Buradasın

Türklerin Tarihi ve Dini Geçiş Süreci Üzerine Akademik Bir Sohbet

youtube.com/watch?v=_kDA0wxTDgY

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, akademisyenler ve tarih uzmanları arasında geçen, Türklerin tarihi ve dini geçiş süreci hakkında kapsamlı bir sohbet formatındadır. Konuşmacılar arasında Chicago'dan profesörler, Romanya'dan ünlü bir alim ve Doğu Türkolojisi uzmanları bulunmaktadır.
Video, Türklerin İslamiyet'e geçiş sürecinden başlayarak, göçebelikten şehir yaşamına geçiş, Mogol İmparatorluğu'nun etkileri ve Türklerin tarih boyunca yaşadığı farklı dinler (şamanizm, Musevilik, Hıristiyanlık ve İslam) hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır. Sohbet, Türklerin Orta Asya'daki kentler ve yerleşimler, mimari katkıları, Moğol İmparatorluğu'nun çağdaş sanatlar ve banknot sistemi gibi konuları da ele almaktadır.
Konuşmacılar, Karahanlılar, Selçuklular, Yesevi tarikatı ve Maturidilik gibi İslamiyet'e geçiş süreçlerini, Uygurlar'ın şehirlerde yaşamını, Cengiz Han'ın liderliğini ve Türklerin farklı dinlere geçiş süreçlerini örneklerle açıklamaktadır. Video, Türklerin erken dönem tarihini öğrenmek isteyenler için okuyabilecekleri ansiklopediler ve kitaplar tavsiye edilerek sona ermektedir.

00:15Programın Tanıtımı: CNN Türk ekranlarında gündem özel programı yayınlanıyor ve programda Galatasaray Üniversitesi ve MEF Üniversitesi'nde akademik çalışmalar yapan Prof. Dr. İlber Ortaylı ile birlikteyiz.
Geçen hafta yapılan programda Türkiye'nin kendi içindeki tartışmalarının arka planına bakılmış ve izleyicilerin teveccühü yüksek olmuş.
Bugün programın temalı "Ulus ne demektir?", "Millet ne demektir?" ve "Türk ulusu ya da Türk dediğimiz kavram nedir?" sorularını ele alıyor.
01:49Türk Kavramının Tarihi: Türk kavramının tarihi anlamında nasıl var olduğu ve en eskiye kadar gittiğimizde hangi bilgilere ulaşılabileceği konusu ele alınıyor.
Türklerin tarihinin derinlerine gittiğimizde yazılı kaynaklar çok az olup, en eski kaynaklar Çin kaynaklarıdır.
7-8. yüzyıllarda Tank Hanedanı kaynakları var ve bu kaynaklarda Türkler kuzeyli komşular olarak, güvenilmez ve anlaşmazlık yapan bir kavim olarak tasvir ediliyor.
04:01Türklerin Coğrafyası ve Dil Bilimi: 7-8. yüzyıllarda Türklerin kendi ifadeleri var ve Türk yazısı kullanılıyor, bu yazılar Hazar'ın kuzeyine doğru, Moğolistan ve Orta Asya bölgesinde bulunuyor.
Bu dönemde İran'da Farsça konuşuluyor ve Zerdüştlik yaygın, Türkler geldiğinde de bu din yaygın.
Türklerin diliyle Moğolca arasında çok benzerlikler var ancak bu benzerlikler köken alakası değil, daha sonra ortaya çıkan etkileşimler sonucu oluşan kelimelerdir.
11:14Türklerin Yayılışı ve Proto-Türk Teorisi: Türklerin temel merkezi bugün Sibirya'nın başladığı yerde, Türgişler devleti ve Tala Irmağı civarındadır.
Jean Paul Roux'un "Türklerin Tarihi" kitabında, kendine Türk diyen kavimlerin aslında bir koalisyon oluşturduğu teorisi var.
Proto-Türkler olarak ifade edilen kavimler Çin Hanedanlığının vassalları olup, ayaklanma sonrası neredeyse tamamen yok edilmişlerdir.
13:02Türk Tarihinde Önemli Kaynaklar: Godof'un annesi Anna Ahmedova, sosyalist feminizmin öncü kadınlarından biridir ve hatıratı o dönemin için çok değerlidir.
Lisandra Kollontay, Çar Rusyasının Bulgaristan'daki komiseri olan babasının kızıdır ve hatıralarında fabrika koşullarını detaylı şekilde anlatmaktadır.
Kollontay'nın hatıralarında fabrika işçilerinin kötü yaşam koşulları, yüksek çocuk ölüm oranı ve zorlu çalışma şartları betimlenmektedir.
15:33Tarih Yorumlaması ve Kaynaklar: Gümiloff'un teorisi bin yıl öncesine kadar uzanır ve Oğuzlar gibi konuları ele alır, ancak destekleyici arkeolojik malzeme olmadığı için bu teorileri benimsemek zordur.
Etrüsklerin yazısı gibi, okunabilir ancak anlaması zor olan yazılar, dil bilgisi ile çözülebilir ve bu yazılar runik yazı olarak tanımlanabilir.
Türklerin beş asır, hatta altıncı asırda yazılarını kullandıkları kesindir, bu bilgi Bizans kaynaklarından ve Köktürklerle ilgili belgelerden elde edilmiştir.
19:54Çin Kaynaklarının Değerlendirilmesi: Çin kaynakları Romalıların tuttuğu kaynaklar kadar düzgün ve parlak değildir, çünkü Çin'deki bilge kişiler barbar halkları eleştirel bir şekilde yorumlar.
Romalılar gibi, Çin'de de tarihçilerin (Julius Sezar, Tacitus gibi) bilgeliği ve ciddiyetiyle diğer halkları inceleyen bir geleneği yoktur.
Türklerin kökenine dair milattan önceki bilgiler, Çin kaynakları ve diğer yorumlar üzerinden elde edilir, ancak bu kaynakların yorumlanması zordur.
21:12Türk Kaynaklarının Değerlendirilmesi: Dürbünye gibi araştırmacılar, Çin kaynaklarını analiz ederek Türklerin kökenini araştırmıştır.
Türk kaynaklarında Çagatayca ve Uygurca gibi yazılar bulunmaktadır, ancak bu yazıları okuyup çözecek yetenekli kişiler çok azdır.
Çin kaynaklarında Hunların yazıya geçtiği belirtilse de, Çinli bilge kişilerin bu konuda eleştirel yorumları vardır ve bu yorumlar Roma medeniyetinin üstünlüğünü yansıtır.
25:17Türk-Kıpçak Devri ve Tatar Kavmi: Konuşmacı, Türk kavminin Çin ile çatışmadan dolayı Batı'ya doğru ilerlediğini, ancak doğrudan Çin'in itmesi değil, sayıca az olan Moğol kavmiyle ittifakla Batı'nın fethine girdiklerini belirtiyor.
Kazan Tataristan'ın tarihçileri, "Tatar"ın Moğol bir kabilesi olduğunu ve Türk değil, Moğol olduğunu iddia ediyor.
Hazar Türkleri de aslında Kıpçaklar olup, içinde Hristiyanlar ve özellikle yönetici tabaka olan Yahudiler bulunuyordu.
28:18Karaylar ve Türk Kökenli Gruplar: Karaköy isminin Kırım'dan getirilen Karayların yerleştiği yerden geldiği belirtiliyor.
Polonya ve Litvanya'da yaşayan Karaylar, İbrani kökeni değil, Türk kökenli olduklarını kabul ediyorlar.
Karamanlılar, Gagavuzlar gibi gruplar da Türk kökenli olarak tanımlanıyor.
29:32Hunlar ve İskitler: Hunlar hakkında yazılı kaynak sıkıntısı olduğu, Çinlilerin bahsettiği büyük çatışmanın sonucunda Çin Hanedanı'nın duvarının inşa edildiği belirtiliyor.
Batı Hunları ve Atilla hakkında tartışmalar var, Çuvaşlar da Türk bir kavmi olduğu ancak farklı olduğu vurgulanıyor.
İskitlerin Türk olup olmadığı konusunda hassasiyetli durulduğu, İskitlerin İranlılarla bağıntısı varken dil olarak Türk değil olduğu ifade ediliyor.
32:44Kaynak Sorunları ve Türk Tarihçiliği: Eski Mısır, Helenler ve İranlıların Romalılardan farklı olarak komşular hakkında iyi bilgi toplayıp yazmaya üşenmedikleri belirtiliyor.
Türk filolojisinin ve tarihinin sorunları, kendi kaynaklarımızın yetersizliği ve komşularımızın bizi yeterince anlatamaması olarak tanımlanıyor.
İran'da Türkçesi iyi olan İranlı entelektüellerin Türk kaynaklarına ve Pehlevi kaynaklarına incelediği, bu konuda Türkiye'den daha aktif oldukları vurgulanıyor.
37:26Troya ve Truvalılar: Truvalılar (Troya) bir muamma kavimdir, konuştukları dil ve yazdıkları henüz çözülmüş değil.
Homeros'un İlyada ve Odyssei'inde Truvalıların Yunanca konuşarak Akhayalılarla kavga ettikleri belirtilir.
Schliemann, amatör bir arkeolog olarak Troya'yı bulmuş, ancak kazıları çok kötü yapılmış ve bulduğu hazineleri gizlemiş.
42:35Troya Efsanesi ve Kazılar: Troya efsanesi, Roma'nın patriçilerinin kendilerini Troya'dan geldiğine inanmasıyla önem kazanmıştır.
Schliemann'in bulduğu "Priamos hazineleri" Berlin'de bombalandıktan sonra Kızıl Ordu tarafından ganimet olarak alınmış ve Moskova'daki Puşkin Müzesi'nde sergilenmektedir.
Kazılar Korfman ve Rahmi Bey'den sonra daha iyi bir şekilde yürütülmektedir.
50:29Türklerin Kent Kurma Özelliği: Türklerin göçerlik kültürü olduğu ve yerleşik hayata yabancı oldukları iddiası sıkça tekrarlanır.
Moğolistan'ın cografyasında yerleşik yaşam kolay değildir, ancak Moğollar bugün de şehirlerde otururken çadırları terk etmezler.
Uygurların Sincap bölgesinde şehirler kurdukları ve Anadolu'da Ermenek ve Bursa gibi şehirleri kurdukları belirtilmiştir.
52:27Göçebelik ve Türk Toplumu: Bahsedilen Azerbaycan tipi yapı, Anadolu'daki evlere benzer ancak Gürcistan ve Kafkas'ta görülen balkonlu bir ev türüdür.
Türklerin köy kurduğu ve dağlara yerleştiği, göçerlik hayatının dinamik bir unsur olarak asimilasyonu hızlandırdığı belirtiliyor.
Günümüzde göçerlik hayat bittiği, Doğu Anadolu'da da süratle şehirlerde yaşandığı vurgulanıyor.
54:07Sosyolojik Görüşler ve Göçebelik: Türklerin "bunun İslam'dan geldiğini" gibi basit sosyolojik görüşlerde bayıldıkları, ancak bu görüşlerin geçerli olmadığı belirtiliyor.
Göçebelik teorisinin geçerli olmadığı, çoğumuzun babalarının kuyruk omurgadaki uzun sivri kemiklerinin olmadığı (atla büyüdükleri için) vurgulanıyor.
Orta Asya Türk toplumlarından geriye çok fazla eser kalmadığı, bu da malzeme kullanımı nedeniyle değil, toplumun farklı zanaatlara odaklandığı için olduğu iddia ediliyor.
57:00Türklerin Medeniyete Katkıları: Adiye Ahmet Andlusi'nin 11-12. asır geçişindeki Endülüslü eseri "Tabakat" (sınıflama, kategorizasyon) kitabında, Türklerin medeniyete katkısı olmadığı ancak pratik zekalı adamlar olduğu belirtiliyor.
Türklerin yüksek organizasyon kabiliyetleri, silah endüstrisi ve asker sevk etme kapasitesiyle beynelmilel alana girdikleri, hatta bazı imparatorlukları idare ettikleri vurgulanıyor.
Osmanlı 19. asırda göçebeliği zorla bitirdiğimiz ve bambaşka bir yapıya girdiğimiz belirtiliyor.
59:59Kontrat Alışkanlığı ve Toplumsal Yapı: Daha vahim hataların varlığı, site devletinin kıtlığı ve kontrat alışkanlığının olmaması vurgulanıyor.
Avrupa'nın Roma etkisiyle geç ortaçağlarda ulaştığı kontrat toplumuna geçiş, Türk toplumunda devlet baskısıyla ve otoriteye rıza göstermeyle gerçekleştiği belirtiliyor.
Osmanlı'da fiyat tespitinde lonca reisleri, kadı ve devlet temsilcilerinin bir araya geldiği, ancak bu yapı oturmadığında vergi kaçırılması, hile ve iman nizamının ihlali olduğu vurgulanıyor.
1:03:48Türkler ve Moğollar: Türklerin ırz ve namus mefhumuna gaddarca davranmaları, Moğollarla olan ilişkileri ele alınıyor.
Türklerle Moğolların birbirini nasıl etkilediği konusunda kesin bir görüş belirtilmiyor.
Türklerin demirciliğin temel sanatı olduğu, Holstein kültürü ve Hititlerin de demire erken geçtiği, bu konudaki izahın mümkün olmadığı belirtiliyor.
1:05:47Moğol İmparatorluğu'nun Sanatsal ve Ekonomik Etkileri: Moğolistan'ın en eski ve şu anda da en canlı endüstrisi yün endüstrisi olup, Moğollar bu alanda markalarını yaratmışlardır.
Cengiz Han'dan sonra hem hanedanın, hem iktidarın hem de ordunun temel yapısını Cengiz Han belirlemiştir.
Moğollar 13. asırda banknot kullanmış, askeri kuvvetlerini paranın nakline ve hazinenin korunmasına tahsis etmişlerdir.
1:10:25Moğol İmparatorluğu'nun Siyasi ve Kültürsel Etkileri: Cengiz Han'dan sonra tüm Orta Asya'da, tüm Türk dünyasında imparatorluk, hükümdarlık, hanlık Cengiz Han soyuna bağlanmıştır.
Moğollar mimaride büyük teknik değişiklikler getirmiş, bu değişiklikler 18. asır sonuna kadar Orta Doğu sanatının orijinal kalmasına yaramıştır.
Türklerin tarih boyunca intisap ettikleri dinler arasında Sibirya'da şamanlar, Budistler ve Nasturi mezhebi bulunmuştur.
1:14:03Türk Şamanizmi ve Dinler Tarihi: Türk şamanizminde İran dinleri gibi duali anlayış vardır, İlyada/Metca/Elyada adında bir tanrı vardır.
Türk şamanizmi dinler tarihçisidir ve İran'a benzer olduğundan İslam'a da benzer özellikler taşımaktadır.
Sibirya'da görülen şamanizm tıp tedavisi içeren bir kült olmasına rağmen, Türk şamanizmi bu tür şamanizmle aynı değildir.
1:15:25Şamanizm ve Türklerin İnançları: Şamanizm bir doğa dini olup, nesnelerin ve doğanın ruhu üzerinde kalan bir inanç sistemidir.
Türklerin İslam'a geçişi Talas Savaşı'nda ele alınacaktır, ancak hem Musevilik hem de Hıristiyanlık Türkler arasında yayılmış dinlerdir.
Hazarlar gibi bazı Türk grupları Musevilik'e geçmiş, ancak günümüzde sayıları azalmış durumdadır.
1:19:55Hıristiyanlaşma Süreci: Bulgarlar, bir Türk boyu olarak önce Slavlılara bakarak Slavlaşmış, sonra da birlikte Hıristiyanlaşmışlardır.
Macarlar, Bizans etkisinden sonra Roma'yı kabul etmiş ve hükümdarı Vaftiz olunca tüm halk da Vaftiz olmuştur.
Rusya'da Vladimir, Ortodoksya'yı kabul edince halkı zorla Vaftiz etmiştir.
1:23:20Müslümanlaşma Süreci: Müslümanlaşma süreci "üç günde Müslüman oldu" gibi anekdotlarla değil, yavaş yavaş gerçekleşmiştir.
İlk Müslüman devlet Karahanlılar'dır ve bu konuda Milyon Pritz ve Reşat Genç'in farklı görüşleri bulunmaktadır.
Türklerin Müslümanlaşması, İran'da olduğu gibi yavaş yavaş gerçekleşmiş, Selçuklu devrinde hızlanmıştır.
1:25:50Ortodoks Hıristiyanlık ve Türkler: Türklerin Hristiyanlaşması genellikle Ortodoks Hıristiyanlıktan öteye geçmemiştir, Katolisizm gibi ruhani otoriteyi çok sevmemeleri nedeniyledir.
Ortodoks Hıristiyanlığın en büyük özelliği, patriyarkın imparatorun elinden taç giymesidir.
Karamanlılar ve Karalılar gibi Türk grupları da Ortodoks Hıristiyanlığa geçmişlerdir.
1:27:54Türk İsiminin Tarihsel Kullanımı: Köktürk ve Türgeşler yaklaşık aynı dönemde "Türk" ismini kullanmışlardır.
Azerbaycan'da bir buçuk yıllık bir Türk cumhuriyeti kurulmuş, ancak resmi adı "Azerbaycan" olmuştur.
Osmanlı İmparatorluğu dışarıda genellikle "Türk" olarak bilinmiştir.
1:28:53Türklerin İslam'a Katılımı: Türkler bir bütün olarak İslam'ı hala net olarak seçmiş durumda değiller, ancak Selçuklular bu sürecin net olarak kendini gösterdiği ilk yerdir.
Türkler İslam'la tanıştıktan sonra, savaşçı kavim olarak İslam coğrafyasına gelmişlerdir.
Selçuklu Türkmenleri uzun boylu ve uzun soluklu bir seferle Anadolu'ya gelmişlerdir.
1:30:52Türklerin İslam'a Katılım Süreci: Kuzey Türkleri, Bulgaristan'a giden Hanas Baru hariç, 900'lerin başında Müslüman olmuştur.
Rusya Türkleri "Biz Tanrı'yı daha evvel tanıdık" diyerek Müslüman olmuşlardır.
Kırım Hanlığı 13. asırda, Kafkasya'daki Karaçaylar ise 18. asırda Müslüman olmuştur.
1:31:57Müslümanlığın Yerleştirilmesi: Müslümanlığın yerleştirilmesinde Yesevilik kullanılmıştır, Kazakistan'ın sınırındaki Yesi şehri ve Yesevi Hazretleri'nin türbesi önemli bir rol oynamıştır.
Maturidi İmam Maturidi, devlet ve fert arasındaki bağlantıyla bir İslam içtihadı geliştirmiştir.
Hanefi-Maturidilik, klasik Türkliği şekillendirmiş ve abideleştiren bir anlayış olmuştur.
1:35:43Türklerin Erken Dönem Tarihini Öğrenmek: Türklerin erken dönem tarihini öğrenmek isteyenler için İslam Ansiklopedisi ve İngilizce İslam Ansiklopedisi önerilmektedir.
Barthold'un "Moğol İstilasına Kadar Türkistan Tarihi" kitabı, Samaniler ve Buvehiler üzerinde durmaktadır.
Ahad Andice'nin "Orta Asya Tarihi" kitabı, özellikle modernleşen Orta Asya için okunması tavsiye edilmektedir.
1:38:40Türk Tarihini Takip Etme: Türk tarihini takip ederken, özellikle 7. ve 8. yüzyıllardan sonra kentler üzerinden takip etmek önemlidir.
Türk tarihine girişte 12. yüzyıla kadar (11. yüzyıl) gelinmiştir, sonrasında 12. yüzyıl ve diğer katkılar ayrı bir programda konuşulacaktır.
Türklerin medeniyete ve sanata yaptığı katkılar arasında, Arabistan'da binlerce yıldır yazılıp çizilen alfabeyi alıp hüsnühattan bahsedilen bir sanat yaratmaları bulunmaktadır.

Türklerin Tarihi ve Dini Geçiş Süreci Üzerine Akademik Bir Sohbet

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir