Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Fatih Altaylı'nın moderatörlüğünde gerçekleşen bir televizyon programıdır. Programda Profesör Yasin Aktay, Profesör Celal Şengör (jeolog), Murat Bardakçı, Erhan Afyoncu, Mehmet Karaca, Gülsün Sağlamer, Kemal Alemdaroğlu ve Arif Çağlar gibi akademisyenler ve tarihçiler yer almaktadır.
- Programın ana konusu, Profesör Yasin Aktay'ın "Türk ırkı yoktur" tezi üzerine yapılan bilimsel bir tartışma ve Türk kimliği, ırk kavramı ve tarihsel kökenler üzerine kapsamlı bir sohbettir. Video, ırk kavramının biyolojik temelleri, coğrafi yalıtımın ırk ve dillerin oluşumundaki rolü, Türk ırkının tarihsel gelişimi, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Türk kimliği ve Türkiye'deki üniversite sistemi gibi konuları ele almaktadır.
- Programda ayrıca Türk ırkının göçebe bir ırk olduğu, ondalıklı ordu teşkilatını ilk kullanan insanlar olduğu, Sibirya ormanlarından Orta Asya'ya doğru indiği ve şehirleşmesinin Çinlilerle beraber olduğu görüşleri paylaşılmaktadır. Ayrıca Atatürk'ün üniversite reformu, Türk tarih tezi ve bilim yapma konusundaki düşünceleri, Zeki Velidi Togan ve Fuat Köprülü gibi Türk tarihçilerinin hayatları ve çalışmaları da tartışılmaktadır.
- Profesör Yasin Aktay'ın "Türk İrkı Yoktur" Tezi
- Profesör Yasin Aktay, Ortadoğu Teknik Üniversitesi mezunu sosyoloji profesörüdür.
- Aktay, bir panelde "Türk ırkı diye bir ırk yoktur" şeklinde bir beyanatta bulunmuştur.
- Konuşmacı, Aktay'ın bu tezi üzerine bir yazı yazmış ve ona bazı kitaplar önermiş, ancak Aktay bu önerilere karşı çıkmış ve cehalet suçlamaları yapmıştır.
- 02:00Programın Konukları ve Kitapları
- Programda Celal Şengör, Murat Bardakçı ve konuşmacı bulunmakta olup, Türklerle ilgili kitaplar getirilmiştir.
- Konuklar, Türklerin varlığını kanıtlayan 500-550 senelik yabancı yayınları göstermektedir.
- Konuşmacı, Yasin Aktay'ın konuşmasını dinleyip üzerine konuşacaklarını belirtmektedir.
- 04:09Aktay'ın Konuşmasının Değerlendirilmesi
- Aktay'ın "Milletin ne olduğu siyasilerin kararıyla doldurulan bir şeydir" ifadesi eleştirilmektedir.
- Konuşmacı, Aktay'ın "Türk ırkı bir sentezi" ifadesini yanlış anlamaya mahale edecek bir cümle olarak değerlendirmektedir.
- Aktay'ın "Türk diye bir ırk yok" cümlesinin ifade kayması olduğu ve bu durumun bilgisizlik olarak nitelendirildiği belirtilmektedir.
- 08:16Celal Şengör'ün Bilimsel Açıklamaları
- Celal Şengör, ırk kavramının biyolojik bir kavram olduğunu ve fenotipe (fiziki karakterlere) dayandığını açıklamaktadır.
- Kan gruplarına göre insanların dağılımını gösteren haritalar ve DNA araştırmalarının insanların kökenini tespit etmesinde kullanıldığı belirtilmektedir.
- Türklerin tarih sahnesine MÖ'de çıktıkları, Çinlilerden ve Altaylarda MÖ 1300'e kadar dayanan kalıntılardan bilindiği ifade edilmektedir.
- 10:45Dil ve Kültür İlişkileri
- Radloff'un "Türk Diyaleklerinin Lügatı" adlı kitabının Rusya'da yayınlandığı ve Harvard Üniversitesi'nin 1970'de tıpkı basımını yaptığı belirtilmektedir.
- Lisanın oluşabilmesi için coğrafi yalıtımın gerekli olduğu, yani bir grup insanın diğer bir grup insanla temas etmemesi gerektiği açıklanmaktadır.
- Amerikalı lisan uzmanı Mario Andre Pay'ın, Amerika'nın doğusuyla batısı arasında 10 sene teması kesildiğinde birbirlerini anlamakta zorluk çekeceklerini, ancak bir lisanın tamamen ayrışabilmesi için çok uzun yıllar gerektiğini belirttiği ifade edilmektedir.
- 11:59Coğrafi Yalıtım ve Tür Oluşumu
- İrk, tür, aile ve cins gibi oluşumların gerçekleşmesi için coğrafi yalıtım gereklidir.
- Bir tür oluşturmak için o türü oluşturan hayvanlar ve bitkiler diğerlerinden ayrılmalı, böylece çiftleşme ve melezleşme engellenmelidir.
- Belirli bir süre devam eden bu durum, iki canlı grubu arasında çiftleşmenin imkansız hale gelmesine veya verimli döl üretememesine neden olur.
- 12:47Türk Dilleri Grubu
- Coğrafi bir ayırım Türk dili oluşturmuş ve bu dil ile akraba Moğolca, Tunguzca, Korece ve Japonca gibi diller oluşmuştur.
- Japonca diğerlerinden farklıdır çünkü adalar arasında gidip gelerek buz çağından sonra adanın teması kesilmiştir.
- Linguistler dilin yapısına ve ses değişimlerine bakarak Türk dilleri grubunu ve bu grubu konuşan insan grubunu tespit etmişlerdir.
- 14:04Türk İnsanlarının Biyolojik Özellikleri
- Türk insan grubunun biyolojik olarak diğerlerinden uzun süre ayrı bulunduğunu göstermektedir.
- Türklerin Hint-Avrupalılarla teması Andronova kültürüne kadar uzanmaktadır.
- Andronova kültürü Altaylarda gelişmiş bir kültürdür ve en geç arkeolojik kalıntıları milattan önce 1400'e dayanmaktadır.
- 15:08Buz Çağından Sonraki İnsan Türleri
- Buzul çağında insanlar birbirlerinden ayrılmış ve bu ayrılık Avrupa'da Homo Neanderthalesis ve Homo Sapiens gibi iki tür oluşmasına neden olmuştur.
- Endonezya'daki Florence adasında Homo Floresiensis adında küçük insanlar bulunmuştur.
- Buz çağından sonlarında mevcut olan bu türler birbirleriyle biyolojik olarak artık temas edememektedir.
- 16:13Türk İrkinin Özellikleri
- Ruh'un üç kitabı vardır: Eski Türklerde Din, Orta Asya Türkleri ve Orta Asya Dünyası.
- Türk ırkına mensup kişiler göçebedir ve hayvanlarını otlatarak yaşarlar.
- Türklerin ekonomilerini sadece hayvan otlatarak değil, aynı zamanda komşular üzerine akınlar yaparak ayakta tutarlar.
- 17:00Türklerin İlk Temasları ve Askeri Katkıları
- Türklerin ilk temasa geldikleri grup Çinlilerdir ve Çinlilerin kitaplarında "tüveçiler" (Türkler) olarak anılır.
- Türkler askeriyede önemli katkılar yapmış, ondalıklı orduyu ilk defa kullanan gruplardır.
- Cengiz Han, Türk geleneğinin başkent olarak kabul ettiği Ötüken'de başkentini kurmuştur.
- 18:12Moğolistan'daki Anıt ve Türk İrkinin Kanıtları
- Moğolistan'daki Harari şehrinde (bugünkü Karakurum) Moğollar tarafından dikilmiş devasa bir anıt vardır.
- Anıtın üç köşesinde sırasıyla Mogol, Hun ve Türk ulusu olarak adlandırılan imparatorluklar gösterilmiştir.
- Moğollar, Türk ırkını kültürel, dil ve biyolojik olarak tutan bir grup olarak tanımlamaktadır.
- 20:10Türk İrkinin Fiziksel Özellikleri
- Türk ırkının fiziksel özellikleri Çinlilere, Tibetlilere ve Hint-Avrupalılara benzememektedir.
- Hint-Avrupalılar kıllı ve sakallı iken, Türkler seyrek sakallıdır.
- Göçebe ekonomisi büyük nüfusları besleyemez, tarımın icadından sonra şehirler ortaya çıkmıştır.
- 21:00Türk İrkinin Karışımları
- Türkler Çin'e akın yaptıklarında Çinli ile, Güneydoğu-Güneybatı Asya'ya yakın yaptıklarında Hint-Avrupalılarla karışmışlardır.
- Bu karışmalar sonucunda ırk özellikleri azalmıştır, ancak ırk yok demek değildir.
- Türkiye'de üniversite olmamasının acı neticelerinden biri olarak bu tartışmalar yaşanmaktadır.
- 23:28Türk İrkinin Bilimsel Kanıtları
- Jean Paul Ru'nun kitabında Türklerin Sibirya ormanlarından zorunluluk nedeniyle Orta Asya'ya inmiş bir ırk olduğu belirtilmiştir.
- Türk ırkı vardır ve bu ırk bozulmaya başlamıştır.
- Altay ırkı diye bir ırk bilimsel literatürde mevcuttur ve bu ırka mensup kişiler Moğollar, Türkler, Tunguzlar, Çinliler ve Korelilerdir.
- 24:52Türklerin İlk Ana Yurdu
- Güney Sibirya'da, bugünkü Hakasya Hakas Türklerinin yaşadığı yer, milattan önce 2500'lerde ilk Türk ana yurdu olmuştur.
- Türklerin ilk ortaya çıktıkları yerler ormanlık alanlardır, step'in kuzeyi.
- Çinliler ve Türkler soğuk alanlardan gelen kişilerdir, göz çekikliği ve kalın göz kapakları bu soğuk iklimden gelmektedir.
- 26:35Atın Türkler Üzerindeki Etkisi
- Hint-Avrupalılar ilk defa 4000 milattan önce 3500'de atın ehlileştirilmesini yapmış, bu atın Çin'e varması ise 2000 milattan önce gerçekleşmiştir.
- Türklerin yaşadığı yerlerden dışarıya çıkmaları 2000 ile 3000 arasında at sayesinde olmuştur.
- Konuşmacı, 10 yıl boyunca Orta Asya'da çalışmış ve Moğolistan, Kırgız stepleri, Himalayalar ve Altay dağları arasında dolaşmıştır.
- 27:38Altay Zümresi ve Türk İrkleri
- Altaylara gittiğinizde, Ruslarla ve Baykal Gölü'nün güneyindekilerle karışmış ancak biyolojik olarak çok farklı bir insan topluluğu görülür.
- Türk ırkı yoktur demek bilimsel olarak yanlış, çünkü mensup oldukları Altay zümresinin kendine has biyolojik ve fenotip özellikleri vardır.
- Altay zümresinin fenotip özellikleri, lenguistik özellikleri ve kültür özellikleri paralel olarak gelişmiştir.
- 28:42Kızılderililer ve Türkler Arasındaki İlişki
- Kızılderililer ile Türkler akrabadır, ancak bu akrabalık çok eskiye dayanır.
- Kızılderililer fenotip olarak ayrılmıştır, örneğin Kanada'nın kuzeybatısında yaşayan ve balıkçılga geçinen kızılderililer sakallı ve Cengiz Hanvari bilgili adamlardır.
- Kızılderililer Hint-Avrupalılar kadar kıllı değildirler.
- 29:50Türk Kimliği ve Kavramlar
- Türk kimliği konusunda memleketin kavramlar ve kelimeler üzerine gergin olduğunu göstermektedir.
- 100 yıldır süren bir imparatorluktan gelen kargaşa dönemi vardır ve kavramlar yerine oturtulamamıştır.
- İmparatorluk dağılırken "Türk" kavramı yerine "Osmanlı" kavramı atılmış, ancak bu da tutmamıştır.
- 31:11Türk Kimliğinin Özellikleri
- Türklerin uzun bir coğrafyada olması ve farklı milletlerle evlenmesi, ırksal özelliklerini ortaya koymamıştır.
- İrkçılık bizde çıkmamış, Avrupa'da pigmenttokrasi gibi ileri gitmiştir.
- Türk kimliği dilin etrafında şekillenmiş, dil odaklı olarak o dilin etrafındaki kültürle odaklanmış bir kavramdır.
- 32:12Türklerin Kimlik Sorunu
- Türklerin "soy sop nereye gidiyor, biz kimiz" bilgisi yoktur, bu imparatorluktan gelen bir mirastır.
- İmparatorluk çocukları "biz Türküz" diye bağırmaz, kendi kimliğini ispat etmek zorunda değildir.
- Türklerin dışında diğer topluluklar kim olduklarını biliyor, Türkler bilmiyorlar.
- 33:21Türkiye ve Türk Kavramı
- 17-18. yüzyıl haritalarında Osmanlı İmparatorluğu gösterildiği zaman "Turkey" eskiden beri kullanılmıştır.
- 1850'den itibaren bu topraklar için "Türkiye" ismi kullanılmaya başlanmıştır.
- Doğu Anadolu'ya yoğun Türk gelmesi sonucu toprakların ismi Türkiye olmuştur.
- 34:57Orta Asya'da Türk Kimliği
- Orta Asya'da Türkler kendilerini "Tanrı'nın dünyayı yönetmek için gönderdikleri budunuz" olarak görürler.
- Çin'e girdiklerinde Çinli ile evlenirler ancak kendilerini Çinli'den farklı görürler.
- Cengiz Han döneminde Yuan sülalesi döneminde, Türk ve Moğol olmayanlar yüksek devlet memuriyetine giremezlerdi.
- 35:58Türk Varlığının Sürdürülmesi
- Türkler hala yaklaşık 250 milyon civarında varlığını sürdürüyor, Moğollar ise sadece birkaç milyon Türk'e kadar azalmış durumda.
- Türkler, Moğollar, Persler, İranlılar ve Çinliler arasında asimile olmuş birçok Türk var.
- Türkler 5-6. yüzyıldan itibaren göçebelikten çıkıp sabit bir coğrafyada hayat sürdürüyorlar, ancak Türkler 1923'e kadar farklı coğrafyalarda varlıklarını sürdürmüşlerdir.
- 37:12Türk Siyasi Devletleri
- Bir devletin Türk olup olmadığı askeri değil, dil ve kültürel unsurlarla belirlenir.
- Tarih boyunca Türklerin kurduğu yüzden fazla siyasi devlet vardır, bunların bir kısmı tek bir devletin parçaları, bir kısmı ayrı devletler gibidir.
- Türkler her hanedana ayrı bir devlet sayarken, Avrupa'da belli bir coğrafyadaki hanedanlar tek bir devlet olarak görülür.
- 38:00"Türk" Kelimesinin Kullanımı
- "Türk" kelimesi klasik edebiyatta güzellik ve kavram olarak kullanılır, örneğin "Ey Türk cefa dillerimiz" gibi ifadelerde.
- İmparatorluklarda milli unsurlar için "Türk" kelimesi peugeotratif (küçültücü) anlamda kullanılır.
- Fatih Kanunnamesi'nde "Türk veya şehirli olsa" ifadesi, şehirli Türk'ün konarge (göçebe) olan Türkler için kullanıldığını gösterir.
- 40:00Osmanlı İmparatorluğu ve Türkler
- Osmanlı İmparatorluğu'nda konarge Türkler, Şeyh Bedrettin İsyanı'na ve Şah İsmail'e katılarak Osmanlı aleyhine faaliyetlerde bulunmuşlardır.
- Cumhuriyet döneminde "Türk" kelimesi kullanılmaya başlanmış, ancak Osmanlı padişahlarıyla ilgili şecereler Oğuzhan'a kadar gider.
- Osmanlı'da "Türk" kavramı etnik aşağılama değil, devlet düzenini bozan her türlü gruba karşı kullanılan bir ifadedir.
- 41:52Osmanlı İmparatorluğu'nun Sınırları
- Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırları 1910'da Arnavutluk'tan Yemen'e uzanıyordu, Cezayir hariç.
- 1913'te imparatorluk dağıldı, Balkan Harbi ve Dünya Savaşı'nın ardından.
- Osmanlı İmparatorluğu'nun kurucu unsurları hata yapmamış değil, yönetim olarak birçok hata yapılmıştır.
- 43:25Türk Tarihi Kaynakları
- Ebu Gazi Bahadır Han'ın 1726'da Fransa'ya tercüme edilen kitabında Türklerin tarihi Hz. Adem'den Oğuz Han'a kadar uzanmaktadır.
- 1560'larda basılan Üsküdar Atlası, Türkler ve Türk devlet adamları hakkında bahisleri geçen ilk kitaplardan biridir.
- 15. asırda imparatorluğun ismi ve memleketin ismi "Türk" olarak kullanılmıştır.
- 49:14Üniversite Sistemi ve Atatürk'ün Reformu
- Üniversite, araştırma yapan ve bu araştırmaların sonuçlarını öğrencilerine öğreten, uluslararası bilimin tartışmasına sunan bir sistemdir.
- Türkiye'de Fuat Köprülü gibi uluslararası şöhrete sahip bilim insanları vardı, ancak Atatürk'ün reformu politik atamalarla değil, uluslararası şöhrete sahip kişilerin kürsülerin başına getirilmesiyle gerçekleşmeliydi.
- Atatürk, Türk tarih tezini ortaya atarak bilim yapmalarını istemiş, ancak bazı bilim insanları Atatürk'e dalkavukluk yaparak bilimi yapmak yerine politik amaçlarla hareket etmişlerdir.
- 53:04Üniversitenin Çöküşü
- İstanbul Üniversitesi başı çekerek Alman hocaların kovulmasından sonra Türk hocaların Bayezid'de nümayiş yapması sonucu üniversite çöküşü başlamıştır.
- Üniversitelerin şehirlere teşmil edilmesiyle ahlaksızlık düzeyine çıkmış, İlber Ortaylı'nın "her şehre üniversite kurmak ahlaksızlık" sözü doğru olmuştur.
- Türkiye'de bir tane üniversite kurulması gerektiği, ancak şu anda bir makalesi olmayanların rektör olduğu bir ülkede yaşıyoruz.
- 55:11Üniversite Kütüphaneleri
- Mehmet Karaca rektör olur olmaz iki milyon ciltlik bir kütüphane istemiş, ancak binanın küçük yapıldığı için şimdi zorlanıyor.
- Gülsün Sağlamer, teknik üniversitede merkezi kütüphane yapmak için binayı inşa etmiş, ancak binanın küçük yapıldığı için şimdi sorunlar yaşanıyor.
- İstanbul Üniversitesi kütüphanesi mahvedilmiş, kitaplar depolarda ve bodrumda kalmış, Kemal Alemdaroğlu'nun disiplin getirmek istemesi kütüphaneyi mahvetmiştir.
- 1:00:30Kürt Sorunu
- Konuşmacı, bir programda Kürt tarihçisiyle karşılaşmış ve Kürt adının ilk defa ne zaman çıktığını sormuş.
- Kürt adının en az 15. yüzyılda çıktığı, ancak Ptolemaios atlası'nda (Batlamyus atlası) 2. yüzyılda "Gordionoros" (Küt Dağları) olarak yazıldığı belirtilmiştir.
- "Kürt yok" demek bir cehaletin ifadesidir, bu söylenemez.
- 1:01:16Kürt Sorunu ve Enstitüler
- Kürt ve Kürt dili var, ancak ihtilalde konuşmayı yasaklamışlar.
- Üniversite olmayan bir ülkede Kürt sorunu gibi konularda ne beklenir?
- Ermeni sorunu varken Ermeni enstitüsü, Slav sorunu varken Slav enstitüsü, İran sorunu varken İran enstitüsü yok.
- 1:02:06Kültür ve Dil Bilgisi
- Bir kişi adını yazarken Arapça bilmiyor ve içinde Farisi kural olduğunu fark ediyor.
- Konusuna hakim, uluslararası kongrelere giden ve adı her tarafta duyulan bir hoca aranıyor.
- Zeki Velidi Togan, İbn-i Fadlan hakkında doktora yazmış ve Türk tarih tezini desteklemiş.
- 1:03:12Atatürk ve Zeki Velidi Togan
- Atatürk, Zeki Velidi Togan'a "bir cumhuriyette iki cumhurbaşkanı olmaz" diyerek onu görevden almış.
- Zeki Velidi Togan, Türk tarih tezini desteklemeyen Fuat Köprülü'ye de burs vermiş.
- Fuat Köprülü, 1946'da Ruslar Kars ve Ardahan'ı istiyor, Stalin Gürcülere uydurma yazılar yazdırıyor ve Fuat Köprülü bunlara karşı çıkıyor.
- 1:03:59Fuat Köprülü'nün Kariyeri
- Stalin ölüyor ve 1953'te Fuat Köprülü Dışişleri Bakanı oluyor.
- Rus elçisi Fuat Köprülü'ye tekrar seçilmek istiyor.
- Fuat Köprülü, "inceliğinize teşekkür ederim ama arkadaşları zor durumda bir daha bırakmak istemem" diyerek teklifi reddediyor.