bazı kararlarını kabul etti, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni tanıdı ve Osmanlı Meclisi Mebusan'ın yeniden toplanmasını kabul etti.
- 1919 sonbaharının en kayda değer gelişmelerinden biri İngilizlerin işgal ettiği Maraş, Urfa ve Antep gibi kentleri Fransızlara devretmesiydi.
- 13:30Misak-ı Milli ve İstanbul'un İşgali
- 12 Ocak 1920'de Osmanlı Meclisi Mebusan'ı İstanbul'da toplandı ve 28 Ocak'ta Misak-ı Milli'yi kabul ettiler.
- İtilaf devletleri, Türklerin mecliste işlerine gelmeyen kararlar almalarıyla 16 Mart'ta İstanbul'u resmen işgal ettiler.
- Osmanlı meclisine dağıtıp delegeleri ve milli mücadeleye destek veren bazı isimleri Malta'ya sürdüler.
- 14:09Anadolu'daki Direniş ve Ankara'ya Taşınma
- Maraş'ta halk ve Kuvayi Milliye güçleri düşmana silah doğrulttular, Fransız ve Ermenilere baş kaldırmışlardı.
- Mustafa Kemal, İngilizlerin dağıttığı meclisi Ankara'da toplama kararı alıp akıllıca bir hamle yaptı.
- 23 Nisan 1920'de mebuslar Ankara'da toplandı, Temsil Heyeti görevini mecliste seçilen hükümete bıraktı ve hükümet başkanı Mustafa Kemal oldu.
- 15:23Sevr Antlaşması ve Yunan İşgali
- İtilaf devletleri Nisan ayında San Remo'da toplanıp Türkler'e imzalatacakları Sevr Antlaşması'nın maddelerini belirlediler.
- Anzavur ve Çapanoğlu gibi isyanlar düzenli bir ordudan mahrum milliyetçileri zorladı.
- İngilizlerin isteği ve Damat Ferit'in eliyle kurulan Kuvayi İnzibatiye birlikleri de isyanlar devam ederken doğu Marmara'da milliyetçilere ayak bağı oldu.
- 15:52Yunan İşgali ve Ankara Hükümeti
- İngilizlerin Sevr Antlaşması'na imzalatmak için Yunanların ipini salması oldu.
- Yunan ordusu 22 Haziran'da Bandırma'dan boşanan Selcesini aktı ve birçok kent düştü.
- Damat Ferit Paşa hukumeti, işgallerin ardından önüne konulan Sevr Antlaşması'nı 10 Ağustos'ta imzaladı, fakat Ankara hukumeti ve Mustafa Kemal anlaşmayı kabul etmedi.
- 16:42Doğu Cephesi ve Gümrü Antlaşması
- Mustafa Kemal, Moskova'daki Bolşeviklerle irtibata geçti ve Doğu Anadolu'daki hedeflerini kendilerine tehlike olarak görmüyorlardı.
- Doğu cephesi komutanı Kazım Paşa 28 Eylül 1920'de Ermenilerin üzerine yürüdü ve Sarıkamış'ı ve Kars'ı alarak civardaki yerleşimlerin hepsine Türk sancağını dikti.
- Ermeniler ateşkes isteyip Türklerin şartlarını kabul ederek 3 Aralık 1920'de Gümrü Antlaşmasını imzaladılar ve bu anlaşmayla Türkiye-Ermenistan sınırı çizildi.
- 17:35Batı Cephesi ve Yunan İlerlemesi
- Yunanların aldığı Gediz'i kurtarmak için batı cephesi komutanı Ali Fuat Paşa, Çerkez Ethem'in Kuvayi Seyyare birlikleriyle bir taarruz başlattı, fakat Gediz taarruzu başarısız oldu.
- Ankara hukumeti, düzenli ordunun ivedilikle hazırlanması gerektiğini anladı.
- Yunanlar ilerlemelerine rağmen iyi durumda değillerdi, halk savaştan bezmişti ve ekonomi tepetaklak olmuştu.
- 18:50Ankara Hükümeti ve Kuvayi Milliye
- Yunanlar kendi iç sıkıntılarıyla uğraşırken, Ankara hükümeti düzenli ordunun teşekkülü için uğraşıyordu.
- Nizama girmek istemeyen Kuvayi Milliye grupları büyük sıkıntıydı, 1920 sonunda önce Demirci Mehmet Efe, ardından da Çerkez Ethem isyan etti.
- Doğu Karadeniz'de rahat durmayan Rumlar da aynı dönemlerde Pontus Devleti kurma bahanesiyle ayaklandılar ve katliamlara giriştiler.
- 19:26İnönü Muharebesi ve Londra Konferansı
- Türk ordusu Çerkez Ethem meselesi ile uğraşırken, yönetim kadrosu değişen Yunan ordusu Eskişehir taraflarından bir keşif saldırısı yaptı.
- 11 Ocak'a kadar süren çarpışmalarda Yunanlar aldıkları yerleri geri bıraktılar, küçük de olsa bu çekilme morale ihtiyacı olan Türkler tarafından sevinçle karşılandı.
- 21 Şubat'ta Londra Konferansı toplandı, konferansa hem İstanbul hem de Ankara hükümeti davet edildi ve bu milliyetçilerin resmen tanındığı anlamına gelmekteydi.
- 20:52Moskova Antlaşması ve İkinci İnönü Muharebesi
- Konferans biter bitmez Türkler yakın ilişkiler kurdukları Sovyet Rusya ile 16 Mart 1921'de Moskova Antlaşması'nı imzaladılar.
- Bu dostluk antlaşması'yla Ankara hükümeti ilk kez bir Avrupa devleti tarafından tanınırken, Batum hariç doğu cephesindeki tüm kazanımlarını Moskova'ya onaylattı.
- 23 Mart'ta Bursa ve Uşak'tan ilerleyip Eskişehir ve Afyon'u hedefleyerek ilerlemeye başlayan Yunanlar, 26 Mart'ta İsmet Paşa'nın birlikleriyle İnönü'de karşılaştı ve İkinci İnönü Muharebesi'nde Türkler düşmanlarını durdurup geri çekilmek zorunda bıraktılar.
- 22:20İkinci İnönü Sonrası Dönem
- İkinci İnönü sonrası Mustafa Kemal ve milliyetçiler moral toplamış, İtalyanlar Ankara'yla yakınlığını artırmış, Fransızların Çukurova'daki durumu kötüleşmiş ve İngilizler Yunanları saldırı konusunda teşvik etmiş.
- 10 Temmuz'da Yunan ordusu Türk ordusuna saldırdı, Batı Cephesi Komutanlığı büyük bir hata yaparak saldırıyı Bursa-Eskişehir cihetinden bekledi ve Yunanlar Kütahya-Eskişehir muharebelerinde büyük zafer elde etti.
- Mustafa Kemal, ordunun bozulacağını anlayarak 18 Temmuz'da tüm muhalefete rağmen ordunun Sakarya nehrinin doğusuna geçmesini emretti ve 25 Temmuz'da birlikler nehrin berisine geçebildi.
- 23:38Mustafa Kemal'in Başkomutanlığa Getirilmesi
- Yunan zaferi İtilaf devletlerini Sevr'i kabul ettirme konusunda ümitlendirirken, Mustafa Kemal'e olan meclisteki baskıyı artırdı ve 5 Ağustos'ta Meclis başkanı Mustafa Kemal Paşa, Meclisin isteğiyle başkomutanlığa getirildi.
- Mustafa Kemal, birkaç gün sonra Tekalif-i Milliye emirleri çıkarıp savunma yapacak orduyu halkın eliyle donatmak için kolları sıvadı.
- Savunmanın merkezi Ankara idi; Ankara düşerse direniş kırılabilir, ordu dağılabilir ve bir milletin tarihi bambaşka yazılabilirdi.
- 24:43Sakarya Muharebesi ve Sonrası
- Yunanlar 23 Ağustos'ta savunmadaki Türkler'e saldırdı ve 13 Eylül'e dek devam eden bu büyük harpte Türkler "hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır" prensibini benimseyerek galip geldi.
- Türk zaferiyle beraber tüm dengeler değişti; bundan böyle Yunanlar savunacak, Türkler saldıracaktı ve Anadolu'nun geleceğini İtilaf devletleri değil, Türkler şekillendirecekti.
- Mustafa Kemal, Sakarya Muharebesi'nde dökülen kanı kurumadan Afyon'u alıp düşmanın İzmir'le olan bağlantısını kesmek için bir takip ve taarruz harekatı planladı.
- 25:52Güzelim Dağı Muharebesi ve Diplomatik Başarılar
- Yunan güçleri gafil avlanmaktan son anda kurtulduğu gibi cepheyi Afyon'a kadar kaydırmaları gerektiğini anladılar ve Türkler Afyon üzerinden saldıracaklardı.
- Zafer diplomatik başarılarla taçlandırıldı; Sovyet Cumhuriyeti Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan Ekim'de Kars Antlaşması'nı imzaladı.
- Fransa ile Ankara Antlaşması yapıldı, Fransızlar İskenderun ve Hatay sancakları hariç Türk topraklarından çıkmayı kabul ettiler ve böylece güney cephesi kapandı.
- 26:56Büyük Taarruz ve Dumlupınar Muharebesi
- Milliyetçi Türkler, Yunanların Anadolu'da olduğu hiçbir planı kabul etmediler ve Türk ordusu düşmana son takatıyla büyük bir yumruk vurmak için hummalı bir hazırlık sürecine girdi.
- Yaklaşık bir yıllık bir hazırlığın ardından Türk ordusu, Mustafa Kemal Paşa'nın başkomutanlığında 26 Ağustos 1922'de büyük taarruzu başlattı.
- Türkler 30 Ağustos'ta Dumlupınar Meydan Muharebesi'nde düşman ordularının çoğunu sarıp imha ettiler ve Mustafa Kemal'in 1 Eylül'deki "ordular ilk hedefiniz Akdeniz'dir ileri" emrini takiben Türk ordusu kaçan düşmanı takibe koyuldu.
- 28:23Yunanların Çekilişi ve Boğazlar
- Yunanlar kaçarken geçtikleri her yeri yakıp yıktılar, Manisa'daki 18 bin binadan sadece 500'ü ayakta kalabilmişti ve köy ve kasabalardaki binlerce insanı katlettiler.
- Türk süvarileri nefes aldırmadan takip harekatini sürdürdü ve 9 Eylül 1922'de Yunan'ı denize döktü, Eylül ayı bitmeden de tüm Anadolu Yunan'dan temizlendi.
- Mustafa Kemal'in hedefinde şimdi de Boğazlar vardı; ordusunu İtilaf devletleri askerlerinin olduğu Çanakkale Boğazına sürdü ve İngilizler ve Türkler doğrudan karşı karşıya geldi.
- 29:22Mudanya Mütarekesi ve Lozan Barış Antlaşması
- Mustafa Kemal, İngiliz kamuoyunun savaş istemediğini bildiğinden, bu hareketin Lloyd George'u kenara sıkıştıracağını anladı ve 3 Ekim'de taraflar ateşkes yapmak için Mudanya'da bir araya geldi.
- Mudanya Mütarekesi ile Kurtuluş Savaşı'nın muharebeler kısmı bitti, Doğu Trakya kayıtsız şartsız, Boğazlar ise asker bulundurmamak kaydıyla Ankara Hükümeti'ne bırakıldı.
- 24 Temmuz 1923'te Lozan Barış Antlaşması imzalandı ve 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet ilan edilerek devletin yeni yönetim rejimi belirlendi ve Türkiye Cumhuriyeti kuruldu.