Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Yeşil Vadi Arsa Ofisi'nin katkılarıyla hazırlanan, bir konuşmacının Türk edebiyatında ölüm temasını anlattığı eğitim içeriğidir. Konuşmacı, 60'lı yaşların içinde olduğunu belirterek deneyimlerini paylaşmaktadır.
- Video, Divan edebiyatından başlayarak Tanzimat sonrası ve Cumhuriyet dönemindeki önemli şairlerin ölüm bakış açılarını kronolojik olarak incelemektedir. Konuşmacı, Türk edebiyatının ilk eserlerinden itibaren ölümün nasıl işlendiğini, İslam bakış açısının ölüm temasındaki etkisini ve farklı şairlerin (Fuzuli, Abdülhak Hamid, Cahit Sıtkı Tarancı, Necip Fazıl Kısakürek, Mehmet Akif) ölüm temalarını şiirlerinden örneklerle açıklamaktadır.
- Videoda ayrıca ölümün Allah'a dönüş olarak görülmesi, dünya hayatının zorlukları ve ölümün bu zorluklardan kurtuluş olarak algılanması üzerine Kur'an ayetleri ve hadislerle destekli açıklamalar yapılmaktadır. Konuşmacı, Allah'ın kullarına olan merhameti ve günah işleyenlerin Allah'a sığınmasının Allah'ın en hazzettiği hal olduğu vurgusunda bulunmaktadır.
- Ölüm ve Bekleme Salonu Metaphoru
- Bu dünya fani bir yerdir, ebedi bir yer vardır ve oraya yönlendirilirsiniz.
- Bu dünya bir bekleme salonudur, padişahın huzuruna çıkarken önce bekletilirsiniz.
- Bekleme salonunda yapılan ikramları görüp padişahı unutmak veya hizmetkarlara tapınmak ceza görür.
- 00:51Divan Edebiyatında Ölüm Teması
- Divan edebiyatında ölüm bahsi kolay kolay her milletin edebiyatında bulunamayacak kadar muazzam ve azametli bir konudur.
- 13. yüzyıldan beri hiçbir divan şairi ölüme temas etmemiş değildir.
- Şairler ölüm meselesi karşısında susamaz, sözlerde veya şiirlerde ölümü kullanmayan şair hemen hemen yoktur.
- 01:37Ölümün Edebi Önemi
- Kutadgu Bilig'ten itibaren her eserde, türlü katmanlarda ve amaçlarla ölümün kullanıldığı görülür.
- Ölüm, aklı olan her insanın merakına düştüğü, kurcaladığı ve küne varmak istediği muazzam bir hakikattir.
- Divan edebiyatında ölüme bakış tamamen islami bir bakış açısıdır; ölüm Allah'ın emridir ve her nefis ölümü tadacaktır.
- 03:09Tanzimat Sonrası Ölüm Teması
- Tanzimat'tan itibaren divan edebiyatında alışık olduğumuz islami bakış biraz gölgelenir ve geri plana itilir.
- Tanzimat'tan sonra ölüme farklı zaviyelerden bakmak yenilik arayışı içinde amaç haline gelmiştir.
- Abdülhak Hamid, hanımının veremden ölmesi neticesinde "Makber" adlı uzun bir mersiye niteliğindeki eseri yazmıştır.
- 03:56Divan Edebiyatında ve Tanzimat'tan Sonraki Ölüm Bakış Açısı
- Divan edebiyatında şairler ölüme Allah'ın bildirdiği şekilde, imanla teslimiyet içinde bakarlardı.
- Tanzimat'tan sonra Hamit ile başlayan akımda ölüm felsefi bir bakış açısı gerektirmeye başlamış, ölümü kabullenememe ve isyan sesleri yükselmeye başlamıştır.
- Abdülhamit'in "Makber" isimli eserinde ölüm temasının yerine "niye ölüyoruz?" sorusu getirilmiş, hatta Allah'a hesap sormaya kadar gidilmiştir.
- 06:25Tanzimat'ın Etkileri ve Cahit Sıtkı Tarancı
- Tanzimat'la beraber İslam medeniyeti çöküşe geçmiştir, akıl karanlığı imanın üzerini örtmeye başlamıştır.
- Cahit Sıtkı Tarancı, Cumhuriyet döneminde yaşamış, Diyarbakır asıllıdır ve "Otuzbeş Yaş" adlı meşhur şiiri vardır.
- Cahit Sıtkı'ya göre hayat sadece doğumla mezar arasına sıkıştırılmış bir şeydir, öncesi ve sonrası yoktur, bu nedenle ölüm korkusu onda fobi halindedir.
- 09:17Necip Fazıl Kısakürek ve Ölüm
- Necip Fazıl Kısakürek, ölüm fikrine kafayı dehşetli bir surette takmış, "ölüm ne?" sorusunu getirmiştir.
- Necip Fazıl, ölümün ne olduğunu anlayabilmek için ölmeye hazır hale gelmiştir ve vefatında "demek böyle ölünüyormuş" demiştir.
- Son demlerinde ölümü çözmüş gibidir, ölümün bu dünya hayatından başka bir aleme geçiş olduğunu gözle görür gibi bir hakikat şeklinde bize sunmayı başarmıştır.
- 11:11Mehmet Akif ve Vefatı
- Mehmet Akif, edebiyatımızın kükreyen aslanıdır, İstiklal Marşımızın şairidir ve milli mücadelenin sesi olan şiirleriyle Anadolu'daki vaazlarıyla milli mücadeleyi şahlandıran şairdir.
- Mehmet Akif, vatanından kaçmak zorunda kalmış, Mısır'a gitmiş ve orada altı sene kadar kalmıştır.
- Vefatından önce "şu serilmiş görünen gölgeme imrenmedeyim" mısralarını söylemiş, cenazesi rastgele tanınmış ve üç günden sonra soğuk suyla yuyulmuştur.
- 14:58Divan Edebiyatında Ölüm
- Divan edebiyatında ölümün şairin mizacına göre farklı görüldüğü görülür, örneğin Fuzuli'de ölüm vuslattır ve düğündür.
- Divan şairleri entelektüel şahsiyetlerdir, birkaç dil bilir ve şiirlerinde birkaç lisan kullanabilirler.
- Mülemma, bir şiirde iki ayrı dil kullanma sanatıdır; örneğin bir gazelin her beytinin birinci mısra Türkçe, ikincisi Arapça olabilir.
- 15:50Fuzuli'nin Mülemma Örneği
- Fuzuli'nin bir mülemmaında "Ey Fuzuli yar yolunda can verirsin akıbet işitenler diye inna ileyhi raciun" ifadesi yer alır.
- "Inna ileyhi raciun" ayeti, Allah'ın müminlerden bahseder ve onlar ölüm karşısında "Biz Allah'a aitiz ve ona döneceğiz" derler.
- Ölüm, Allah'a dönmek demektir ve bu dönmek meselesi insanı çok etkiler.
- 17:10Kur'an-ı Kerim'de Ölüm
- Allah, müteaddit ayetlerde ölüm hakkında "Bize döndürüleceksiniz" der, "Bize geleceksiniz" demez.
- Kur'an-ı Kerim'de Tin suresinde Allah, insanı en güzel bir kıvamda halk ettiğini ve sonra aşağıların aşağısına indirdiğini belirtir.
- Ölüm, bu dünyadan çıkışın terhis tezkeresi, diploma almak ve vatana dönmek demektir.
- 19:01Tasavvufun Etkisi ve Ölüm
- Divan edebiyatında özellikle tasavvufun tesiriyle ölüme karşı hasret duyulmuştur.
- Şairlerin pek çoğu, Mevlana'nın tesiriyle ölümü "Şebi Arus" (düğün gecesi) görmüşlerdir.
- Dünya hayatında mutlu olduğumuz günler parmak sayısını geçmez, üzüldüğümüz günler daha fazladır.
- 20:06Dünya Hayatının Yetersizliği
- Dünya hayatı üzülmelerin yeri, üzüntü dolu günlerin geçirildiği bir yerdir.
- Bu dünyada verilen arzular, istekler ve iştahlar başka bir aleme göre olduğu için bu dünya kafi gelmez.
- Bu dünyanın tamamını bir adama verseniz ve o adama da üç yüz sene ömür verseniz, yine de yetmeyecektir.
- 21:21Ölümün Kurtuluş Olması
- Ölüm, bu dünyanın bütün ıstıraplarından bir kurtuluştur; hayal kırıkları, yaşlılık, hastalık ve ölüm korkusu biter.
- Ölümle ölüm korkusunu yendikten sonra öbür tarafa yüz akıyla geçilebilir.
- Bizden önce gidenler bizi karşılıyor ve "Hoş geldin, bitti dünya hayatı" diyecekler.
- 22:03Allah'ın Rahmeti ve İmtihan
- Allah, kullarına çok merhamet eder, peygamber gönderir, kitap indirir ve alemlere rahmet olanı da gönderir.
- Allah bize akıl verdi ve büyük zatlarla tanışmamızı sağladı.
- Allah, kulunu cennete götürmek için vesileye bakar ve merhametlilerin en merhametlisidir.
- 23:44Allah'ın En Memnun Olduğu Hal
- Hz. Muhammed'in hadisinde, Allah'ın en hazzettiği şeyin kulun günah işledikten sonra tekrar kırık dökük, perişan Allah'a dönmesi olduğu belirtilir.
- Allah'ın en şefkat gösterdiği hal, kulun günahtan sonra başka kapı olmadığını bilip Allah'a sığınmasıdır.
- Şeyh Kuddusi Efendi'nin "Ey rahmeti bol padişah, cürmüm ile geldim sana" sözleriyle Allah'a sığınması örnek verilir.