Buradasın

Türk Kurtuluş Savaşı Döneminde Temsilciler Kurulu ve Siyasi Gelişmeler

youtube.com/watch?v=e2jNS4T41i8

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir konuşmacının Türk Kurtuluş Savaşı dönemindeki siyasi gelişmeleri anlattığı sunum formatındadır. Mustafa Kemal Paşa, Cemal Paşa, Salih Paşa, Ali Fuat Paşa, Kazım Paşa, Bekir Sami Bey, Ahmet İzzet Paşa, Reşat Hikmet Bey gibi dönemin önemli siyasi figürleri hakkında bilgiler verilmektedir.
Video, 1919 yılında Temsilciler Kurulu'nun faaliyetleri, Amasya Görüşmeleri, Sivas Kongresi ve İstanbul ile Ankara arasındaki siyasi çatışmaları kronolojik olarak ele almaktadır. İçerikte ulusal örgütlerin genişletilmesi, milletvekillerinin seçimi, millet meclisinin toplanacağı yer tartışmaları, İstanbul hükümetine karşı ayaklanma girişimleri ve bu süreçte yaşanan siyasi olaylar detaylı şekilde anlatılmaktadır.
Videoda ayrıca Ermeni Patriği Zaven Efendi'nin göç ilanı, İstanbul'dan gelen yönerge ile toplanan silahlı gruplar, İngiliz muhipler cemiyeti ve İtilaf güçlerinin Anadolu'ya gönderdiği bozguncularla ilgili endişeler, Adapazarı'daki ayaklanma ve Hikmet adlı kişinin karşıt örgüt kurması gibi önemli olaylar da işlenmektedir. Sunum, dönemin siyasi belgelerini de içermekte ve dönemin siyasi atmosferini yansıtmaktadır.

00:01Salih Paşa'nın Temsilciler Kurulu ile Görüşmesi: Cemal Paşa, 9 Ekim 1919'da Salih Paşa'nın Temsilciler Kurulu ile görüşmek üzere yola çıkmasının uygun görüldüğünü bildirdi.
Salih Paşa'nın rahatsız olduğu için görüşme yerinin yakın olması ve İstanbul'dan deniz yoluyla gitmesi düşünüldü.
10 Ekim'de buluşma yeri olarak Amasya belirlendi ve Salih Paşa'nın yanında Rauf ve Bekir Sami Beyler gidecekti.
01:01Ulusal Örgütler ve Milletvekili Seçimi: Yurdun her yerinde ulusal örgütleri genişletme ve sağlamlaştırma işleri sürdürülmekteydi.
Milletvekilleri seçimini sağlamaya ve çabuklaştırmaya çalışılıyordu.
Derdek adına aday göstermemeyi ilke olarak kabul etmekle birlikte, milletvekili olmak için çalışanların Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ilkelerini iyi karşılamış kişilerden olmasını istiyorlardı.
02:21Askeri Nigehban Cemiyeti: İstanbul'da Kiraz Hamdi Paşa, Refik Bey, Kemal Bey, Hakkı Efendi ve Nevres Bey gibi kötü işleri yüzünden ordudan kovulmuş kimselerle oluşan bir bozguncu topluluğu türemişti.
Bu dernek, 23 Eylül 1919'da 8123 sayılı İkdam gazetesinde bir andırı yayımlamış ve kendisine yurdun ve ulusun bekçisi sözünü vermek istiyordu.
12 Ekim 1919'da Harbiye Nazırı Cemal Paşa'dan bu bozguncu yuvasının kökünden sökülüp atılmasını ve üyelerinin cezalandırılmasını rica edildi.
04:17İşgal ve Hükümetin Siyasası: İngilizler Merzifon'u ve Samsun'u boşaltmış, Ferit Paşa hükümetinin düşmesi üzerine Sivas halkı fener alayı yapmış ve "kahrolsun işgal" diye bağırmıştı.
Dahiliye Nazırı Damat Şerif Paşa, bu gazetenin haberini Sivas Valiliği'ne bildirerek "kahrolsun işgal" gibi yazıların hükümetin siyasasına uygun olmadığını belirtmişti.
13 Ekim 1919'da Harbiye Nazırı Cemal Paşa'ya çekilen telde, ulusun düşmanların yurda girişini tanımadığını resmi siyasa diliyle bildirmesi rica edildi.
06:27Cemal Paşa'nın Cevabı: 18 Ekim 1919'da Cemal Paşa'nın verdiği karşılıkta, İstanbul hükümetinin tutumunda ve yürütümünde siyasa'nın gereklerini kollamak, yabancılara karşı daha konukseverce ve ılımlıca davranmak zorunda olduğu belirtildi.
Harbiye Nazırı, ulusal girişimlerin yanlış yorumlanması yolundaki çalışmaların daha güçten düşmediği ve ihtiyatlı davranışların yersiz olmadığı kabul buyrulur inancında olduğunu söyledi.
Cemal Paşa, hükümetin erginliğini kanıtlamış ve soylu ulusun güvenini kazanmış olduğunu, bu yüzden dışarıya karşı daha çok sözünü dinleteceği açık bir gerçek olduğuna göre, Temsilciler Kurulu'ndan hükümetin işlerini destekleyici olmalarını rica etti.
08:12Temsilciler Kurulu'nun Tepkisi: Cemal Paşa, Temsilciler Kurulu'nu ulus yanında gereksiz bir takım karışıcılar sayarak, hükümeti serbest bırakmadıklarını ve bu yüzden dışarıya karşı sözünü dinletmeye engel olduklarını söyledi.
Temsilciler Kurulu, Erzurum-Sivas Kongreleri ve bu kongrelerde alınan kararlarla ulusun erginliğini kanıtladığını belirtti.
Cemal Paşa'nın "ulusun güvenini kazanmış bulunan şimdiki hükümet" sözü, millet meclisi önünde hükümetin güvenoyu almasından sonra söylenebilirdi, ancak daha millet meclisi üyeleri bile seçilmiş değildi.
10:49Ulusal Örgütlenme ve Güçlenme: Ulusal örgüt genişliyor ve güçleniyor, Ferit Paşa hükümetinin düşmesi yurtta kararsız görünen yerlerde duygusu ve iç gücü üzerinde iyi etki yaptı.
Ali Fuat Taşa batı illerinin hemen hepsi ile ilgilendi, Balıkesir'de bulunan Albay Kazım Bey ve Bursa'da Albay Bekir Sami Bey ulusal örgütlerle uğraşıyordu.
Ulusal örgütlenme ile uğraşıldığı kadar milletvekilleri seçimi ile de büyük ilgi gösteriliyordu ve yurtta bütün ulusal örgütlerin tek ad altında Temsilciler Kurulu'na bağlılığı ilkesine uyuluyordu.
11:57Ulusal Örgütlenme Çalışmaları: Eskişehir, Kütahya, Afyonkarahisar dolaylarında örgütlerin sağlamlaştırılması ve Aydın, Konya, Bursa, Balıkesir bölgelerinin bağlantılarının kolaylaştırılması için tedbirler alınıyordu.
Batı cepheleri üzerinde Harbiye Nazırlığı'nın aydınlatılmasına ve hükümetçe ne gibi tedbirler düşünüldüğü sorularak hükümetin bu konuya ilgisinin çekilmesine çalışılıyordu.
Efe'lerin yönettikleri Aydın cephesi kesimlerine bir komutan gönderme konusu düşünülmeye başlandı ve düşman elindeki yerlerde gizli ulusal örgütler kurulması için Fuat Paşa'ya ve Afyonkarahisar'ın 23. Tümen Komutanı Ömer Lütfi Bey'e yazıldı.
12:38Karışıklıklar ve Tedbirler: Bazı yerlerde amacın tam anlaşılmadığı görülüyordu, örneğin Reddi İlhak Cemiyeti Yönetim Kurulu'nun kendi adlarına bildirim yapmakta oldukları görülüyordu.
10 Ekim 1919 gününde Reddi İlhak Cemiyeti Başkanı imzasıyla Ekim'in 20'sinde bir büyük kongre toplanacağı ve bu kongreye iki delege gönderilmesi illerden isteniyor ve birtakım tedbirler alınması bildiriliyordu.
Bu karışıklığın önüne geçmek için gerekli tedbirler alındı, özellikle Ali Fuat Paşa'ya Balıkesir'de, Kazım Paşa'ya Bursa'da, Bekir Sami Bey'e, Bursa Merkez Kurulu'na gereği gibi yazıldı.
13:28Diğer Örgütler ve Tedbirler: İtilaf ve Hürriyet Cemiyeti de düşmanlarla birlikte Anadolu'da karşı örgüt kurmak üzere 75 kişi kadar göndermiş, bu haber alındı ve kolorduların dikkati çekildi.
İstanbul'da gizli çalışmaya karar verildi, Trakya'ya örgütlerin genişletilmesi için Cafer Tayyar Bey aracılığı ile yönerge verildi.
Milletvekillerinin seçilmesine çalışılırken bir yandan da Millet Meclisi'nin nerede toplanabileceği düşüncesi hafızayı kurcalıyordu.
14:03Millet Meclisi'nin Toplanacağı Yer: Erzurum'dan Refet Paşa'nın bu konu ile ilgili bir teline karşılık verirken, meclis toplanmalı ama İstanbul'da değil, Anadolu'da demiştim.
İstanbul'da toplanmanın sakıncalarını açık olarak belirtmek gerekiyordu, bu amaçla ulusal isteklerimizi Rumlara ve yabancılara Hıristiyanlara karşı imiş gibi göstermek için Ali Kemal ve Mehmet Ali Beylerin çalışmaları ile Ermeni Patrikhanesi'nde yapılan toplantılar ve Hürriyet ve İtilaf Partisi'nin girişimleri üzerine Harbiye Nazırı aracılığı ile İstanbul hükümetinin dikkatini çektik.
13 Ekim 1919 günü Millet Meclisi'nin açılışından sonra Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin nasıl bir siyasal durum alması düşünüldüğünü Cemal Paşa aracılığı ile hükümetten sorarken, Millet Meclisi'nin İstanbul'da toplanmasında ne gibi siyasal güvence elde edilmesinin düşünüldüğünü de sorduk.
15:29Amasya Görüşmeleri: Bahriye Nazırı Salih Paşa ile Amasya'da buluşmak kararlaşmıştı, nazır paşa ile belki hükümetin dış siyasası, iç yönetimi ve ordunun geleceği ile ilgili konular üzerinde görüşülecekti.
14 Ekim 1919 günü kapalı terimde kolordu komutanlarının bu üç nokta ile ilgili görüşlerini rica ettim, komutanların raporlarını belgeler arasında okursunuz.
Salih Paşa 15 Ekim'de İstanbul'dan yola çıktı, biz de 16 Ekim'de Sivas'tan yola çıktık, 18 Ekim'de Amasya'da bulunduk.
16:27Amasya'daki Görüşmeler: Salih Paşa ile Amasya'da 20 Ekim'de başlayan görüşmelerimiz 22 Ekim'de sona erdi, üç gün süren görüşmeler sonunda ikişer nüsha olmak üzere beş tane protokol düzenlendi.
Bu beş protokolden üçünü Salih Paşa'da, kalanları biz, bizde kalanları Salih Paşa imzaladık, iki tane protokol gizli sayılarak imza edilmedi.
Amasya buluşması sonucu olan kararlar kolordulara da bildirildi.
17:03Protokollerin Önemi: Ulusal örgütlerin ve Temsilciler Kurulu'nun İstanbul hükümetince resmi olarak tanınmış bir siyasal varlık olduğunu, görüşmelerimizin resmi olduğunu ve sonuçlarına göre iş görmek gerektiğinin taraflarca kabul edilmiş olduğunu açıkça ortaya koydurmak istiyorduk.
Bunun için görüşme sonuçları ile ilgili tutanakların protokol olduğunu kabul ettirmek ve İstanbul hükümetinin delegesi olan Bahriye Nazırına imzalatmak önemliydi.
21 Ekim 1919 günü protokola yazılanların denilebilir ki, hemen hepsi Salih Paşa'nın önerileri olup, kabulünde sakınca görülmeyen bir takım maddelerdi.
17:49İkinci Protokol ve Sivas Kongresi: 22 Ekim 1919 günü ikinci protokol, uzun süren bir görüşme ve tartışmanın tutanak özetidir.
Bu görüşmede tarafların halifelik ve padişahlık konusunda karşılıklı güvenceleri ile ilgili ayrıntıları gösteren bir başlangıçtan sonra, Sivas Kongresi'nin 11 Eylül 1919 günü bildirisi'ndeki maddelerin görüşülmesine başlandı.
Bir bildirinin birinci maddesinde tasarlanıp kabul olunan sınırın en az bir istek olmak üzere elde edilmesi gerektiği birlikte kabul olundu.
18:22Sivas Kongresi Kararlarının İncelenmesi: Kürtlerin bağımsızlığını gerçekleştirme amacını güder gibi görünerek yapılmakta olan karıştırıcılığın önüne geçmek uygun görüldü.
Anadolu'nun en koyu Türk ortamı ve en verimli zengin bir bölgesi olan bu toprakların hiçbir yolla ayrılmasının kabul edilemeyeceği, Aydın ilinin de aynı kesinlikle ve yeylikle yurdun bölünmez parçalarından olduğu ilkesi genel olarak kabul edildi.
Trakya konusuna gelince, burada da sözde bir bağımsız hükümet ve gerçekte bir sömürge kurmak ve böylelikle Doğu Trakya'dan da Midye-Inos çizgisine kadar olan bölgeyi bizden ayırmak amacı güdülebileceği düşünüldü.
19:32Hristiyan Halka Ayrıcalıklar: Bildirinin dördüncü maddesinde, Müslüman olmayan halka siyasal egemenliğimizi ve toplumsal dengemizi bozacak nitelikte ayrıcalıklar verilmesinin kabul edilmeyeceğini belirten kısım önemle görüşüldü.
Bu kaydın bağımsızlığımızı gerçekten sağlamak için elde edilmesi zorunlu bir istek niteliğinde sayılması ve bundan yapılacak en ufak bir kısımtının bağımsızlığımızı kökten sarsacağı ortaya konuldu.
Hristiyan halka çok ayrıcalıklar vermemek ilkesi, gerçekleştirmemiz gerekli bir amaç olarak kabul edilmiştir.
20:24Ekonomik Konular ve Sivas Kongresi: Bildiri'nin yedinci maddesine göre, bağımsızlığımız tam korunmak koşuluyla teknik, sınai ve ekonomik ihtiyaçlarımızın nasıl sağlanacağı tartışıldı.
Yurdumuza pek çok sermaye dökecek biri bulunursa, bunun maliye işlerimiz üzerinde isteyebileceği denetleme hakkının kapsamı kestirilemeyeceğinden, bu konunun bağımsızlığımızı ve gerçek ulusal çıkarlarımızı zarara sokmayacak yolda uzmanlarca iyiden iyiye düşünülerek sınırlandırılıp saptanmasından sonra, Millet Meclisi'nce uygun görülecek şeklin kabulü görüşüldü.
Sivas Kongresi'nin 11 Eylül 1919 günü kararlarının başka maddeleri de Millet Meclisi'nin kabulüne sunulmak koşuluyla genel olarak uygun görüldü.
21:10Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Sivas Kongresi'nin 4 Eylül 1919 günü kararlarının örgütler bölümüyle ilgili on birinci maddesinde yer alan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin durumu ve bundan sonraki çalışma biçimi ve alanı söz konusu oldu.
Bu maddede, ulusal iradeyi egemen kılacak olan Millet Meclisi'nin yasama ve denetleme haklarına güven ve serbestlikle sahip olduktan ve bu güven Millet Meclisi'nce belirtildikten sonra, cemiyetin ne olacağının kongre kararıyla belli edileceği açıklanmıştır.
21:42Amasya Görüşmeleri ve Meclis Toplantısı: Kongrenin Erzurum ve Sivas kongreleri gibi ayrı bir kongre durumunda olması gerekli olmadığı, cemiyetin programını kabul eden milletvekilleri özel toplantı kongre yerine geçebileceği belirtildi.
İstanbul'un yabancılar elinde bulunması nedeniyle milletvekillerinin yasama görevlerini gereği gibi yapmalarına elverişli olmayacağı düşünüldü.
Barışın yapılmasına değin geçici olarak millet meclisinin Anadolu'da İstanbul hükümetinin uygun göreceği güvenilir bir yerde toplanması uygun görüldü.
22:59Meclis Üyeleri ve Seçim Süreci: Milletvekillerinin seçiminde tam serbestlik bulunması gerektiği hükümetçe buyrulmuş olduğundan, seçimler yapılırken cemiyet temsilciler kurulunca karışılmamakta olduğu bildirildi.
İttihat ve Terakki üyesi ve orduda kötülüğü görülmüş kimselerin milletvekili seçilmesine meydan verilmemek için temsilciler kurulunca uyarma yolu uygun biçimde bazı öğütlemelerde bulunulmasının yerinde olacağı düşünüldü.
Temsilciler kurulu'nun bu konuda nasıl aracılık yapacağı da ayrıca belirtilip saptandı ve bunu belirten üçüncü bir belge düzenlendi.
23:41Dördüncü Protokol: Padişah buyruklarının düzeltilmesi, Malta'ya sürülmüş olanların İstanbul'a getirilmesi ve zulüm yapmış Ermenilerin mahkemeye verilmesi millet meclisi'ne bırakılacağı belirtildi.
İzmir'den düşmanların çekilmesi için İstanbul hükümetince protesto yapılması ve gerekirse gizli yönerge ile halka gösteri toplantıları yaptırılması planlandı.
Jandarma genel komutanı, merkez komutanı, polis müdürü ve dahiliye nazırlığı müsteşarının değiştirilmesi, İngiliz Muhipler Cemiyeti'nin halka kağıt mühürlettirmelerine engel olunması ve yabancı parasıyla satın alınmış derneklerin çalışmalarına son verilmesi kararlaştırıldı.
25:39Barış Konferansı Delegeleri: İmzasız beşinci protokolde barış konferansına gidebilecek kişilerin adları gösterildi ve hükümet bu konuda ilkelere uymak koşuluyla serbest bulunacaktı.
Delegeler arasında Tevfik Paşa (başkan), Ahmet İzzet Paşa (askeri delege), Reşat Hikmet Bey (siyasal delege), Hamit Bey (siyasal delege), İsmet Bey (askeri delege), Reşit Bey (siyasal işler mühendisi) ve çeşitli uzmanlar yer alıyordu.
Meclis'in İstanbul'da toplanmasının doğru olmadığı konusundaki eski düşünce ve görüş kabul edildi, ancak Salih Paşa bu görüşe katılmakla birlikte, bu katılmanın kişisel olduğu ve şimdiden bütün hükümet adına söz veremeyeceği çekimserliğini ileri sürdü.
27:32Sivas'ta Şeyh Recep Olayı: Amasya'ya gelmek üzere Sivas'tan ayrılır ayrılmaz, Sivas'ta pek de hoşa gitmeyen bir olay geçti.
Amasya'ya vardıklarında İtilaf ve Hürriyetçilerin yabancılarla ortaklaşa haince işlere giriştiklerini gösteren bilgiler alındı ve ilgililere genelge ile bildirildi.
Sivas'ta padişaha Mustafa Kemal Paşa'yı kötüleyen teller çekilmek gibi bir girişim olduğu haber alındı, ancak inanılmadı.
28:15Telgrafhanede Çekilen Telgraflar: Şehrecepli arkadaşlarından Ahmet, Kemal ve Celal adındaki kişiler bir gece telgrafhanede kendilerinden olan bir telgrafçı aracılığı ile istedikleri telleri çekmişler.
Amasya telgrafhanesinden Salih Paşa'ya gelen telgrafta, padişah yaveri Naci Beyefendi'ye ve diğer yetkililere il merkezine gelmeleri için çağrı yapıldı.
Mustafa Kemal Paşa'ya da 19 Ekim 1919 günü, halkın padişahın ve hükümetin düşüncelerini Salih Paşa'nın kendisinden ya da güvenilir bir ağızdan işitmedikçe anlaşmazlığa çözülmüş gözüyle bakamayacağı bildirildi.
30:34Telgrafhanenin Durumu: Sivas telgraf başmüdürü, Mustafa Kemal Paşa'ya Sivaslı Şemseddin oğullarından Recep, İlyasoğlu Ahmet Kemal ve Zaralıoğlu Celal imzalarıyla çekilen telgrafları sundu.
Telgraflar gece getirilmiş ve memurlar korkutularak çektirilmiştir.
Herkesin özel yöntemine uyarak tel çekmeye hakkı vardır, ancak makine odasına rastgelenin girmesinin yasak olduğu ve memurların korkutulması gibi hükümet onurunu kırıcı davranışta bulunmak yasaya karşı gelme niteliğindedir.
31:43Telgrafların İçeriği: Telgraflarda "padişaha duyurmak için kararımız kesindir, karşılık bekliyoruz" şeklinde ifadeler kullanıldı.
Padişahlık özel kalem başyazmanlığı aracılığıyla halife hazretlerine sunulan dilekçede, Mustafa Kemal Paşa'nın yanında güven kağıdı olduğu söylentisini yayarak kötülüklerini örtmek isteyen küçük bir toplulukla birlikte ulusal iradeyi temsil ediyorlarmış gibi davranıyorlarmış gibi ifadeler kullanıldı.
Bahriye nazırı Salih Paşa ile padişahın başyaveri Naci Beyefendi'nin Amasya'ya gönderildikleri haber alındı ve onlarla görüşüp halk arasında doğan coşkuyu yatıştırmak için bilginler, ileri gelenler ve tüccardan 200'ü aşkın imza ile çekilen çağrı telimize karşılık alınamadı.
33:29Sivas'taki Olaylar: Sivas'ta Şeh Recep, Ahmet Kemal ve Celal imzasıyla padişahın özel kalemine çekilen tel yazısı telgrafhane korkutularak çektirilmiştir.
Mustafa Kemal, Sivas'taki temsilciler kurulu üyelerine telgraf başında sorular yöneltmiş ve telgrafhane görevlilerinin görevlerini yerine getirmemesinin nedenini sormuştur.
Mustafa Kemal, telgrafhanenin kontrol altına alınacağını, güvenlik bozucu davranışlarda bulunanların kovulacağını ve yasa sınırını aşanlara karşı silah kullanılacağını belirtmiştir.
38:53Adapazarı'daki Kışkırtmalar: Adapazarı'nın Akyazı yörelerinde Talos'tan Bey, Bekir Bey ve Beslan adında bir tahsildar birleşerek Adapazarı kasabasını basmaya karar vermişlerdir.
Tahir Bey adındaki Adapazarı kaymakamı, İzmit'ten gönderilen bir binbaşı ve atlılarla kasabayı basmaya gelenlere karşı çıkmıştır.
Mustafa Kemal, Bekir'in toplanan kimselere İstanbul'da bir hafta süre verdiklerini ve işi çabuklaştırmaları gerektiğini bildirmiştir.
41:52Kışkırtıcıların Yakalanması: İzmit'ten giden ve orada gücü artırılan ulusal ve askeri birlik, toplanmış kötü kişileri dağıtmış, tahsildar Bestani ve kardeşi Hasan Çavuş'u yakalamış, Bekir kaçmış ve subaylıktan kovulmuştur.
Bekir'in girişiminin etkisiz kaldığı ve kaçtığı bildirilmiş, kendisi için özel kovuşturma yapılmasını istemiştir.
Bolu Mutasarrıfı Haydar Bey'den gelen telde, Bekir'in yanında iki subay ve kırk silahlı adam olduğu halde Abaza köylerinde halkı İstanbul hükümeti adına ulusal ayaklanmaya karşı kışkırttığı bildirilmiştir.
43:56İstanbul'daki Durum: Amasya'da görüşmelere başlandığı 20 Ekim gününde gelen bilgilere göre, İstanbul'da Hürriyet ve İtilaf fırkası, Askeri Nigehban Cemiyeti ve Muhipler Cemiyeti bir birlik kurdular.
Bu birlik ve Ali Kemal Said Molla gibi kişiler Müslüman olmayan halkı durmadan ulusal kuvvetlere karşı kışkırtmaya başladılar.
Rum ve Ermeni patrikleri, ulusal kuvvetleri kötülemek için İtilaf devletleri temsilcilerine başvurdular.
44:27Ulusal Ayaklanma ve Çeteler: Ermeni Patriği Zaven Efendi, Neologos gazetesinde Ermenilerin göç etmekte olduklarını ilan etti.
Asılan Kazım'ın kardeşi Hikmet, İstanbul'dan aldığı yönerge ile Adapazarı yakınlarında silahlı adamlar toplamaya başladı.
Adapazarı yakınında Değirmendere'de para ile adam toplanmaya başlandı ve çete olarak toplananların Geyve hükümetini basmaya karar verdikleri haber alındı.
45:12Ulusal Örgütlerin Durumu: Nigehbancılardan tutuklu bulunanların bir günde hepsi cezaevinden çıkarıldı.
Düşmanların ulusal kuvvetlere karşı kurdukları çetelerin çatışmalara başlaması, karşı birliğin açıktan açığa yaptığı işler ve İstanbul polis müdürünün engelleyici çalışmaları, ulusal örgütlerin umutsuzluğa düşürmeye başladı.
Hükümetin genel olarak bir amacı ve kararı olduğunu gösterecek davranışta bulunamaması ve yalnız Dahiliye Nazırı Şerif Paşa'nın olumsuz ve hızlı çalışmalarını uygun bulur gibi davranması kaygı duyulacak bir görünüşteydi.
46:12Ankara'nın Tepkisi: İstanbul'da ulusal kuvvetlere karşı kışkırtmalar konusunda ilk tepkiyi gösteren Ankara oldu.
Ankara Vali Vekili Yahya Galip Bey'in Sivas'ta çektiği 15 Ekim 1919 günü bir kapalı telini, 22 Ekim'de Amasya'da Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine gelen başka bir kapalı tel içinde, İstanbul hükümetinin atayıp da gönderemediği Bitlis eski valisi Ziya Paşa'yı buraya ve yaptığı bütün görevlerde hiçbir varlık gösterememiş olan Suphi Bey'i de Konya'ya vali atayarak ilk adımını atmaya başladığını belirtti.
Ankara Vali Vekili Yahya Galip, İstanbul hükümetinin buraya yeniden vali göndermeye kalkıştığına bakılırsa, buradaki ulusal ayaklanmanın söndürülmesi isteniyor demektir diyerek görevden çekilerek ulusal görevini yapmaya karar verdiğini belirtti.
48:50Hükümetin Durumu: Ankara'yı yatıştırarak hükümet erkini kırmamak için telgraf başındada birçok öğütlemelerde bulundu.
Temsilciler Kurulu, hükümetin durumunu ve iç yüzünü pek güzel anlamış, hükümet üyelerinden kimilerinin hükümete girmekten pişman olduklarını ve bu gibilerin çekilmek için yol aradıklarını anlıyordu.
İç ve dış düşmanların ve padişahın birlik olarak Ali Rıza Paşa Hükümeti yerine kendi görüşlerini açıktan açığa ve çabucak uygulayacak başka bir hükümeti işbaşına getirmeye kararlı bulunduklarını da bilmiyor değildik.
50:35Ankara'nın Vali İstekleri: Ankara'dan vali için çekilen telin ve ileri sürülen dileğin, İngilizlerle İngiliz Muhipler Cemiyeti, İtilaf ve Hürriyet ve Nikah Bacıların Hristiyan azınlıklarla iş birliği yaptıkları ve Anadolu'ya birçok bozguncular göndererek ulusal örgütleri bozmaya ve İstanbul hükümetini düşürmeye giriştikleri haberlerinden kaynaklandığı anlaşıldı.
Konya'ya gönderilen vali Suphi Bey'in İngiliz Muhipler Cemiyeti İstanbul Yönetim Kurulu üyelerinden olduğunu Konya'da Refet Bey'e söylemiş, bulunduğunun yayılmış bulunması uyanan kuşkuyu arttırmıştır.
Ankara'da bulunan vali vekili ve komutan ile Temsilciler Kurulu arasında yapılan yazışmalarda, şimdiki hükümetin nasıl olursa olsun emirlerine ve yürütümüne uymak gerektiği üzerinde durulmuş ve o yolda iş yapılmış ise de, doğrudan doğruya halk sezdikleri tehlikeye karşı verilen inancayı yetersiz görerek tam güven sağlanıncaya deyin, ulusal isteklere uygun iş gördüğü kendisince denemeyle anlaşılmış bulunan vali vekilinin görevinde bırakılmasını gerekli sayıp hükümete başvurmuşlardır.
53:21Ziya Paşa'nın Gönderilmemesi İçin Talep: Adil Bey'in müsteşarlığını yapmış olan Keşfi Bey'in şimdi de müsteşarlık görevinde bulunduğu göz önüne alındığında, büyük memurların atanmasında sağ görüye uygun iş yapılacağı belirtiliyor.
Mustafa Kemal, Ziya Paşa'nın şimdilik gönderilmemesinin sağlanmasına aracı olunması ve sonucunun bildirilmesi için rica ediyor.
53:45Adapazarı Ayaklanması ve Hikmet Hakkında Bilgiler: 28 Ekim 1919'da İstanbul'daki örgütten gelen telde, Çerkez Bekir'in çıkardığı olayın Adapazarı ve çevresinde ulusal kuvvetlere karşı ayaklanma başlangıcı sayıldığı belirtiliyor.
Hikmet Bey, Amasya'dan Adapazarı'na gelmiş ve kendisine ve ailesine karşı olanların ulusal örgüte girdiklerini anlamış, Sivas'la haberleşmeye girişmek istemiş ancak engellenmiş.
Said Molla, Hikmet'i Hristiyanlara karşı bir ayaklanmaya kışkırtmış ve bu bilgiler daha sonra dokunulacak durumların anlaşılmasına yarayacağı belirtiliyor.
55:22Cemal Paşa'ya Çekilen Tel: Adapazarı dolaylarında hükümete ve ulusal örgütlere karşı meydana gelen olayın, ulusal birliğin dayancı ve hükümetin tedbirleriyle bastırıldığı ancak bozgunculuk tohumunun hala orada olduğu belirtiliyor.
Bozgunculuk olaylarının Damat Ferit Paşa, Adil Bey, Ali Kemal Bey ve Said Molla tarafından düzenlendiği ve bu kişilerin padişahın bilgisi olduğu söylentisini yaymakla büyük bir alçaklık yaptıkları iddia ediliyor.
Bozguncuların yalanlarla ulusal birliği bozmak istedikleri ileri sürülerek, söylentilerin hükümetçe resmi olarak yalanlanması ve bu kişilerin yasa yoluyla kovuşturulması gerektiği vurgulanıyor.
57:10Ali Rıza Paşa Hükümetini Tutma Kararı: Temsilciler Kurulu, Ali Rıza Paşa hükümetini tutma kararı almış ve bu kararın yurt ve ulus için hayırlı olduğu kabul edilmiş.
İstanbul'daki örgüt, 31 Ekim 1919'da Kiraz Hamdi Paşa'nın saraya gittiğini, padişahın yanında kaldığını ve Müşir Zeki Paşa'nın başkanlığında yeni bir hükümet kurulacağını bildirmiş.
Bu bilgiler alınca Cemal Paşa'ya 2 Kasım 1919'da sadrazamın hiçbir yerini bırakmaması gerektiği ve bunun duyurulması gerektiği bildirilmiş.
1:00:05Millet Meclisi Toplantı Yeri Tartışması: Salih Paşa'nın İstanbul'a dönüşü üzerine 21 Ekim günü, millet meclisi'nin toplantı yeri üzerine hükümetle arasında tartışma başlamış.
Bu konudaki yazışma ve tartışmalar sadece İstanbul hükümeti ve Cemal Paşa ile aralarında değil, bütün yurdun ve özellikle İstanbul'daki örgütlerin görüşünü anlamak gerekiyordu.
Türk milletinin karakterinin yüksek, çalışkan ve zeki olduğu vurgulanıyor.

Türk Kurtuluş Savaşı Döneminde Temsilciler Kurulu ve Siyasi Gelişmeler

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir