Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Üsküdar Üniversitesi Politik Psikoloji Merkezi tarafından düzenlenen, akademisyenler ve sinema dünyasından kişilerin katıldığı bir sohbet programıdır. Katılımcılar arasında Meltem (psikoloji bölüm başkanı), Tuğba (sosyoloji bölümünden) ve Elif (Oscar'a kadar götürdüğü filmlerle tanınan bir yapımcı) bulunmaktadır.
- Programda "Bir Başkadır", "Kadınlar", "Hocaefendi" ve "2019" gibi Türk dizilerinin toplumsal etkileri, karakter temsilleri ve içerikleri ele alınmaktadır. Katılımcılar dizilerin toplumsal psikoloji üzerindeki etkilerini, kadın ve erkek karakterlerin temsil edilme biçimlerini ve Türkiye'nin yapısal dönüşümünü yansıtıp yansıtmadıklarını tartışmaktadır.
- Sohbette ayrıca dizilerin dijital platformlarda (Netflix) ve ulusal kanallarda yayınlanmasının farklı izleyici kitlesine ulaşmasının nedenleri, karakterlerin psikolojik yapısı, toplumsal kırılma alanları ve stereotip temsiller eleştirisi de yapılmaktadır. Toplantı, Zoom platformu üzerinden gerçekleşmiş olup, katılımcılara teşekkür edilerek sonlanmıştır.
- 00:52Toplumsal Değişim ve Dijital Ortam
- Dijital ortamın hayatımıza yoğun girişiyle birlikte artık hiçbir şey gizlice saklanamıyor, her şey ortalıkta.
- Yeni bir yapı kuruluyor; eskiden İngilizler BC (İsa Öncesi) dedikleri zaman artık Before Corona (Korona Öncesi) olarak geçiyor, After Corona (Korona Sonrası) ise AC olarak adlandırılıyor.
- Moderatör, iki akademisyen (Tuğba Hoca - Sosyoloji Bölümü, Meltem Hoca - Psikoloji Bölümü Başkanı) ve Elif (Sinema dünyasının önemli duayen kişiliklerinden, filmlerini Oscar'a kadar götürmeyi başarmış) ile birlikte "Bir Başkadır" dizisi üzerine tartışıyor.
- 02:07Dizilerin Toplumsal Etkisi
- Bazı diziler hayatımıza girdiğinde o hayatı sallayan ve zamanın ruhunu yansıtan konumda oluyor.
- "Kurtlar Vadisi" dizisi bir dönem hayatımızda bir dönüm noktası olmuş, neslin kafasındaki devlet algısını şekillendirmiş ve mafya ya da illegal devlet yapılarının nasıl şekillendiği üzerine yorum yapmalarına imkan sağlamış.
- Osmanlı dizileri hayatımızı Osmanlı'ya taşıdı, hep beraber eski tarihte yaşar hale geldik ve geleneklerimizi, göreneklerimizi ve yaşam biçimlerimizi 500 yıl öncesine doğru taşıdık.
- 03:37Türkiye'nin Yapısal Dönüşümü
- Türkiye'nin kurucu ideolojisi ve Cumhuriyet ideolojisi geriye doğru bir çekilme halinde, bir regresyon durumuna girdi.
- Yeni oluşan ortamda yeni kültürler harekete geçti ve yavaş yavaş birbirine karışmaya başladı.
- Eskiden ideolojik bağlamda daha muhafazakar kesim (başörtülü veya kendini muhafazakar olarak tanımlayanlar) Cumhuriyet Halk Partisi'ne veya Atatürkçü partiye entegre olamazken, şimdi bu kesimler arasında bir karışma gerçekleşti ve siyasal fay hatları yeni baştan çizilmeye başladı.
- 04:38"Bir Başkadır" Dizisinin Önemi
- "Bir Başkadır" dizisi, geleneksel kalıpların yıkıldığı ve yeni fay hatlarının ortaya çıkmaya başladığı bir yerde geldi.
- Dizi, insanların birbirlerini nasıl anlamaları gerektiği ve başkalarının dünyalarıyla nasıl empati kurmaları gerektiği konusunda bir ayna tuttu.
- Sinema'nın ana hedefi insanları hem birbirlerine hem kendilerine göstermek, başarılı filmlerin seyirciler karşısında etkili olmasının en önemli nedeni empati kurmaları veya kendilerinden bir parça bulmalarıdır.
- 07:08Diziler ve Filmlerin Farklı Etkileri
- "Bir Başkadır" bir dizi değil bir film değil, dizidir ve filmlerin ile dizilerin etkileri birbirinden farklıdır.
- Psikoloji dizilerine ve filmlerine yönelik ilgi artmış, bu da içinde bulunduğumuz durumdan kaynaklanabilir.
- Psikoloji son dönemlerde hem eğitim açısından hem de yüksek lisans programları açısından çok tercih edilen bir alan olmuş, insanların psikolojiden medet ummaları nedeniyle.
- 09:49"Bir Başkadır" Dizisinin İçeriği
- Dizide İstanbul'da köyden kalkıp gelmiş, köyündeki hayatını aynen devam ettiren genç bir kızın, bambaşka bir yepyeni yapının içerisine girip hiç hayatında olmadığını varsaydığımız tek başına yaşayan bir erkeğin evini temizlemeye gittiği anlatılıyor.
- Bu durum, Cumhuriyet'in ve modernitenin Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisindeki uç noktalarının güzel bir işareti olarak görülüyor.
- Dizide kadınlarla ilişkisi son derece kötü, sadece gecelik ilişkiler yaşamaya hayatını vakfetmiş bir erkeğin evine temizlik yapmaya giden kadının bir bayılma geçirdiği ve bu neticesinde psikiyatriste ulaşıldığı gösteriliyor.
- 11:15Dizideki Karakterler ve Sosyal Ayrım
- Dizide Peri adlı psikiyatrist, yalıda büyümüş, kolejli, üniversiteli, yurt dışında okumuş ve kendi parasını kazanan bir kadın olarak tanımlanıyor.
- Meryem ise kendi bedeniyle ilgili bilgisi yetersiz olan, erkeğin ilgisini fark ettiği anda korkarak ve arzu ederek reaksiyon gösteren bir karakter.
- Dizideki kadınlar aynı ülkenin insanı olmalarına rağmen farklı dünyalarda yaşayan kişiler olarak gösteriliyor, bazen hatta aynı mahallede bile olabilirler.
- 12:48Psikolojik ve Sosyal Sorunlar
- Sosyal yapı, insanların yaşam biçimini, hayat felsefesini ve zihniyetini belirlerken, mikro düzeyde insanın ruhsal yapısının şekillenmesinde büyük bir engel oluşturabilir.
- Peri'nin süpervizyona gittiği psikiyatrist de kendi sorunları olan, kendi duvarlarını kıramayan ve başarılı olamayan bir kadın.
- Dizideki psikologlar (Peri ve Gülbin) hastalarını yargılayıcı bir şekilde ele alıyor, nötr yaklaşım gösteremiyorlar.
- 14:59Psikolojinin Zorlukları
- Psikoloji, zannedildiği kadar basit veya sıradan bir meslek değil, uzun süreli ve sıkıntılı bir süreç.
- Bir insanı dinlerken kendi arzularını, isteklerini ve ruhsal inşasını bir kenara bırakarak sadece onun ruhsal dünyasından dinlemeyi becerebilmek oldukça zordur.
- Dizideki psikologların hataları, bu mesleğin zorluklarını ve gerekliliklerini vurguluyor.
- 16:20Dizinin Başarısı ve Yapısı
- Dizinin başarısı, Türkiye'de alışılmış dizi üretimiyle farklı bir kitleye ulaşmasıyla ilgili.
- Ulusal kanallardaki diziler genellikle kısa sürede çekilmek zorunda kalıyor, bu da içerik, prodüksiyon ve oyunculuk kalitesini olumsuz etkiliyor.
- Netflix'te yayınlanan bu dizinin süresi kısa, her bölümü ayrı ayrı emek harcanmış, oyunculukları mükemmel ve prodüksiyon kalitesi çok yüksek.
- 19:10Dizinin İçeriği ve Etkisi
- Dizi başlangıcında başörtüsü gibi tartışmalı bir konuyla başlıyor ancak akıllıca ve samimi bir şekilde toplumun bambaşka konularına da giriyor.
- Dizi matematiği her türlü nokta aktif olarak çalışmış, merakı sürekli ayakta tutarak izleyiciyi sonuna kadar çekiyor.
- Dizi izlendikten sonra düşündürücü bir tat bırakıyor ve Türkiye'deki kadın sorunlarının hala devam ettiğini gösteriyor.
- 22:39Dizinin İçeriği ve Semboller
- Dizide semboller ve terlik gibi sembolik nesneler kullanılmış, terlik giyildiğinde farklı bir evrene basıldığını sembolize etmektedir.
- Dizinin adı "Bir başkadır" dediğiniz andan itibaren "Benim memleketim" diyesiniz geliyor, bu da Türkiye'nin jeopolitik durumunu ve farklı kimlikleri ifade etmektedir.
- Dizi, Avrupa üyeliği çabası, laiklik, sekülerlik, kürtlük ve türklük gibi farklı kimlikleri içeren bir sosyolojik yapıya sahiptir.
- 23:43Dizideki Karakterler ve Hikayeler
- Dizide birbirinden farklı birçok hikaye izleniyor ve temeline oturtulmuş kadın merkezli hikayeler bulunmaktadır.
- Fatih karakteri, kaba kuvvete başvurabilen, öfke kontrolü az olan ancak hassas ve iyi kalpli bir karakterdir.
- Tüm karakterler "bu da insan" mesajını verirken, farklı formlarda aynı yalnızlık ve çelişkileri yaşarlar.
- 24:45Toplumsal Çeşitlilik
- Dizide farklı sosyal statülerdeki, eğitimlerdeki ve sınıflara mensup karakterler görülür: alt sınıf, orta sınıf aile, Kürt aile, seküler elit ve köy yaşamı.
- Doğu-batı çelişkisi de dizide yaşatılmaktadır.
- Toplumun cumhuriyetçi kimliğine uyumlu tipolojisi ile başörtülü dünya arasında bir problem var, ancak Meryem karakterinin çevresinde bu problem yoktur.
- 26:40Hocaefendi ve Varoş Toplumu
- Varoş kesimindeki insanların lider arayışında olmaları ve hayatın gerçeği hakkında sürekli bir bilgi arayışı vardır.
- Kapalı toplumlarda, herkesin birbirini tanıdığı küçük topluluklarda bir erkek şef veya bilirkişi pozisyonu vardır.
- Ali Sadi Hoca karakteri yumuşak ve naif gösterilmiş, ancak kapalı toplumlarda erkek olmanın ve dini bir lider olmanın önemi vardır.
- 29:09Dizinin Anlatım Tarzı
- Dizide her türlü konu içine adapte edilmiş, ancak Mahsun Kırmızıgül filmlerinde olduğu gibi iki saatin içine her şeyi birden anlatma derdi yoktur.
- Dizi, konuları yavaş yavaş hissettire hissettire anlatarak matematiğini çözmüştür.
- Karakterlerin oluşumunda empati kurulan kesim, ulusal televizyonlardaki uzun metrajlı dizileri seyredenlerdir.
- 31:41Psikolojik Boyut
- Dizide her bir figürün ayrı ayrı psikolojik bir durum olduğu hissettirilmiştir.
- İnsanların hepsi nevrotik olabilir, nevroz uygarlığın bir hediyesidir.
- Psikologların ve psikiyatristlerin en büyük sorunlarından biri kendi nevrozlarını tanımak ve başkalarının nevrozlarına yer açabilmektir.
- 32:49Dizideki Karakter İlişkileri ve Sentezi
- Ebeveynlerimiz, ülkenin sağladığı koşullar ve uygarlığın dayattığı normatif değerler sayesinde bizler nevruzu geliştiriyoruz.
- Meryem ve hocanın ilişkisi, Peri'nin süper vizyona gitmesiyle yakından ilintili ve Peri'nin bilimden ve mesleğini anladığı şey doğrudur.
- Meryem'in bir erkeğe ilgi duyduğunu fark ettiği an itibariyle bunun uygun olup olmadığını hocaya sorması ve daha sonra ilgi göstermeye başlaması, diziye hassas bir sentez katıyor.
- 34:32Karakterlerin Kaybı ve Dizinin Hedef Kitlesi
- Peri'nin kaybedeceği açık çünkü emekçi dünya düzeni içerisinde Perinin alabileceği yerin çok zorlu olduğu görülüyor.
- Dijital platformda izleyenler Peri'ye daha yakın gibi görünüyor, daha özel işler yapmasını bekliyorlar.
- Meryem'in kazanmasına da biraz çanak tutuyor çünkü kendini ifade etmekte kısır kalıyor, dünyasını çeşitlendiriyor ve tek doğruyu peşine takıyor.
- 35:47Figüran Olma Sorunu
- Dizide hiçbir karakter figüran olmamalıdır, herkesin başrolde olacağını bilmek önemli.
- Dizideki karakterler (madde bağımlılığı neticesinde rahatsız olmuş gülbin'in erkek kardeşi, kökenlerinden sökülerek getirilmiş abla, öfkeli ve kızgın abla) figüran olmak istemiyor.
- Evlat edinilen çocuklarda figüran olmak istenmiyor ve Ferdi Özbeğen'in şarkısının söylenmesi de başka kesimlerin figüran olmasını istenmesiyle ilgili olabilir.
- 37:28Evlatlık Konusunun Anlamı
- Kızın evlatlık olduğu konusunun gündeme getirilmesi, muhafazakar bir kızın açılması ve üniversiteye gitmesinin hoş görülmemesini engellemek için dışsallaştırma amaçlı olabilir.
- Kolektif belleklerimizde muhafazakar bir kızın üniversiteye gitmesi hoş görünmüyor, özellikle bir hocaefendi'nin kızı olacaksa.
- Evlatlık olduğu durumda, kızın özünde dışarıdan olduğu düşünülerek toplumsal tepki yumuşatılıyor.
- 38:21Dizinin Eleştirileri
- Dizi bize bir tarihle gelmedi, belki de dönem dizisi seyrediyoruz ve bu sorunların çok daha yoğun olduğu bir döneme dair bir dizi.
- Karakter oluşumunda sinemada bir gerçeklik olması gerektiği, iyilerin içinde kötülük, kötülerin içinde de iyilik olması gerektiği vurgulanıyor.
- Dizide şeytanlaştıranlar belli bir kesim, safiyane olanlar başka bir kesim olarak gösteriliyor.
- 40:15Popülist Bakış Açısı
- Dizideki popülist bakış açılarına itiraz ediliyor, zenginlerin hepsinin kötü olduğu ve başı bağlıların sadece hizmetli olarak çalıştığı mesajının bayat olduğu düşünülüyor.
- Başörtülü kadınların entelektüel duruşları ve maddi olarak daha güçlenmiş hayatları diziye yansımıyor.
- Köylü tabirinin hakaret olarak kullanıldığı vurgulanıyor ve köylülüğün asla bir problem olmadığı, aksine köyde yaşamak olumlu bir deneyim olduğu belirtiliyor.
- 43:19Ters Aşk Filmlerinin Zararı
- Konuşmacı, Hulusi Kentmen'in "Fabrikatör Kızı" gibi fakir-kız-zengin-erkek temalı aşk filmlerinin topluma ciddi zarar verdiği görüşünü paylaşıyor.
- Bu tür filmler, insanların kendilerini geliştirmek yerine zenginlik arayışına yöneltiyor ve bu gelişim sürecinde üniversite eğitimi, kariyer yapma ve para kazanma önemli bir yer tutuyor.
- Konuşmacı, para kazanmanın kendiliğinden kötü olmadığını, ancak bu paranın nasıl harcanacağı önemli olduğunu vurguluyor.
- 44:09Zenginliğin Değeri ve Yorumlanması
- Biontech ve Pfizer'in sahipleri olan Uğur ve Meltem Şahin gibi zengin kişilerin başarılarını, onların fakir olduklarını iddia ederek affetmeye çalıştığımızı belirtiyor.
- Bu tür anlatımlar, insanların kendilerini ileri götürmek için gerekli motivasyonun zenginlerin her zaman kötü olduğu düşüncesini içerdiği için tehlikeli olabilir.
- Konuşmacı, kendini geliştirmeye çalışan insanların kötü kalpli veya başkalarını anlamayan kişiler olduğu düşüncesinin yanlış olduğunu, eğitim ve konuşma gibi yatırımların başkalarını anlamak için yapıldığını vurguluyor.
- 45:05Dizideki Anne Karakterleri ve Toplumsal Algılar
- Dizideki anne karakterleri (Peri'nin annesi ve Sinan'ın annesi) farklı özelliklere sahip olmasına rağmen, yüksek gelirli ve eğitimli kadınların da annelik yapamadığı ya da yeterince anne olamadığı izlenimi veriyor.
- Toplumsal rol ve önyargılarla ilgili bir tartışma yaşanıyor; anne olmayan veya evliliği tercih etmeyen kadınların yeterince kadın olmadığı gibi algılandığı belirtiliyor.
- Dizide başörtülü olma ve olmama meselesi üzerinden toplumsal ayrımcılık eleştiriliyor; Peri'nin başörtülü bir hasta karşısında travma yaşadığı ve bu durumun mantıksız olduğu vurgulanıyor.
- 49:03Dizideki Erkek Karakterleri ve Ataerkil Zihniyet
- Dizide kadın karakterlerin yanı sıra Rezidant, Hocaefendi, Yasin ve tecavüzcü karakteri gibi enteresan erkek karakterler de bulunuyor.
- Erkek olmakla ataerkil zihniyete sahip olmak arasında ayrım yapılması gerektiği, ataerkil zihniyetin hem erkekleri hem de kadınları baskı altına aldığı belirtiliyor.
- Dizideki kadın karakterlerin de ataerkil sistemin bir ürünü olduğu, Hocaefendi'nin izin almadan aşık olmayan bir kadın olduğunu gösteriyor.
- 52:15Kadın Karakterleri ve Popülist Eleştiriler
- Gülbin karakteri, Sinan'ı aşağılayıp sadece fiziksel ihtiyaçları için kullandığı, duygusal bağlılığı olmadığı bir kadın tipolojisi olarak sunuluyor.
- Dizideki kadın karakterlerin güçlü ve bağımsız olarak gösterildiği, ancak bu durumun popülist bir yaklaşımdan kaynaklandığı eleştirisi yapılıyor.
- Gülbin karakterinin ahlaksızlık yapan bir kadın olarak gösterilmesinin, muhafazakar yaşantısından çıkıp başka bir yere kendini oturtmuş kadınların ahlaksız olduğu izlenimini yarattığı belirtiliyor.
- 56:43Dizinin İletişim Yapısı ve Sonuç
- Dizideki karakterlerin birbirleriyle doğru iletişim kuramadığı, ancak diziyle seyirci arasında iyi bir iletişim kurduğu belirtiliyor.
- Dizideki diyalogların yerine ulaşmamasının, seyircinin merakını ve şüphesini çektiği için bir teknik olarak kullanıldığı düşünülüyor.
- Tartışma sonunda yaklaşık 250 kişi tarafından takip edildiği belirtilerek, politik psikoloji merkezinin film okuma ve tartışma etkinliklerinin devam edeceği duyuruluyor.
- 58:26Toplananın Sonu
- Konuşmacı, herkeseestağfurullah diyerek teşekkür ediyor.
- Zoom'un teknik sorunları nedeniyle toplantı sonlandırılıyor.
- Konuşmacı, katılımcılara görüşmek üzere veda ediyor.