Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Furkan Hoca tarafından Tarih kanalından sunulan, KPSS, lisanslı, önlisanslı ve orta öğretim sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik bir eğitim içeriğidir.
- Video, Türk İslam devletleri tarihi konusunda soru-cevap formatında ilerlemektedir. İlk bölümde Talas Savaşı, Türklerin İslamiyet'i kabul etme nedenleri, Tolunoğulları ve İsidler gibi Mısır'da kurulan Türk İslam devletleri ele alınırken, ikinci bölümde Karahanlılar devleti, bölünmesi ve önemli eserleri (Kutadgu Bilig, Divan-ı Lügatit Türk, Atabet'ül-Hakayık, Divan-ı Hikmet) detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Video, ÖSYM sınavlarında çıkabilecek soru tiplerini içeren bir ders formatında sunulmuş olup, Türk İslam edebiyatının ilk eseri olan Kutadgu Bilig'in karakterleri (Künto, Ait, Ödilmiş, Ot Kırmış) hakkında da bilgiler içermektedir.
- 00:03Türk İslam Devletleri Tarihi Serisi Tanıtımı
- Furkan Hoca ile Tarih Kanalı'nda Türk İslam Devletleri Tarihi serisi başlıyor.
- KPSS, lisanslı, önlisanslı ve ortaöğretim sınavlarında öğretmenlik alan bilgisi sınavında ikişer adet soru, AYT ve TYT'den de sorular gelmektedir.
- Seride Türk İslam devletleri tarihi soruları özenle hazırlanacak ve yayınlanacaktır.
- 00:45Talas Savaşı ve Türklerin İslamiyet'i Kabul Etme Nedenleri
- 751 yılında Abbasiler ile Çinliler arasında yapılan Talas Savaşı'nda Abbasilere destek olan Türk boyları arasında Karluk, Yağma, Çiğil ve Tuksi bulunurken Peçenek bulunmaz.
- Talas Savaşı'nın sonuçları arasında kağıdın Çin'in dışına çıkıp ilk defa Semerkant'ta üretilmesi, Türk boylarının İslamiyet'i benimsemesi ve Orta Asya'da Çin hakimiyetinin engellenmesi bulunmaktadır.
- Türklerin İslamiyet'i kabul etme nedenleri arasında İslamiyet'teki hoşgörü, tek tanrılı din inancı, cennet ve cehennem inancı, ahlaki anlayış bulunurken Mevali politikası (Arap milliyetçiliği) Türklerin İslamiyet'e girmesini geciktirmiştir.
- 02:40İlk Türk İslam Devletleri
- İslamiyet devletin resmi dini ilan eden ilk Türk devleti İtil Bulgarları'dır, Karahanlılar ise Orta Asya'da İslamiyet'i ilk kez kabul etmiştir.
- Tolunoğulları Devleti, başkenti Fustat (günümüzdeki Kahire), asker ve yönetici kadrosu Türk, halkı Arap olan Mısır'da kurulan ilk Türk İslam devletidir ve adı "dolunay" anlamına gelmektedir.
- Tolunoğulları döneminde kurulan Marian hastanesi, hastanede din ve ırk ayrımı yapılmaksızın halka ücretsiz hizmet verilmesini sağlamıştır.
- 04:36Tolunoğulları ve İsid'ler
- 868-905 yılları arasında Tolun Oğlu Ahmet tarafından kurulmuş olan Tolun Oğulları Devleti'ne son veren devlet Abbasiler'dir.
- Mısır'da kurulan ikinci Türk İslam devleti İsid'ler (Akşitler) olup, devletin adı "Prens, Beyaz Güneş" anlamlarına gelmektedir ve kurucusu Muhammed'dir.
- Kutsal topraklar (Hicaz, Mekke, Medine bölgesi) Türklerin kontrolüne ilk kez İsid'ler döneminde geçmiştir.
- 05:50İsid'ler ve Karahanlılar
- 925-969 yılları arasında Mısır'da kurulan İsid'ler'e son veren devlet Şii Fatimiler'dir.
- Orta Asya'da kurulan ilk Müslüman Türk devleti İtil Bulgarları'dır.
- Afrayasiyab Oğulları, Hakaniye Devleti, İlikanlar ve Haniyyetü'l-Etrak gibi isimlerle anılan Türk İslam devleti Karahanlılar'dır.
- 07:06Karahanlı Devleti'nin Önemli Hükümdarları
- 840-1212 tarihleri arasında hüküm süren Karahanlı Devleti'nin kurucusu Bilge Kül Kadir Han'dır.
- Karahanlı Devleti'nin en parlak dönemini Yusuf Kadir Han zamanında yaşatmıştır.
- Orta Asya'da kurulan ilk Türk İslam devleti olan Karahanlılar'da İslamiyet'i ilk kez resmi din olarak kabul eden hükümdar Satuk Buğra Han'dır.
- 08:15Karahanlılar'ın Diğer Önemli Hükümdarları
- Karahanlar'da İslamiyet'i benimsedikten sonra Abdülkerim adını alan, El-Mücahit, El-Gazi gibi unvanlar verilen hükümdar Satuk Buğra Han'dır.
- Abbasi halifesi tarafından hükümdarlığı tanınan ilk Karahanlı hükümdarı Ebu Nasr'dır.
- Samanoğulları'da meydana gelen taht kavgalarında ülkesini terk ederek Karahanlılara sığınan bir şehzade İslamiyet'in Karahanlılarca kabulüne sebep olmuştur.
- 10:00Karahanlılar ve Gazneliler
- Karahanlılar ile Gazneliler arasında meydana gelen Maveraünnehir görüşmeleri ile Büyük Selçuklu Devleti'ne karşı ortak hareket etme kararı alınmıştır.
- Karahanlı Devleti'nin hükümdarları arasında Bilge Kül Kadir Han, Yusuf Kadir Han ve Abbasi halifesi tarafından tanınan ilk hükümdar Ebu Nasr bulunmaktadır.
- 10:54Karahanlı Devleti Hakkında Bilgiler
- Satuk Buğra Han, İslam'ı benimseyen bir kişiydi.
- Sultan Mahmut, Gazneliler'deki hükümdardır.
- Karahanlılar ikiye bölündükten sonra Doğu Karahanlıların başına Tamgaç Buğra Han, Batı Karahanlıların başına Ahmet Arslan Han geçmiştir.
- 11:30Karahanlı Devleti'nin Sonu ve Özellikleri
- Doğu Karahanlılara Karahitaylılar, Batı Karahanlılara ise Harzemşahlar son vermiştir.
- Karahanlı Devleti, 840-1212 tarihleri arasında hüküm sürmüştür.
- Karahanlılar İslam'ı kabul etmesine rağmen milli benliğini korumuş, halkı, ordusu ve yöneticisi Türk, resmi dili Türkçe ve Uygur alfabesini kullanmıştır.
- 12:13Karahanlılar Dönemi Eserleri
- Firdevsi'nin Şehname adlı eseri Gazneliler döneminde kaleme alınmıştır.
- Kutadgu Billig, Divan-ı Lügatit Türk, Atabet'ül-Hakayık, Divan-ı Hikmet gibi eserler Karahanlılar zamanında kaleme alınmıştır.
- Gulam sistemini ilk uygulayan Türk İslam devleti Karahanlılardır.
- 13:13Karahanlıların Milli Benliğini Koruma Yöntemleri
- Karahanlılar İslam'ı kabul etmesine rağmen milli benliğini korumuş, Türkçe'yi resmi dil ilan etmiş ve Arap alfabesi yerine Uygur alfabesini kullanmıştır.
- Türkçenin Arapça'dan üstün olduğunu ortaya koyan eserler yazmış ve hükümdarların Han, Hakan, Kağan gibi unvanları kullanmaya devam etmiştir.
- Kut inancı, ikili teşkilat ve boylar federasyonu gibi yönetim geleneklerini terk etmemiş, bunları kullanmaya devam etmiştir.
- 14:04Türk Kültürüne Dahil Olan Uygulamalar
- Karahanlılar İslam'ı benimsedikten sonra külliye, hat, medrese, kervansaray gibi uygulamaları Türk kültürüne dahil etmiştir.
- Dokumacılık İslam öncesinde de vardı, bu nedenle Türk kültürüne dahil olan uygulamalar arasında bulunmaz.
- Türk İslam tarihinde şehirlerin aldıkları unvan eşleştirmelerinde Ahlat'ın "Toprak Ana" değil, "Kubbetü'l-İslam" olduğu belirtilmiştir.
- 15:41Önemli Eserler ve Karakterler
- Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmış, Türkçenin Arapça'dan üstün olduğunu ortaya koyan ve Türk dünyası haritası bulunan eser Divan-ı Lügatit Türk'tür.
- Kutadgu Billig, "Mutluluğa ulaştıran bilgi" anlamına gelir, Türk İslam edebiyatının ilk eseridir ve Yusuf Has Hacib tarafından kaleme alınmıştır.
- Kutadgu Billig'de geçen karakterler arasında Künto (hükümdar, adaleti temsil eder), Ait olduğu (vezir, iktidarı temsil eder), Ödilmiş (akıllı, vezirin oğlu) ve Ot Kırmış (akıbeti temsil eder) bulunmaktadır.
- 19:40Diğer Önemli Eserler
- Edip Ahmet Yükneki tarafından kaleme alınan, öğretici ahlak kitabı olan, Uygur alfabesi ile yazılan ve Emir İdat Muhammed Sipatalara sunulan Türk İslam eseri Atabet'ül-Hakayık'tır.
- Türk tasavvuf tarihinin ilk edebi eseri olan Hoca Ahmet Yesevi tarafından kaleme alınan eser Divan-ı Hikmet'tir.