Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından lisans ve önlisans sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik sunulan Türk İslam tarihi dersidir. Eğitimci, Serkan adında bir yardımcısının da yer aldığı bir ortamda ders vermektedir.
- Ders, Türk İslam tarihinin Talas Savaşı ile başlayıp, Türklerin İslam'ı kabul etme sürecini, Abbasiler dönemindeki tevafu mülkleri, Selçuklu devletinin kuruluşunu ve Anadolu Selçuklu Devleti'nin gelişimini kronolojik olarak anlatmaktadır. Video, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru formatında konuları ele alarak öğrencilerin sınav hazırlığına yardımcı olmayı amaçlamaktadır.
- Ders içeriğinde Türklerin İslam'ı kabulünde etkili olan faktörler, İslam'ın Türkler üzerinde etkilediği alanlar, Türk-Arap ilişkileri, Selçuklu devletinin güçlenmesi, Malazgirt Savaşı ve Anadolu'ya göç eden Türkmenlerin Anadolu'yu Türk yurdu haline getirme süreci gibi önemli tarihsel olaylar detaylı şekilde açıklanmaktadır. Ayrıca Abbasiler'in zayıflaması sonrası ortaya çıkan Fatimiler, Büveyhiler, Tolunoğulları ve İsidler gibi devletler hakkında da bilgiler verilmektedir.
- 00:06Türk İslam Tarihi ve Önemi
- İslam öncesi Türk devletleri konusu tamamlandıktan sonra Türk İslam tarihi ve Türkiye tarihi konularına geçilecek.
- Lisans ve önlisans sınavlarında Türk İslam ve Türkiye tarihinden iki soru, AGS sınavında ise bir soru gelmektedir.
- Türk İslam tarihi Talas Savaşı ile başlar, bu savaşın diğer ismi Atlık Savaşıdır.
- 01:01Talas Savaşı ve Sonuçları
- Türk İslam tarihinin başlangıcı Talas Savaşı'nda, Türklerin İslam'ı kabulüyle gerçekleşmiştir.
- Talas Savaşı'nın sebepleri Çin ve Araplar arasında İpekyolu mücadelesi ve Orta Asya'ya egemen olmak istemeleridir.
- İkinci Göktürklerin yıkılmasından sonra Orta Asya'da oluşan boşluğu Araplar ve Çinliler doldurmak istemiştir.
- 02:07Savaşın Sonuçları ve Türklerin İslam'ı Kabulü
- Türkler bu savaşta Çin'den yana olurken, Karluk, Yağma, Çil Tuksi gibi gruplar Araplardan yana olmuştur.
- Savaşın sonucunda tarihte ilk kez Türk-Arap ittifakı yaşanmış, İpekyolu'nun bir kısmı Araplara geçmiştir.
- Orta Asya Çinlileşmekten kurtulmuş ve Türkler kitleler halinde İslam'ı kabul etmeye başlamıştır.
- 04:50İslam'ın Etkileri
- Türklerin İslam'ı kabulünde etkili olan gelişmeler arasında Türk cihan hakimiyeti mefkulu ile İslam'daki cihat ve gaza benzerliği bulunmaktadır.
- Gök tanrı inancının gereği olarak ahirete inanç ve kurban kesme gibi gelenekler İslam'da da mevcuttur.
- Abbasilerin ılımlı yaklaşımları da Türklerin İslam'ı kabulünde etkili olmuştur.
- 06:52İslam'ın Türk Toplumunu Etkilediği Alanlar
- İslam'ın kabulü takvimi, alfabeyi, hukuku, eğitimi, mimariyi, vergi türlerini ve sanatı etkilemiştir.
- Resim ve heykel geri planda kalmış, hat, tespih, minyatür gibi sanat dalları ön plana çıkmıştır.
- Hükümdarlık ünvanları (şah, sultan, padişah) ve semboller (hilal, tıraz, asa çet) İslam'dan sonra gelişmiştir.
- 10:10İslam'ın Etkemediği Alanlar
- Kut (veraset) kavramı İslam'dan önce de sonra da değişmemiştir, İslam'dan önce tanrı tarafından verilen yetki, İslam'dan sonra Allah'ın dinini yaymak için gönderilen kişi anlamına gelmiştir.
- Veraset kavramı İslam'dan önce de sonra da ülke hanedanın ortak malı olarak kalmıştır.
- Askerlik en az etkilenen alan olmuştur, İslam'la beraber cihat, gaza, şehitlik kavramı ve ihta ordusu gelmiştir.
- 11:22İslam'dan Sonra Gelişen Uygulamalar
- İslam'dan sonra vakıf teşkilatının gelişmesi, gulam sistemi (farklı milletlerden kişilerin orduda görevlendirilmesi) ve ikta sistemi gibi uygulamalar ortaya çıkmıştır.
- Ahilik (esnaf örgütü) dini ve mesleki eğitim vermiştir.
- Bu uygulamaların gelişmesi İslam'dan sonra gerçekleşmiştir.
- 12:37İslam'ı Kabul Eden İlk Türkler
- İslam'ı kabul eden ilk Türk boyu Karluk'tur.
- Orta Asya'da İslam'ı kabul eden ve kurulan ilk Türk İslam devleti Karahanlılardır.
- Mısır'da kurulan ilk Türk İslam devleti Tolunoğulları'dır.
- Avrupa'da kurulan ilk Türk İslam devleti İtil Bulgarları'dır.
- Altınordu, İslam'ı kabul eden ilk Moğol devletidir.
- 14:13Türklerin İslam'a Katkıları
- Türkler Müslümanları Haçlar ve Bizans'a karşı korumuştur.
- Anadolu'da ve Balkanlar'da İslam'ı yaymışlardır.
- Türk-Islam sentezini oluşturmuş ve Türk-Islam kültürüne katkılar sağlamışlardır.
- Önemli bilim insanları ve eserler ortaya koymuşlardır.
- Halifeyi Şiilerin baskısından korumuşlardır.
- 15:09Türkler ve Arap İlişkileri
- Türkler ve Araplar arasında önce savaşlar olmuştur.
- İlk Türk-Arap savaşı Belencer Savaşı'dır ve Kafkasya'da Hazarlarla yapılmıştır.
- Hazarlar ilk ve tek Musevi Türk devletiydi ve günümüzde Karay mezhebindeki Türkler Hazarların uzantılarıdır.
- Haristan Savaşı Türgişlerle Araplar arasında yapılmıştır.
- 17:47İslam'ı Geç Kabul Etme Nedenleri
- İslam'ı geç kabul etme nedeni Emeviler'in "meali" anlayışıdır.
- Emeviler'e göre en iyi Müslüman Arap Müslümandır ve Arap olmayanlara köle gözüyle bakılmıştır.
- Bu anlayışa tepki olarak Şuabi akımı çıkmıştır.
- Şuabi akımı, Türk ve İran kültürünün daha üstün olduğunu ortaya koyan felsefi akımdır.
- 20:36Abbasiler Dönemi ve Türklerin Görevleri
- İslam'ı kabul etme süreci Abbasiler döneminde olmuştur.
- Abbasiler Türkleri asker ve vali olarak görevlendirmiştir, bu görevin adı Emirü'l-Ümeradır.
- Türkler Bizans'a yakın güvenlik şehirleri olan Avasım'da görev yapmışlardır.
- Abbasiler Türkler için özel bir şehir olan Samarra'yı kurmuş ve bir dönemde başkent olarak kullanmıştır.
- Abbasiler zayıflayınca Emirü'l-Ümeralar bağımsızlığını kazanmış ve küçük devletler kurmuşlardır, bu devletlerin adı Tevafül Mülk'tür.
- 24:00Tevafu Mülkler ve Şii-Sünni Sürtüşmesi
- Tevafu mülkler, Abbasiler'den ayrılarak bağımsızlığını kazanan küçük devletlerdir: Samanoğulları, Aglebiler, İdrisiler, Tahiriler, Fatimiler, Büveyhoğulları, Tolunoğulları ve İsid'ler.
- Fatimiler ve Büveyhoğulları Şii kökenlidir ve halifeliğin kendilerinde olmasını isterler, bu nedenle Sünni halife ile mücadele ederler.
- Selçuklular ve Gaziler, halifeyi Şii devletlerine karşı korur, bu da Şii ve halife sürtüşmesinin kökenidir.
- 25:55Türklerin İslam'a Katılışı ve Önemli Bilgiler
- Türkler Nihamen Savaşı'nı yapmadı, bu savaşı Araplar ve İranlılar yaptı.
- Türkler Emeviler zamanında değil, Abbasi zamanında İslam'ı kabul ettiler.
- Güvenlik şehri olunca Abbasi, Türkler için kurulan şehir ise Samarra'dı.
- 27:55Karahan ve Gazne Devletleri
- Karahan Afganistan'da, Gazne ise İran coğrafyasında kurulmuştur.
- Karahan'ın nüfusu Türk'tür ve resmi dili Türkçe'dir, ayrıca İslamiyet'i kabul etmesine rağmen "han" ünvanını kullanmıştır.
- Selçuklular güçlenirse, Karahan ve Gazne Selçuklu'ya karşı işbirliği yaparak Maveraünnehir İttifakı'nı kurmuşlardır.
- 31:23Selçuklular'ın Tarihi Yolculuğu
- Selçuklular Oğuzlar'ın Kınık boyuna mensuptur ve Oğuz Yabgu Devleti zayıflayınca Cen şehrine gelmişlerdir.
- Selçuklular Cen şehrinden sonra Horasan bölgesine inmişlerdir.
- Horasan'da Gazilerle Nesa, Seras ve Dandanakan savaşlarını kazanmış ve Büyük Selçuklu Devleti kurulmuştur.
- 33:35Büyük Selçuklu ve Anadolu'ya Göç
- Büyük Selçuklu güçlendikten sonra devamlı göçebe Türkmenler gelerek yerel halkın yaşama şansını azalttı.
- Dandanakan Savaşı'yla Horasan'a egemen olunca fetihlerin yönü batıya doğru yöneldi.
- Malazgirt Savaşı'nda Anadolu'nun kapıları açıldı ve Sultan Alparslan "fethedilen bölge fed'den komutana ait" dedi.
- 34:31Birinci Beylikler ve Anadolu Selçuklu
- Erzurum'da Saltuklular, Mardin'de Artuklular, Sivas'ta Tokat'ta Danişmentliler gibi birinci beylikler kuruldu.
- Büyük Selçuklu varken aynı anda Anadolu Selçuklu (Türkiye Selçuklu) kuruldu, çünkü Büyük Selçuklular İran Horasan'da kurulduğu için Anadolu'yu elinde tutmak adına kendine bağlı beylik ve devlet kurduruyordu.
- Büyük Selçuklu yıkıldıktan sonra Anadolu Selçuklu tek güç kaldı ve Miryokefelon Savaşı ile Anadolu kesin Türk yurdu haline getirildi.
- 35:38İkinci Beylikler ve Abbasiler
- Bizans zayıflayınca Batı Anadolu'da Karamanoğulları, Germiyanoğulları, Hamitoğulları, Menteşeoğulları, Saruhanoğulları, Osmanoğulları gibi ikinci beylikler kuruldu.
- Abbasiler Malatya ve Adıyaman'da başkent kurmuşlardı, ancak zayıflayınca Mısır'da Fatimiler, Irak-Iran tarafında Büveyhiler, Mısır'da Tolunoğulları ve İsidleri kuruldu.
- Horasan bölgesi Nesa, Seras, Nişabur, Mer Rey gibi şehirlerle tanınırdı.
- 37:11Video Kapanışı
- 2014 sorusu: Hindistan'ın kuzeyinde İslam'ı yayan Türk İslam devleti Gazi'dir.
- Ders notlarına güzel haritalar konulmuş, tam ekran olduğu için ayrı bir harita kitabı almanıza gerek kalmayacak.
- Video sonunda Karahanlılar ve Gazi ile ilgili bir sonraki video duyuruluyor.