Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kadir Gümüş tarafından sunulan bir eğitim içeriğidir. Öğretmen, 2024 serisi kapsamında Türk edebiyatı ve güzel sanatlar konularını anlatmaktadır.
- Video iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Türk edebiyatının dönemlere ayrılması kronolojik olarak ele alınmakta, İslamiyet öncesi dönemden Cumhuriyet dönemi'ne kadar olan dönemler detaylı olarak açıklanmaktadır. İkinci bölümde ise sanatın tanımı, güzel sanatların sınıflandırılması, edebiyatın diğer sanatlardan farkları ve edebiyatın sosyal özellikleri anlatılmaktadır.
- Videoda her dönem için önemli eserler, dil özellikleri ve kültürel etkiler hakkında bilgiler verilmekte, ayrıca edebi metinler ile öğretici metinler arasındaki farklar ve edebiyatın tarih, coğrafya, felsefe, psikoloji, sosyoloji gibi bilim dallarıyla ilişkisi de açıklanmaktadır.
- 00:03Türk Edebiyatı Dersinin Tanıtımı
- Kadir Gümüş, Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni olarak 2024 serisine başlıyor.
- Derslerde kronolojik olarak Türk edebiyatı dönemleri işlenecek, her dönem bitiminde diğerine geçilecek.
- Derslerde video ders notları ve soru bankası soruları çözülecek.
- 00:53Türk Edebiyatı Dönemleri
- Türk edebiyatı dönemleri kronolojik olarak işlenecek: Islamiyet öncesi, geçiş dönemi, halk edebiyatı, divan edebiyatı, Tanzimat dönemi, Serveti Fünun dönemi, Fecriati dönemi, Milli Edebiyat dönemi ve Cumhuriyet dönemi.
- Islamiyet öncesi dönemde "..." işaretli karanlık dönemler bulunuyor.
- 5-6. yüzyıllardan 10. yüzyıla kadar sözlü edebiyat dönemi, destan dönemi olarak adlandırılıyor.
- 01:36Islamiyet Öncesi Dönem
- Göçebe yaşayan halklar birbirlerine destanlar, sav (atasözleri), sagu (ağır) ve koşuk (aşk, tabiat, kahramanlık şiirleri) söylüyorlardı.
- Köktürk alfabesi (34 sessiz, 4 sesli harf) ile Orhun yazıtları (Tonyukuk, Bilge Kağan, Kül Tigin) yazıldı.
- Uygur alfabesi (14 sessiz, 4 sesli harf) döneminde Kalyanam Kara, Papam Kara, Sekiz Ekmek, Altın Yaruk ve İrk Bitik gibi eserler yazıldı.
- 03:55Islamiyet Öncesi Dönemin Dinleri
- Islamiyet öncesi dönemde gök tanrı, şamanizm, Budizm, Maniheizm ve Nasturi (Hristiyan mezhep) inançları kabul edildi.
- Islamiyet öncesi ve Islamiyet etkisindeki dönem arasında geçiş dönemi bulunuyor.
- Geçiş dönemi eserleri: Kutadgu Bilig, Divanü Lügat-it-Türk, Atabet'ül-Hakayık ve Divanı Hikmet.
- 05:50Islamiyet Etkisindeki Dönemler
- Islamiyet etkisindeki Türk edebiyatı iki başlık altında incelenecek: halk edebiyatı ve divan edebiyatı.
- Halk edebiyatı Anadolu'da sahada yaşayan halkın arasında, divan edebiyatı ise sarayda gelişti.
- Halk edebiyatı üç başlık altında incelenecek: anonim halk edebiyatı, aşık tarzı halk edebiyatı ve dini tasavvufi halk edebiyatı.
- 07:39Modern Dönemler
- 1861-1896 yılları arasında Tanzimat dönemi, 1896-1911 yılları arasında Serveti Fünun dönemi, 1909-1912 yılları arasında Fecriati dönemi.
- 1911 yılında genç kalemlerle birlikte milli edebiyat dönemi başladı, dil sadeleşti ve milli kimliğe dönüş yaşandı.
- 1923 yılında başlayan ve halen devam eden Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı.
- 09:25Türk Edebiyatı Dönemlerinin Sınıflandırılması
- Türk edebiyatının dönemlere ayrılması din, dil ve kültür faktörlerine göre gerçekleşiyor.
- Islamiyet öncesi dönemde göçebe kültürün izleri varken, Uygurlardan itibaren yerleşik yaşam başlıyor.
- Tanzimat, Serveti Fünun ve Fecriati dönemlerinde Batı-Fransız kültüründen etkilendik, Milli Edebiyat döneminden itibaren kendi kültürümüzüze döndük.
- 12:15Sanat ve Güzel Sanatlar
- Sanat, duygunun ve düşüncenin anlatımında kullanılan yöntemlerle ortaya çıkan üstün yaratıcılıktır.
- Güzel sanatlar arasında edebiyat, müzik, resim, heykel, tiyatro ve mimarlık bulunmaktadır.
- Güzel sanatlar coşku ve hayranlık uyandırır, sanatta üstün bir yaratıcılık vardır ve bunu diğerlerinden ayırır.
- 13:33Sanat ve Zanaat Arasındaki Farklar
- Sanat coşku uyandırırken, zanaat maddi ihtiyaçlar içindir.
- Sanatta yetenek mecburidir ve fayda yoktur, ilham vardır; zanaatta ise el becerisi önemli, fayda vardır ve maddiyat vardır.
- Sanat özgündür ve benzersizdir, zanaatta ise benzerleri vardır.
- 15:06Güzel Sanatların Sınıflandırılması
- Güzel sanatlar üç gruba ayrılır: görsel plastik sanatlar (resim, mimari, heykel), işitsel sanatlar (edebiyat, müzik) ve dramatik ritmik sanatlar (dans, bale, opera, tiyatro).
- Güzel sanatlar farklı malzemeler kullanır: edebiyatın malzemesi soyuttur, diğerlerinin malzemeleri somuttur.
- Edebiyat ulusal olup evrenselleşebilir, ancak bunun için yıllar geçmesi gerekir.
- 19:28Edebi Metinler ve Öğretici Metinler
- Edebi metinler (roman, hikaye, şiir) yazıldığı dönemin sosyal, siyasi ve ekonomik özelliklerini yansıtır.
- Öğretici metinlerin (ansiklopedi, makale) amacı bilgi aktarmaktır, edebi metinlerde ise estetik bir zevk duyarız.
- Öğretici metinlerde sözcükler gerçek anlamda kullanılır, nesneldir; edebi metinlerde hem gerçek hem mecaz anlamı kullanılır, özneldir.
- 21:31Edebiyatın Bilim Dallarıyla İlişkisi
- Edebiyat en çok tarihle ilişkilidir çünkü tarih bağımsız değildir.
- Edebiyat coğrafya, felsefe, psikoloji ve sosyoloji gibi birçok bilim dalıyla da ilişkilidir.
- Edebi metinler okunduğu zamana ve mekana göre farklı anlamlar verebilir.