Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Türk İslam tarihi konulu soru çözümü formatında bir eğitim içeriğidir. Eğitimci, öğrencilere 60 soru üzerinden genel tekrar yapmaktadır.
- Videoda Türk İslam tarihi alanındaki çeşitli konular ele alınmaktadır. Mısır'da kurulan ilk Türk İslam devleti, Karahanlılar, Gazneliler, Büyük Selçuklu Devleti, Memlükler, Beylikler, Moğol devletleri ve Osmanlı'nın fethetme politikaları gibi konular soru-cevap formatında işlenmektedir. Ayrıca Türk İslam devletlerinin idari yapısı, önemli görevlileri ve tarihsel olaylar da detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Video, ÖSYM sınavlarına hazırlanan öğrenciler için faydalı bilgiler içermekte ve konuları kodlama teknikleriyle hatırlatmaktadır. Son bölümde Türk İslam tarihindeki önemli bilim insanları (İbn Rüşd, Bironi, İbnu'l-Heysem, Farabi) ve eserleri (Kutatgu Bilig, Kitab'ül-Musiki) hakkında sorular çözülmekte, video sonunda ise öğrencilere motivasyon verilmektedir.
- Türk İslam Tarihi Soru Çözümü Giriş
- Türk İslam tarihi ünitesi soru çözümü ile genel tekrar yapılacak.
- Toplam altmış soru hazırlanmış ve sorular üzerinden otopsi yapılacak.
- Öğrenciler önce kendileri çözüp sonra çözümü izlemeleri öneriliyor.
- 00:34Türk İslam Devletleri Hakkında Sorular
- Mısır'da kurulan ilk Türk İslam devleti Tonlar'dır.
- Islamiyet'i kabul eden ilk Türk boyu Karluklar, ilk Türk devleti İtil Bulgarları'dır.
- İtil Bulgarlarında Islamiyet'i kabul eden hükümdar Almış Ha'dır.
- 01:57Karahanlılar ve Türk İslam Edebiyatı
- 840-1022 yılları arasında Orta Asya'da hüküm süren Türk İslam edebiyatının ilk eserlerini veren devlet Karahanlılar'dır.
- Karahanlılar'ın eserleri Kutadgu Bilig, Divan-ı Lügatürk, Divan-ı Hikmet ve Atabet'ül Hakayık'dır.
- Karahanlı Devleti'nde Islamiyet'i kabul eden Türk hükümdarı Satuk Burak'tır.
- 03:07Gazneli Mahmut ve Hindistan Seferleri
- Gazneli Mahmut, Hindistan'a yapmış olduğu seferlerde yanında Biruni'yi götürmüştür.
- Gazneli Mahmut Hindistan'a toplam on yedi sefer düzenlemiştir.
- Gazneliler ile Büyük Selçuklu Devleti arasında 1071 Dandanakan Savaşı yaşanmıştır.
- 04:34Firdevsi ve Selçuklu Devleti
- Firdevsi'nin Şehname adlı eserini Gazneli Mahmut'a sunmuştur.
- 1055 Bagdat seferiyle halifeyi kurtaran Tuğrul Bey'e "Doğunun ve Batının Sultanı" ünvanı verilmiştir.
- Malazgirt Savaşı sonrası kurulan ilk Türk beylikleri arasında Danişmendler, Saltuklular, Mengücekler, Artuklular ve Çakabeyli yer almış, Dulkadiroğulları ise yer almamıştır.
- 06:05Türk İslam Devletlerinde Politikalar
- Türk İslam devletlerinde "fethedenin malı fetheder'e aittir" politikasına "kılıç hakkı" denir.
- İstimalet politikası hoşgörü politikasıdır.
- İskan politikası, fethettiğimiz topraklara Anadolu'daki kan davası olan aileleri yerleştirme politikasıdır.
- Pençik sistemi, fethettiğimiz coğrafyadaki küçük yaşta çocuklardan beşte birini devşirme politikasıdır.
- Abbasiler'in Emeviler'in mevali politikasına karşı ortaya attığı şubeye politikası, Müslüman olan herkesin eşit olduğunu savunur.
- 07:52Büyük Selçuklu Devleti'nin Yıkılışı
- Büyük Selçuklu Devleti'nin yıkılmasında önemli rol oynayan tarikat Batıllik tarikatıdır.
- Hasan Sabbah tarafından kurulan Batıllik tarikatının merkezi Alamut Kalesi'dir.
- Sultan Melikşah ve vezir Nizamülk, Hasan Sabbah'ın tarikatı tarafından suikastlarla öldürülmüştür.
- Melikşah'ın ölümüyle başlayan fetret devrine Sencer son vermiştir.
- Büyük Selçuklu'nun zayıflamasıyla ortaya çıkan atabekler arasında Salgurlar, Farzbulgurlar, İldeniz Oğulları, Teğinnoğulları ve Zengiler yer almış, Kirman Selçukluları ise atabeylik değil bir devlettir.
- 10:28Türk İslam Devletlerinde Görevler ve Divanlar
- Naip, hükümdara vekillik eden ve devlet işleri bakan kişidir.
- Mültezim, iltizam sisteminde toprağı kiralayan kişidir; mütevelli vakıf yöneticisidir; müşrif divan-ı israf'ta görevli kişidir; münşi ise divan-ı inşada görevli kişidir.
- Divan-ı istifa, mali işlerden sorumlu olan ve gelir-gider hesaplamalarını yapan divandır.
- 12:12Hukuk Sistemi ve Görevli Kişiler
- Şeri hukuk, Kur'an-ı Kerim'den alır; örfik hukuk ise emirdat'tan; askeri hukuk ise kadı asker veya kadı eşk'ten gelir.
- Divan-ı mezalim'de başkanlık, hükümdarın kendisi yapar.
- Pervanesi, toprak kayıtlarını tutan ve toprakların dağıtılmasından sorumlu olan kişidir; Osmanlı'daki karşılığı nişancıdır.
- 14:30Türk İslam Devletleri ve Savaşlar
- Hicaz bölgesini (Mekke ve Medine) ele geçiren ilk Türk İslam devleti Akkoyunlulardır.
- Selahattin Eyyubi'nin Hıttin Savaşı'nda Kudüs'ü geri alması, üçüncü Haçlı seferine sebep olmuştur.
- Memlükler, Aynalıkut ve Elbistan savaşlarıyla Moğolları yenen ilk ve tek Türk devletidir.
- 17:02Önemli Savaşlar ve Olaylar
- Harzemşahlar, Moğol kervanlarına saldırdığı için (Otrar faciası) Moğolların saldırısına uğramıştır.
- 1230'da Anadolu Selçuklu Devleti ile Harzemşahlar arasında yaşanan savaş Yassı Çemen Savaşı'dır.
- Marco Polo, Kubilay Hanlığı'na ziyaret etmiştir.
- 19:35Türk İslam Devletleri ve Kültür
- İlhanlı Devleti'nin hükümdarı Hülagü Han, Alamut Kalesi'ni yıkıp Batıni tarikatını ortadan kaldırmıştır.
- Yıldızların Fiili adlı eseri Uluğ Bey'e aittir.
- Dede Korkut hikayelerini yazılı hale getiren ve Osmanlı Devleti ile Otlukbeli Savaşı'nı yapan Türk İslam devleti Akkoyunlulardır.
- 21:30Karahanlılar ve Gazneliler
- Karahanlılar Kadir Han tarafından kurulmuş, Satuk Buğra Han döneminde İslamiyet'i kabul etmiş ve en parlak dönemi Yusuf Kadir Han döneminde yaşamıştır.
- Karahanlılar Türkçeyi resmi dil haline getirmiş, ribad adlı kervansaraylar ve bimarhane (hastane) açmış, Semerkant Medresesi'ni kurmuş ve Gurlular tarafından yıkılmışlardır.
- Gazneliler, Abbasi halifelerini korumuş, Karahanlılarla işbirliği yaparak Samanoğulları'na son vermiş, Arap Türbesi'nin sahibi olmayıp (Karahanlılar'a aittir), Hint seferleri düzenlemiştir.
- 23:50Selçuklu Devletleri
- Sultan Alparslan, Kars bölgesinde Ani Kalesi'ni fethettiği için Abbasi halifesi tarafından "Ebu'l-Feth" (Fetihlerin Babası) unvanı almıştır.
- Harzemşahlar kendilerini Büyük Selçuklu Devleti'nin varisçisi saymış, Moğollar ile Otrar faciası yaşamış ve Anadolu Selçuklu Devleti ile Yassıçemen Savaşı'ndan sonra yıkılma sürecine girmiştir.
- Büyük Selçuklu Devleti'nde Pasinler Savaşı'nda Gürcü Kralı Liparit esir alındı, Sultan Alparslan döneminde Nizamülk vezirlik görevine getirildi ve Selçuklular'da ilk kez ikta sistemi uygulandı.
- 25:50Türk İslam Devletleri
- Mısır'da kurulan Türk İslam devletlerinden Fatimiler hariçtir çünkü Fatimiler bir İslam devletidir ancak Türk değil, Arap bir devlettir.
- Memlükler geleneksel Türk veraset sistemini terk etmiş, Moğollar ile mücadele etmiş, "El Devleti Türki" adlı devlet olmuş, Osmanlı Devleti ile yapılan savaşlarda yenilip yıkılmış ve Kudüs'ü Haçlılardan geri almışlardır.
- Yakutiye Medresesi Erzurum'da kurulmuş, Cami Tevarih adlı eser Reşidüddin'e aittir.
- 28:40Beylikler ve Eserler
- Saltuklara ait eserler arasında Mal Hatun Türbesi, Üç Gün Bekler Tepesi, minare ve kale camii bulunmaktadır.
- Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası Mengücekler Beyliği'ne aittir.
- Gule Saray ordusuna (gulam sistemi) alınanlara üç ayda bir "bi de gani" adı verilen maaş verilmiştir.
- 30:29Eserler ve Bilim Adamları
- Uygur alfabesi ile yazılmış "Atabetü'l-Hakaik" adlı eser Edip Ahmet Yükneki'ye aittir.
- Aeros adıyla bilinen ve Aristo'yu Avrupa'ya tanıtan kişi İbn Rüşd'tür.
- Farabi'ye ait eserler arasında "El-Medinetü'l-Fazıla" bulunmaktadır.
- Kitap süsleme sanatına "tezhip sanatı" denir ve bunu yapanlara "müzehhip" denir.
- 32:42Beylikler ve Kuruluş Yerleri
- Sivas Kayseri-Sivas civarında, Çakabeyli İzmir içerisinde, Mengücekler Erzincan-Kem Haftada, Artuklular Mardin-Diyarbakır şeritinde kurulmuştur.
- Saltuklular Tokat değil, Erzurum merkezinde kurulmuştur.
- 33:07Türk Tarihi Soruları ve Cevapları
- ÖSYM sınavlarında birinci ve ikinci denizlerin denizci olup olmadığı ve nerede kurulduğu soruları sıkça sorulmaktadır.
- Gazilerin son hükümdarı Sultan Mesut'tur.
- Nizamülmülk, Tuğrul Bey dönemini hariç alarak Alparslan ve Melikşah dönemlerinde vezirlik yapmıştır.
- 33:57Türk Tarihi Önemli Olaylar
- 1141 yılında Katvan Savaşı'nda Büyük Selçuklu Devleti, Karahitaylılar karşısında mağlup olmuştur.
- Uzun Hasan döneminde en parlak dönemini yaşayan Türk devleti Akkoyunlulardır.
- Mehmet Akif Ersoy'un "Şarkın en sevgili sultanı" olarak bahsettiği kişi Selahattin Eyyubi'dir.
- 35:47Önemli Kişiler ve Devletler
- Ali Kuşçu, Timur İmparatorluğu'nda doğmuş, Akkoyunlu Devleti'nde yaşamış ve son yıllarını Osmanlı Devleti'nde geçirmiştir.
- Hilat ve tıraz, İslam öncesi Türk devletlerinde hükümdarlık sembolü olarak kullanılmamıştır.
- Türk İslam devletlerinde hükümdarın av işlerinden sorumlu kişi "Şikar" olarak bilinir.
- 38:15Türk İslam Devletlerinde Görevler
- Türk İslam devletlerinde vergi toplayanlara "Amil" denir.
- Karahanlı Devleti'ne ait eserler arasında Arap Ata Türbesi ve Ayşe Bir Türbesi bulunmaktadır.
- Büyük Selçuklu Devleti'nde kumaş ve mücevherlerin satıldığı yer "Bedesten" olarak bilinir.
- 40:53Eğitim Kurumları
- Türk İslam tarihinin ilk medresesi Semerkant Medresesi'dir ve Karahanlılar tarafından açılmıştır.
- Anadolu'da açılan ilk medrese Yağıbasan Medresesi'dir ve Danişmendliler tarafından kurulmuştur.
- Hüccetül İslam olarak bilinen Nizami Medresesi'nin rektörlüğünü yapan ve "İhyau Ulumiddin" eserini yazan kişi Gazali'dir.
- 42:46Önemli Bilim İnsanları ve Eserleri
- İbn Rüşd, İspanya'da yaşamış ve Aristo'yu Avrupa'ya tanıtmış önemli bir kişidir.
- İbni'l-Heysem, optik biliminin kurucusu ve fotoğraf makinesinin mucididir.
- Farabi, birleşmiş milletler fikrini ilk defa ortaya atan ve "Kitab'ül-Musiki" adlı eseri olan bilim insanıdır.
- 44:19Türk İslam Sanatları
- Türk İslam devletlerinde kitap süsleme sanatı olarak bilinen sanat tezhip sanatıdır.
- Tezhip sanatını yapanlara müzehhip denir.
- 45:17Motivasyon ve Sonuç
- Hayalleri yaşamak için pes etmemek ve son ana kadar mücadeleye devam etmek önemlidir.
- Başaranlar da sıfırdan başlamıştır, bu nedenle kendine güvenmek gerekir.
- Video sonunda 60 adet soru çözülmüş ve izleyicilerden videoyu beğenmeleri ve paylaşmaları istenmiştir.