Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Abdurrahman Özel tarafından hazırlanan, Türk Dillerinin Oğuz Grubu ülkelerini tanıtan bir eğitim içeriğidir. Video, Kafkas Üniversitesi'nde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmen adaylarına yönelik hazırlanmıştır.
- Video, Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan gibi Türk Dillerinin Oğuz Grubu ülkelerini sırayla ele almaktadır. Her ülke için coğrafi konumu, resmi dili, lehçeleri, alfabeleri ve dil özellikleri hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca her dilin Türkçe ile olan benzerlikleri ve farklılıkları da açıklanmaktadır.
- 00:53Azerbaycan
- Azerbaycan, Batı Asya ile Doğu Avrupa'nın kesişim noktası olan Kafkasya'da yer alan, Güney Kafkasya'nın en büyük yüz ölçümüne sahip ülkesidir.
- Azerbaycan'ın doğusunda Hazar Denizi, kuzeyinde Rusya, kuzey batısında Gürcistan, batısında Ermenistan ve güneyinde İran ile komşudur.
- Azerice, Türk dillerinin Oğuz grubu içerisindedir ve Azerbaycan'ın resmi dilidir; Azerbaycan'da sekiz milyon, Irak'ta ise otuziki milyon kişi tarafından konuşulmaktadır.
- 02:45Azerbaycan'ın Dil Ağızları ve Tarihi
- Azerbaycan arazisinde dört ağız vardır: Doğu Kuba Şamahı, Bakü, Muva ve Dinkran ağızları; Batı Kazak, Karabağ, Gence ağızları; Kuzey ağzı, Çeki, Nuh ve Zakatayakh ağızları; Güney ağzı, Nahçıvan, Ordu, Bak, Erivan ağızlarıdır.
- Azerbaycan Türkçesi, 17. yüzyıldan sonra öz mecrasında inkişafına devam etmiş, Rus suvereden sonra Osmanlı Türkçesi bölgesi ile olan evagelerin azalması ve bölgede yaratılan devlet kuruluşu neticesinde yazı dili olarak resmiyet kazanmıştır.
- Azerbaycan'da 1929-1939 yılları arasında Latin esli elifba, 1939-1991 yılları arasında Kiril elifbası kullanılmış, 1991'den itibaren Latin kaynaklı elifbaya geçilmiştir.
- 04:42Türkmenistan
- Türkmenistan, Kazakistan, Özbekistan, Güneydoğu'dan Afganistan'a çevrilidir.
- Türkmençe veya Türkmen Türkçesi, Oğuz öbeği içinde yer alan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir ve Türkmenistan'da resmi dil konumundadır.
- Türkmen Türkçesinin en önemli özelliklerinden birisi gasli uzun ünlüleri korumuş olmasıdır.
- 07:49Kazakistan
- Kazakistan'ın komşuları kuzeyde Rusya, güneyde Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan, doğuda Çin Halk Cumhuriyeti bulunur.
- Kazakça veya Kazak Türkçesi, iki Kıpçak göbeğine ait Kazakistan'da konuşulan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir ve Kırgız Türkçesine yakındır.
- Kazakça'nın eski şekilleri otuzsekiz harfle Orhun yazısıyla yazılmıştır, günümüzde ise bazı ilave harfler kullanılarak Latin alfabesi, Kiril alfabesi ve Arap alfabesi ile yazılabilmektedir.
- 11:16Kırgızistan
- Denize kıyısı olmayan Kırgızistan'ın komşuları kuzeyde Kazakistan, batıda Özbekistan, güneybatıda Tacikistan ve güneydoğu'da Çin Halk Cumhuriyeti'dir.
- Kırgızca veya Kırgız Türkçesi, Altay dillerinin Türk dilinin dallarından Kıpçak grubuna ait bir Türk dilidir ve Kırgızistan'ın birinci resmi dilidir.
- Kırgızca eski şekilleri yirmidört harfli Orhun yazısı ile yazılmıştır, günümüzde ise bazı harfler kullanılarak Türkiye'de Latin alfabesi, Kırgızistan'da Kiril alfabesi ve Çin'de Arap alfabesi ile yazılabilmektedir.
- 13:48Özbekistan
- Özbekistan, güneybatısındaki Ceyhun ile kuzeydoğudaki Seyhun ırmakları arasında uzanan toprakların büyük bölümünü kapsar.
- Özbekçe veya Özbek Türkçesi, tarihi Çağatay Türkçesi çağdaş devamı olan Türk yazı dillerinden biridir ve Türk lehçelerinin Karlık grubuna bağlı bir Türk lehçesidir.
- Orta Asya genelinde en çok konuşulan Türk lehçesi olan Özbekçe, Kıpçak, Karnk ve Oğuz lehçelerine ait unsurları bünyesinde birleştiren tek Türk lehçesidir ve 2002 yılına kadar Kiril alfabesini kullanmaya devam ederken 2002'den sonra Latin alfabesi resmi olarak kabul edilmiştir.