Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Gökhan Hoca ve öğrencisi Eyüp'in sunduğu "Türk İslam Devletleri" ünitesinin eğitim dersi formatındadır. Ders, soru-cevap şeklinde ilerlemekte ve öğrencilere tarih konularını anlatmaktadır.
- Video, İslamiyet öncesi Türklerin inanış sisteminden başlayarak İslamiyet sonrası Türk devletlerini kronolojik olarak ele almaktadır. İçerikte Talas Savaşı, Karahanlılar, Gazneliler, Büyük Selçuklu Devleti, Malazgirt Savaşı, Selçuklu Devleti'nin yıkılışı, Anadolu'daki beylikler (Saltuklular, Danişmendliler, Mengücekliler, Artuklular, Çaka Beyliği), Akkoyunlular, Safeviler ve Moğollar gibi önemli Türk devletleri ve beylikleri detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Ders, sınavlarda çıkabilecek sorular ve cevapları içermekte, önemli tarihi olayların ve devletlerin kronolojik sıralamasını göstermekte ve Türk İslam devletlerinin kültür ve medeniyet bölümüne geçileceği bilgisiyle sona ermektedir.
- 00:03Video Format ve Konu Detayları Hakkında Açıklama
- Üçüncü videoda Türk İslam Devletleri ünitesi işlenecek ve Eyüp kardeşiyle birlikte ders verilecek.
- Videoların uzunluğu (1 saat 30 dakika) değiştirilmeyecek, çünkü bazı öğrencilerin arada dinlenmesi için uygun bir süre ve konuların detaylı anlatılması gerekiyor.
- Konular detaylı anlatılıyor çünkü sınavlarda detaylı bilgiye ihtiyaç duyuluyor, örneğin "yurt" sorusu gibi.
- 03:52Öğrenci Başarısı ve Hazırlık Stratejisi
- Başarı için video dersler izlenmeli, ders notları alınmalı ve önemli yerler işaretlenmeli.
- Testler çözülüp eksikler tespit edilmeli, sonra soru bankasından ilgili ünite soruları çözülmeli.
- Bu şekilde sınavda tarih, coğrafya, Türkiye ve matematik konularında yüksek puanlar alınabilir.
- 05:04Talas Savaşı ve Türklerin İslamiyete Giriş
- İlk Türk İslam devletleri ünitesinde Talas Savaşı (751) konusu işleniyor, bu savaşı Abbasiler ve Çin arasında Orta Asya'nın hakimiyeti için yapılmış.
- Savaşta Türk boyları (Karluk, Yağma, Çil) Abbasilerin yanında yer alıyor ve Türklerin üstün başarıları sayesinde Abbasiler kazanıyor.
- Savaş sonrası Türkler (özellikle Karluklar) İslamiyet'e tanışıyor ve Kelime-i Şehadet getiriyor, böylece tarihte bilinen ilk müslüman Türk topluluğu Karluklar oluyor.
- 08:32Önemli Şehirler ve Ünvanları
- Savaş sonunda önemli şehirler: Semerkant (Şehirlerin Şahı), Buhara (İslam'ın Roma'sı) ve Kaşgar (Işıldayan İnci).
- Bu şehirlerin isimlerini ve ünvanlarını not almak önemlidir çünkü ÖSYM bunları sorabilir.
- 09:49İslam Öncesi Türklerde İnanış ve İslam'ın Yayılması
- İslam öncesi Türklerde gök tanrı inanışı, uçma, cennet, tamu, cehennem, kurban, mezar ve mezar başında dökülen ağıtlar (sagular) gibi inanışlar bulunuyordu.
- İslam öncesi Türk inanışı ile İslam inanışı birbirine çok benziyordu.
- Türkler toplu bir şekilde İslam'ı benimseyerek Bizans ve Haçlı saldırılarına karşı İslam dünyasını korudular, önemli bilim adamları ve sanat eserleri yetiştirdiler.
- 10:56İslam'ın Dünya Genelinde Yayılması
- Türkler, fethedilen bölgelerde Arapça ve Türkçe'nin yayılmasını sağladılar.
- İslam'ın dünyaya yayılmasında en önemli milletlerden biri Türkler oldu.
- Karluklar İslam'ı kabul eden ilk Türk topluluğu, Karahanlılar ise İslam'ı Orta Asya'da kabul eden ilk Türk topluluğu, Avrupa kıtasında ise İtil Bulgarlar oldu.
- 11:34Karahanlı Devleti
- Karahanlıların kuruluşunda Karluklar etkili olmuş, bu yüzden İslam'ı kabul eden ilk Türk devleti Karahanlılar olmuştur.
- Karahanlıların merkezi Balasagun'dur, kurucusu Bilge Kül Kadir Han'dır ve yöneticileri ile halkı Türklerden oluşur.
- Karahanlıların resmi dili Türkçe olduğu için milliyetçi bir devlet olarak nitelendirilebilir.
- 12:42Karahanlıların Önemi
- İslam'ı kabul eden ilk Türk hükümdarı Saltuk Buğra Han'dır, İslam'ı kabul ettikten sonra ismini Abdülkerim'e değiştirir.
- Karahanlılar dünyada ilk burslu öğrencilik sistemini başlatmışlardır.
- Zamanla Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrılacak ve yıkılacaklardır.
- 13:23Gazneliler Devleti
- Gaznelilerin kurucusu Gazneli Mahmut'tur, o Abbasi halifesini Şii Büveyhoğulları'nın baskısından kurtarmıştır.
- Gazneli Mahmut döneminde Hindistan'a onyedi sefer düzenlenmiş, Kuzey Hindistan ele geçirilmiş ve İslam'ın yayılması sağlanmıştır.
- Gazneli Mahmut döneminde Hint okyanusunu Portekizlilerin egemenliğini kırma amacına yönelik deniz seferleri düzenlenmiştir.
- 15:00Gazneliler ve Bilim
- Gazneli Mahmut'un Hint deniz seferlerine katılan bilim adamı Al-Biruni'dir.
- Gazneli Mahmut, Al-Biruni'yi "sarımağımın en kıymetli hazinesi" olarak nitelendirmiştir.
- Gazneliler ile Selçuklu Devleti arasında 1040 yılında Dandanakan Savaşı olmuştur.
- 16:56Selçuklu Devleti'nin Kuruluşu
- Gazneliler çok geniş alana yayılmış, içinde birden çok millet yaşamış ve ordusunun içindeki ayaklanmaları bastırmak zor olmuş, bu da yıkılmasında etkili olmuştur.
- Büyük Selçuklu Devleti'nin kurucusu Tuğrul Bey'dir, Selçuk Bey değil.
- Büyük Selçuklu Devleti İran bölgesinde kurulduğu için resmi dili Farsça olmuştur.
- 18:45Selçukluların Anadolu'ya Gelişleri
- Tuğrul Bey'den önce kardeşi Çağrı Bey, Anadolu'ya bazı akınlar düzenlemiş ve Bizans'la karşılaşmıştır.
- 1048 yılında Pasinler Savaşı'nda Selçuklu Devleti Bizans'a karşı kazanmıştır.
- Tuğrul Bey döneminde Abbasi halifesi, Şii Büveyhoğulları'nın baskısından kurtulmak için yardım istemiş, Tuğrul Bey bu sefere çıkmış ve Şii Büveyhoğullarına son vermiş, halife de ona "Doğu ve Batı'nın Hükümdarı" unvanını vermiştir.
- 21:14Halife ve Tuğrul Bey
- Tuğrul Bey'e "Doğunun ve Batının Hükümdarı" unvanı verilmiş, bu unvan siyasi bir yetkidir.
- Halife, Tuğrul Bey'e dünyevi yetkilerini devretmiş, ancak dini yetki hala halifenin elinde kalmıştır.
- 22:05Sultan Alparslan ve Fetihler
- Sultan Alparslan, 1064 yılında ani bölgesini fethederek "Fetihlerin Babası" veya "Ebu'l-Feth" unvanını almıştır.
- 1071 yılında Malazgirt Ovası'nda Bizans ile yapılan savaşta, peçeneklerin taraf değiştirmesi onların milli benliklerini kaybetmediklerini göstermiştir.
- Malazgirt Savaşı'nı Selçuklu Devleti kazanmış ve Romen Diyojen, Müslüman bir devlete esir düşen ilk Bizans İmparatoru olmuştur.
- 24:04Anadolu'nun Kapısı
- "Anadolu'nun kapısı Türkler için açıldı" ifadesi bir deyimdir ve gerçek bir kapı yoktur.
- Malazgirt Savaşı'ndan sonra Türkler Anadolu'ya yurt edinmek için gelmeye başlamıştır.
- Bizans, Türkleri tek başına yenemeyeceğini anlayarak Haçlılar'dan yardım istemiş ve Haçlı seferleri başlamıştır.
- 25:21Önemli Savaşlar
- Malazgirt Savaşı "yurt açan savaş", Miryakefalon Savaşı "yurt tutan savaş", Büyük Taarruz ise "yurt kurtaran savaş" olarak anılır.
- Büyük Taarruz, Kurtuluş Savaşı'nın son muharebesi ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi olarak da bilinir.
- Büyük Selçuklu Devleti'nin en parlak döneminin yaşandığı ve sınırların en çok genişlediği dönem Melikşah döneminde olmuştur.
- 27:07Büyük Selçuklu Devleti'nin En Parlak Dönemi
- Büyük Selçuklu Devleti'nin en parlak dönemini Sultan Melikşah yaşamıştır, Malazgirt Savaşı'nı kazanan Sultan Alparslan'ı işaretlemek yanlıştır.
- 27:47Hasan Sabbah ve Haşhaşilik
- Hasan Sabbah, Büyük Selçuklu Devleti'nde önemli bir devlet adamıydı ancak vezir Nizamülmülk ile anlaşamadığı için devletten kovuldu.
- Hasan Sabbah, İran bölgesinde bir kale satın alarak ordu kurdu ve kendisini kaledeki en üst odada saklayarak peygamber olarak tanıtıyor.
- Hasan Sabbah, kaledeki askerlerin yanında cennete benzeyen bir ortam oluşturdu ve burada yetiştirilen kadınları "huriler" olarak tanımladı.
- 31:18Haşhaşilik Faaliyetleri
- Hasan Sabbah, Afganistan'da tanıştığı haşhaş uyuşturucusunu kullanarak üç güvenilir askere cennete götürme sahnesi düzenledi.
- Askere verilen içeceklerde haşhaş karıştırılarak askerler bayıldı ve kaledeki cennete benzeyen ortama götürüldü.
- Askere uyanırken kızlar "hemen geri gel, seni bekliyoruz" dediler ve askerler uyanınca cennete gittiklerini düşünerek cihat yapmak istediler.
- 34:37Büyük Selçuklu Devleti'nin Yıkılışı
- Hasan Sabbah, bu şekilde oluşturduğu intihar ordusunu Nizamülmülk'ün üstüne yollayarak onu öldürdü.
- Büyük Selçuklu Devleti'nin yıkılmasının en önemli sebebi Hasan Sabbah'ın haşhaşilik faaliyetleri oldu.
- Hasan Sabbah, dünya tarihinin bilinen ilk teröristi olarak kabul edilmiştir.
- 36:04Büyük Selçuklu Devleti'nin Diğer Yıkılış Nedenleri
- Büyük Selçuklu Devleti Oğuzların Kayı boyu tarafından kurulmuştu, ancak devletin kademelerine Oğuzları getirmediler.
- Melikler (hükümdarın erkek çocukları) arasındaki taht kavgaları ve atabeylerin (meliklerin hocaları) bağımsızlık ilan etme çabaları yıkım sebepleri arasındaydı.
- Büyük Selçuklu Devleti'nin yıkılmasına en son sebep olan savaş 1141 yılında Karataylarla yapılan Katvan Savaşı'dı.
- 37:19Mısır'da Kurulan Türk İslam Devletleri
- Mısır'da kurulan Türk İslam devletlerinin en önemlisi Tolunoğulları'dır çünkü Mısır'da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir.
- Tolunoğulları'nın kurucusu Tolunoğlu Ahmet'tir.
- 37:40Abbasilerin Yıkılışı ve Tavaif-i Mülk Devletleri
- Abbasilerin yıkılmasıyla ortaya çıkan küçük devletçiklere "tavaif-i mülk devletleri" denir ve Tolunoğulları da bu devletler arasındadır.
- Akşitler (Eşreftiler) Mısır'da kurulan Müslüman Türk devletidir ve kurucusu Muhammed bin Togac'tır.
- Eyyubiler Mısır'da kurulmuş, geniş alanlara hükmetmiş ve en önemli hükümdarı Selahattin Eyyubi, 1187 yılında Hıttin Savaşı'nda Haçlıların elinden Kudüs'ü almıştır.
- 38:54Memlükler ve Veraset Sistemi
- Memlükler Mısır'da kurulan önemli bir Türk devletidir ve halifelik Abbasiler'den Memlükler'e geçmiş, sonra Osmanlı Devleti'ne geçecektir.
- Memlükler, Türklerde babadan oğula veraset sistemini değiştiren ilk devlettir; başarılı komutanlar darbe yaparak başa geçebilirlerdi.
- Memlükler, Aynçalut ve Elbistan savaşlarında Moğolları yenerek tarihte Moğollara yeni ilk Türk devleti olmuştur.
- 40:41Osmanlı'nın Memlüklerle Savaşı
- Yavuz Sultan Selim zamanında gerçekleştirilen Mısır seferinde Mercidabık ve Ridaniye savaşları yapılmış, Memlük Devleti yenilgiye uğramıştır.
- Memlüklerin yıkılmasıyla halifelik Osmanlı Devleti'ne geçmiştir.
- 41:22Anadolu'da Kurulan Beylikler
- Anadolu'da kurulan önemli beş beylik: Danişmendliler, Saltuklular, Mengücekliler, Artuklular ve Çaka Beyliği'dir.
- Danişmendliler Sivas, Tokat, Malatya civarında kurulmuş ve Tokat Niksar'da kurdukları Yağıbasan Medresesi, Anadolu'da kurulan ilk medresedir.
- Saltuklular Erzurum ve çevresinde kurulmuş, günümüze kalan kale camii, tepsi minare, üç kümbetler, Mama Hatun türbesi, Micingerd kalesi gibi eserleri vardır.
- Mengücekliler Divriği ve Erzincan bölgesinde kurulmuştur.
- 43:33Türk Devletleri ve Eserleri
- Divriği Ulu Camii, 1985 yılından beri UNESCO tarafından koruma altına alınmıştır.
- Artuklular, Mardin civarında kurulmuş ve Malabadi Köprüsü, Hatuniye Medresesi, Necmettin Külliyesi gibi eserler bırakmışlardır.
- Çaka Beyliği, İzmir bölgesinde kurulmuş ve ilk Türk denizciliği devletidir; 1181 yılında kurulan donanması, Türk Deniz Kuvvetleri'nin kuruluşu olarak kabul edilir.
- 45:19Orta Asya ve Yakın Doğu'daki Türk Devletleri
- Akkoyunlular, Fatih Sultan Mehmet döneminde Otlukbeli Savaşı'nda yenilerek yıkılma sürecine girmiştir.
- Karakoyunlular, Azerbaycan bölgesinde kurulmuş ve bölgenin Türkleşmesi'ne katkı sağlamıştır.
- Safeviler, İran bölgesinde kurulmuş Şii bir devlet olup, Yavuz Sultan Selim döneminde Çaldıran Savaşı'nda yenilerek yıkılmıştır.
- 46:40Harzemşahlar ve Moğollar
- Harzemşahlar, Anadolu ile Moğollar arasında tampon bölge olarak görev yapmıştır.
- 1230 yılında yapılan Yassıçemen Savaşı'nda Selçuklu Devleti kazanınca, Harzemşahlar yıkılma sürecine girmiştir.
- Harzemşahların yıkılmasıyla Anadolu, Moğol istilasına açık hale gelmiştir.
- 48:33Timur ve Moğollar
- Timur, Müslüman bir hükümdardır ve İslam dünyasında iki zarar vermiştir: Altın Orda Devleti'nin yıkılması ve Osmanlı Devleti ile yapılan Ankara Savaşı'nda Fetret Devri'ne girmesine sebep olması.
- Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu Cengiz Han'dır ve koyduğu yasalara "Cengiz Yasaları" denir.
- Moğolların yıkılmasıyla ortaya çıkan dört hanlık: Altın Orda Devleti, Çağatay Devleti, İlhanlı ve Kubilay Hanlığı'dır.
- 50:34Tekrar ve Önemli Olaylar
- Talas Savaşı, Çin ile Abbasiler arasında yapılmıştır ve Türkler İslam dünyasına hizmetlerini göstermiştir.
- Gazneliler, Şii Büveyhoğullarını susturmuş ve Gazneli Mahmud, tarihte "sultan" unvanını kullanan ilk hükümdardır.
- Büyük Selçuklu Devleti, Malazgirt Savaşı'nda Bizans'ı yenerek Doğu Kapısı'na açılmıştır.
- 52:58Anadolu'daki Beylikler
- Danişmendliler, Saltuklular, Mengücekliler, Artuklular ve Çaka Beyliği gibi Anadolu'daki beylikler Anadolu Selçuklu Devleti tarafından yıkılmıştır.
- Anadolu Selçuklu Devleti, Anadolu'da tek Türk devleti olarak siyasi birliği sağlamıştır.
- Harzemşahların yıkılmasıyla Anadolu, Moğol istilasına açık hale gelmiştir.