Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Kayıt Dışında" adlı programda Ertan Öz, Bahçeşehir Üniversitesi Denizcilik ve Global Stratejiler Merkezi Başkanı Doçent Doktor Cihat Yaycı ile Türk denizcilik tarihi ve deniz hukuku konularını ele almaktadır.
- Video, "Mavi Vatan" etiketiyle Türklerin denizcilik geleneğinin milattan önce 2250 yılından günümüze kadar olan sürecini incelemektedir. Programda Türk denizcilik tarihi, Lozan Antlaşması'nın 16. maddesi, Doğu Akdeniz'deki enerji kaynakları, Kıbrıs sorunu ve Yunanistan'ın Meis Adası'na verdiği deniz yetki alanı iddiaları gibi konular detaylı olarak tartışılmaktadır.
- Konuşmacılar, Türklerin denizcilik geleneğinin Anadolu Selçukluları döneminden Osmanlı İmparatorluğu'na kadar olan süreçteki gelişimini, Osmanlı Devleti'nin donanmasız kalmasının toprak kayıplarına yol açtığı ve günümüzdeki deniz hukuku meselelerini ele almaktadır. Ayrıca, Doğu Akdeniz'deki gaz hidrat yataklarının Türkiye'nin 572 yıllık doğalgaz ihtiyacını karşılayabileceği gibi önemli bilgiler de paylaşılmaktadır.
- 00:05Programın Tanıtımı
- Ertan Öz, "Bence Mavi Vatan" adlı programda dünyada yaşanan problemlerin asıl nedeninin denizler olup olmadığını tartışacak.
- Programda Bahçeşehir Üniversitesi Denizcilik ve Global Stratejiler Merkezi Başkanı Doçent Doktor Cihat Yaycı ile Türkiye'nin denizcilik tarihi hakkında konuşulacak.
- Programda Pasifik'teki gelişmeler, iklim değişikliği nedeniyle eriyen buzullar, Kafkaslar, Türkiye için mavi ekonomi ve Lozan Antlaşması'nın 16. maddesi ele alınacak.
- 02:28Cihat Yaycı'nın Kitapları ve Çalışmaları
- Cihat Yaycı, "Temel Deniz Hukuku", "Münhasır Ekonomik Bölge Kavramı", "Libya Türkiye'nin Denizden Komşusudur" ve "Doğu Akdeniz'in Paylaşım Mücadelesi ve Türkiye" gibi önemli kitaplar yazmıştır.
- Yaycı, kitapların gelirleriyle Barbaros, Turgut Reis ve Oruç Reis'in balmumu heykellerini yaptırmış ve bunları Deniz Müzesi'nde sergiletmektedir.
- Programda "Su akar Türk bakar" atasözünün doğruluğu tartışılacak ve rakamlara göre Yunanistan ve Güney Kıbrıs'ın denizcilikle ilgili performansı incelenecektir.
- 06:48Türklerin Anadolu'ya Girişi
- Türklerin Anadolu'ya 1071'de son kez girdiği, ilk kez değil son kez olduğu tespit edilmektedir.
- Atatürk'ün Türklerin tarihiyle ilgili 136 kitap buldurmuş, tercümanların parasını kendi cebinden ödemiş ve bu kitapların çoğu Türk Tarih Kurumu'nda tercüme edilmeden durmaktadır.
- Türklerin tarihini yabancı kaynaklardan öğrenirken, kitapların ismine bakarak Türkçe olup olmadığına karar verme alışkanlığı eleştirilmektedir.
- 09:29Türklerin Eski Tarihi
- Milattan önce 2250 yılında Sümer yazıtlarında "Turuklar" (Türkler) ifadesi bir kez belgelenmiştir ve bu tablet Louvre Müzesi'nde sergilenmektedir.
- Türklerin tarihi MÖ 3000-4000 yıllarına kadar uzanmaktadır.
- İskitler Türk olarak kabul edilmektedir ve Sibirya'dan gelerek Ukrayna kıyılarına, Azerbaycan'a, Gürcistan'a ve Romanya kıyılarına kadar kuzey Karadeniz'i kapsamışlardır.
- 11:34Türklerin Göçleri ve Etrüskler
- Türkler MÖ 10. yüzyıla kadar ve MÖ 27 yılına kadar Anadolu'dan batıya doğru göçmeye devam etmişlerdir.
- Roma İmparatorluğu'nun bulunduğu bölgeye gelerek Etrüskler olmuşlar, İber Yarımadası'na, İngiltere'ye kadar ulaşmışlardır.
- İskoc kralı, İngilizlerle aynı ırktan olmadığını, kökeninin İskit olduğunu belirtmiştir.
- 13:06Etrüskler ve Roma Kültürü
- 1750 yılına kadar Etrüsklerin Roma İmparatorluğu'nun kurucusu ve kültürünün yaratıcısı olduğu tarihçiler tarafından kabul edilmiştir.
- 1755-1820 yılları arasında İngilizler, Osmanlı Devleti'ni parçalamak için Yunanlılara destek sağlamak amacıyla Etrüsk-Romanın Yunanlı olduğunu söyleyen bir tez geliştirilmiştir.
- Keltler Nevşehir'e ve Konya'ya kadar gelmiş, MÖ 700'de tekrar dönüş hızı devam etmiş ve Galata Kulesi ismi de Keltlerden gelmektedir.
- 15:22İskitlerin Özellikleri
- İskitler at eti yiyor, kımız içiyor, atlarıyla birlikte gömülüyorlar ve kadınlar için çok saygılı bir toplumdu.
- İskitler'de kadınlar krallık yapabiliyordu ve kadınlar boşanma hakkı vardı.
- Etrüsklerde tanrının ismi "Turan" ve başkanlarına "Tarkan" deniyordu.
- 17:59Türklerin Denizcilik Geçmişi
- Anakarsis, bir İskitli olarak tanınan bir kişi, Karadeniz'in kıyısından Atina'ya gelerek çift taraflı çıpayı ve gemi demirini bulan ve Yunanlılara tanıtan kişiydi.
- İngilizce'deki "anchor" (demir) kelimesi Anakarsis'ten gelmektedir.
- Türkler İskitler olarak, Etrüskler olarak İngiltere'ye kadar gitmiş, denizi aşmış ve Karadeniz'in kıyısında yerleşmişlerdir.
- 20:27Türklerin Sonraki Tarihleri
- 1040 yılında Büyük Selçuklu Devleti kurulmuş, 10 yıl sonra Anadolu'ya ulaşıp fethetmeye başlamışlardır.
- 1071'de Anadolu'ya giren Türkler, Afşin ve Gevher Hatun gibi komutanlarla Marmara'ya ulaşmışlardır.
- Melikşah 1087'de İskenderun ve Hatay'a ulaşmış, kılıcını denize sokarak "iki deniz" (Hazar Denizi ve Akdeniz) imparatoru olduğunu belirtmiştir.
- 23:15Türklerin Denizcilik Geçmişi
- Türklerin denizcilik geçmişinin bilinmesi önemlidir, tarihte Türklerin denizlerde güçlü olduğunu gösteren örnekler vardır.
- Türklerin efsanelerinde "deniz" ve "gök" gibi isimler sıkça kullanılmıştır, bu Türklerin denizle olan ilişkisini göstermektedir.
- Türk tarihini yazmadığımız zaman dünya tarihini belirleyemeyiz, Türklerin tarihini yeniden yazmak gerekmektedir.
- 25:03Çaka Bey'in Denizcilik Hikayesi
- Çaka Bey, 1078-1081 yılları arasında Bizans'a esir düşmüş, sonra azat edilmiş ve donanma kurmuştur.
- Çaka Bey, Midilli, Sakız ve Koyun Adaları'nda Bizans'ı yenmiştir.
- Çaka Bey'in damadı Kılıçarslan, ona karşı gelmiş ve yemeğe davet ederek onu öldürmüştür.
- 28:04Anadolu Selçukluları'nın Denizcilik Faaliyetleri
- Anadolu Selçukluları Sinop'ta tersane inşa etmiş, İznik'i fethedip tersane kurmuşlardır.
- Antalya ve Alanya'ya girerek deniz ticaretini kontrol etmeyi amaçlamışlardır.
- Türklerin denizlere açılmak ve ticareti kontrol etmek istemesi atalarımızda var olan bir geleneğidir.
- 30:35Denizci Beylikler
- Anadolu Beylikleri döneminde Karadeniz'de Pervane Oğulları, Menteşe Oğulları ve Aydın Oğulları gibi denizle uğraşan beylikler vardır.
- Karamanoğulları, Doğu Akdeniz'deki ticareti yönetmiş ve bu bölgenin "Karaman Denizi" olarak bilinmesine neden olmuştur.
- Türk tarihinde denizcilik konusunun eksik bir şekilde anlatılması, Türklerin denizcilik geçmişini anlamamamızı sağlamıştır.
- 33:32Denizlerin Önemi ve Lozan Antlaşması
- Barbaros Hayrettin Paşa'nın "Suyu yöneten toprağa yönetir" sözü, denizlerin bir devletin gücünü belirlediğini göstermektedir.
- Türkiye'nin üç tarafı denizlerle kaplı olması, denizlere açılmaması için bir engel olmamalıdır.
- Lozan Antlaşması'nın 10-16. maddesi, Türkiye'nin denizlerdeki haklarını etkilemiştir ve bu maddelerin önemini anlamak için hem tarih hem de hukuk bilgisine sahip olmak gerekir.
- 36:28Lozan Antlaşması'nın 16. Maddesi
- Lozan Antlaşması'ndaki görüşme tutanaklarını ve pazarlıkları bilmeden, sadece "Lozan 16'da bu adalar zaten verilmiş" diyerek Yunanistan'ın tezlerini izlemek yeterli olmaz.
- Sevr Antlaşması'nın 132. maddesi ile Lozan Antlaşması'nın 16. maddesini karşılaştırmak, aradaki farkı anlamak için gerekli.
- Türklerin denizciliği konusunda, Kuzey Buz Denizi (Kuzey Okyanusu) tarihte Yunanlılar tarafından "İskit Okyanusu" olarak adlandırılmıştır.
- 38:08Lozan 16'un Doğru Anlamı
- Lozan 16 sadece adalarla ilgili değildir, bu maddenin iki yönden önemlidir.
- Sevr Antlaşması'nın 132. maddesinde Türkiye, belirlenen sınırları dışındaki tüm topraklardan ve adalardan feragat etmiştir.
- Sevr Antlaşması'nda "bundan sonra yapılacak her şeyden de feragat eder" ifadesi vardır, ancak Lozan'da bu ifade çıkarılmıştır.
- 40:21Lozan 16'un Önemi
- Lozan 16 maddesinde "Türkiye ile ortak sınırı bulunan ülkeler arasında kararlaştırılmış ya da kararlaştırılacak olan özel hükümleri bozmaz" ifadesi bulunmaktadır.
- Toprakların ve adaların geleceği "ilgililerce" (Türkiye dahil) düzenlenmiştir ya da düzenlenecektir.
- Türkiye'nin imzası olmadan, kararı olmadan bu topraklarda hiçbir değişiklik gerçekleşemez.
- 42:30Mavi Vatan Kavramı
- "Mavi Vatan" kavramı ortaya konulduktan sonra Türkler denizlerin farkına vardı.
- Karadeniz'de enerji bulunduğunda "burada da bir şeyler oluyor" denilmiştir.
- Türkiye, denizlere açılsın ve tüm denizlere değil sadece Karadeniz ve Akdeniz'e değil, diye çağrıda bulunulmuştur.
- 44:16Lozan 16'un Tarihsel Önemi
- Lozan 16 maddesinin ilk versiyonu, Türkiye'nin "egemenliğini devrettiği ülke kesimleri üzerinde ilhak, istiklal veya herhangi bir idare şekli hakkında esas kabul edilen veya edilecek olan bütün kararları kabul ve tasdik eder" şeklindeydi.
- Türkiye heyeti bu kısım konusunda kuvvetli itirazlarla karşılaştı ve bu ifade anlaşmadan çıkarıldı.
- Sonuç olarak Türkiye, Osmanlı halefi olarak Lozan'da verilmiş toprakların bir başkasına devri konusunda kesinlikle söz sahibidir.
- 45:53Lozan 16'un Uygulanması
- Eritre-Yemen davasında Lozan 16'ya referans yapılmıştır.
- 1950'lerde Kıbrıs meselesine dahil olmamızda İngilizler Lozan 16'ya göre Türkiye'nin hakları olduğunu belirtmiştir.
- Musul, Kerkük ve Suriye'deki herhangi bir yapılanma için Türkiye'nin Lozan 16'ya göre dahil olması gerekir.
- 49:01Osmanlı Devleti'nin Deniz Hukuku ve Lozan Anlaşmaları
- Ecdadımız Lozan Anlaşmaları'nda "bundan sonra kabul edilen ya da edilecek bütün kararları kabul ve tasdik eder" kısmı için mücadele etmiş ve bu konuyu kaldırttırmış.
- Türkiye'nin hukuki argümanları güçlü olsa da devlet olarak bu argümanları iyi kullanamıyoruz.
- Hobart Paşa adlı emekli İngiliz albayı, Osmanlı Devleti'nin 1800-1819 yıllarında Ege'de Rum çetecilere karşı donanma başkanı olarak görev yapmış.
- 50:39Türk Deniz Subaylarının Hukuk Anlayışı
- Hobart Paşa'nın anılarında Türk deniz subaylarının çok iyi eğitimli olduğu ve hukuku çok iyi bildikleri belirtiliyor.
- Türk deniz subayları, Yunan adalarına kaçan ateş kayıklarını takip ederken Yunan karasularına girme hakkını kullanamıyorlardı.
- Hobart Paşa, Türk deniz subaylarının hukuku çok iyi bildiğini ancak hukuku kendi aleyhine kullandıklarını belirtiyor.
- 52:33Türkiye'nin Deniz Hakkı ve Tarihi
- Türkiye'nin haritasında Libya ile deniz sınırı vardır, ancak bu bilgi genellikle unutulmaktadır.
- Osmanlı Devleti'nin deniz gücü, 17. yüzyılda Açe'ye (Endonezya) yardım gönderdiği gibi uzak bölgelere de donanma göndermekteydi.
- Osmanlı Devleti'nin deniz gücü, İkinci Selim'in Açe'den gelen elçiyi dinledikten sonra donanma hazırlayıp oradaki Müslümanları zulümden kurtarmasıyla gösterilmiştir.
- 55:14Türk Denizciliğinin Önemi ve Gelecek Dizisi
- TRT'de "Barbaros" adlı yeni bir dizi başlayacak ve Türk denizciliğinin önemini göstermeyi amaçlayacak.
- Amerika Birleşik Devletleri'nin tarihinde Arap alfabesi ile yapılan ilk anlaşma, Osmanlı Devleti ile yapılmıştır.
- Akdeniz'in Türk gölü haline geldiği ve Andrea Doria adlı kişiye karşı kazanılan zaferin öneminden bahsedilecektir.
- 57:54Donanmasızlığın Osmanlı Devleti'ne Etkisi
- Çeşme, Sinop ve Navarin baskınlarıyla Osmanlı Devleti donanmasız kalmış, bu da toprak kayıplarına yol açmıştır.
- Donanmasız kalmak, Osmanlı Devleti'nin Karadeniz ve Ege'deki topraklarını kaybetmesine neden olmuştur.
- Osmanlı Devleti'nin büyük imparatorluk imajını donanmasıyla sağlamış, donanmasının çökertilmesi devletin parçalanması için yapılmıştır.
- 59:23Trablus Antlaşması ve Amerikan Donanması
- 1795 yılında Cezayir Beylerbeyi Gazi Hasan Paşa ile Amerika Birleşik Devletleri arasında Trablus Antlaşması yapılmıştır.
- Amerika'nın ticaret gemileri Akdeniz ve Atlantik'te Türkler tarafından yakalanınca, vergi ödemeleri karşılığında ticaret serbestisi tanınmıştır.
- Amerikan donanmasının kuruluşu, Trablus Antlaşması'nda Cezayir Dayısı'nın vergiyi artırmasıyla gerçekleşmiştir.
- 1:02:04Baltimore Müzesi ve Türk Denizcilik Tarihi
- Baltimore Müzesi Amerikan Donanmasının kuruluşunu anlatır ve ilk girişte mehter marşı çalar çünkü Amerikan Donanması, Cezayir Dayısı ve Osmanlılarla olan meseleden dolayı kurulmuştur.
- 2021'den sonra Türk denizcilik tarihinin farkına varılacak, diziler, kitaplar ve programlar yapılacak.
- Günümüzde adalar sorunu ve Doğu Akdeniz sorunu bulunmaktadır.
- 1:03:26Doğu Akdeniz ve Kıbrıs Meselesi
- Doğu Akdeniz meselesinin göbeğinde enerji ve Kıbrıs Adası yatar.
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin varlığı Türk varlığı açısından çok önemlidir.
- Son seçimlerde Türkler artık bağımsız devlet konumundadır ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olma yolundadır.
- 1:04:46Maraş ve Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
- Maraş bir jest olarak karşı tarafa tutuldu, ancak artık Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin bir parçası olmaya devam ediyor.
- Maraş'ın namus olduğu gösterilmiştir ve bu, Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin yaşaması için enerji ve turizm sağlayacak.
- Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin teklifleri ve Rumların itirazları olsa da, önemli olan sınırın Türklerin kontrolünde olmasıdır.
- 1:06:24Doğu Akdeniz'deki Enerji Kaynakları
- Amerika'daki iktidar değişikliği nedeniyle Türkiye üzerine ekonomik saldırılar ve zorlamalar olabilir, ancak günlük hesaplar uğruna asırlık kayıplara neden olacak şekilde düşünmemek gerekir.
- Doğu Akdeniz'de büyük enerji kaynakları bulunmaktadır, Karadeniz'den çıkan doğalgaz gibi.
- Haritada beyazlar gaz hidrat yataklarını gösterirken, Türkiye'nin münhasır ekonomik bölgesindeki gaz hidratlar Türkiye'nin 272 yıllık asgari doğalgaz ihtiyacını karşılayabilecek seviyededir.
- 1:13:02Mavi Vatan Haritası
- Gösterilen harita Türkiye'nin mavi vatanı olan deniz yetki alanlarıdır ve uluslararası adalet divanı kararları, Türkiye'nin coğrafi durumu ve hesaplamalarla çizilmiştir.
- Haritada Libya ile karşılıklı kıyı çizimi yapılmış, ayrıca İsrail ve Filistin ile de karşılıklı kıyı bulunmaktadır.
- Deniz hukuk ilkeleri olan karşılıklı kıyı meselesi, coğrafyanın üstünlüğü, ana karaların üstünlüğü ve orantılı ilkesi haritada gösterilmiştir.
- 1:14:13Yunanistan'ın Deniz Hukuku Tezleri
- Konuşmacı, Yunanistan'ın yayılmacı politikaları ve adalara kıta sahanlığı vermeyerek hukuksuz bir şey yaptığını iddia ediyor.
- Adaların kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölgesi hangi şartlarda olur konusu önemlidir, iki anakara arasındaki ilişkiyi kesen adaların kıta sahanlığı olamaz.
- Konuşmacı, Yunanistan'ın tezlerini "mavi vatan" olarak nitelendiren kişilerin Avrupa-Atlantik, Yunan-Rum cephesi uzantıları olduğunu belirtiyor.
- 1:16:16Milli Mesele Olarak Deniz Hukuku
- Bu mesele A, B, C iktidarlarının değil, milli bir meseledir ve tarihler değişse de devlet politikaları değişmemeli.
- Konu siyaset üstünde tutulmalı ve günlük siyasete alet edilmemeli.
- Konuşmacı, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin gençlerde bu konuyu fark ettirmeye çalıştığı için teşekkür ediyor.
- 1:17:12Meis Adası Örneği
- Konuşmacı, Yunan katerini ile Sky TV'ye verdiği röportajda Meis adasına 41 bin kilometre kare deniz yetki alanı tanınmasını göstererek Yunanlıların bu konudaki bilgisizliğini vurguluyor.
- Yunanlıların Meis adasını bulamadığını ve bu adanın Türkiye'yi yok saymasını nasıl yapabileceklerini sorguladığını anlatıyor.
- Yunanistan, ada ve kıta savaşı beş kere kaybederek toprak büyütmüş bir devlet olarak tanımlanıyor.
- 1:20:00Deniz Hukuku Tezlerinin Karşılaştırılması
- Konuşmacı, Bahçeşehir Üniversitesi Denizcilik ve Global Stratejiler Merkezi başkanı Cihat Yaycı ile sohbet ediyor.
- Eğer Yunan tezi benimsenseydi, İspanya'nın Fas'ın dibindeki adalarına da benzer deniz yetki alanı tanınması gerekirdi.
- Fransa'nın Kanal Adaları örneği verilerek, İngilizlere ait olan bu adalara karasuları kadar deniz yetki alanı tanınmadığı belirtiliyor.
- 1:24:18Baudex'in Çalışmaları
- Baudex (Bahçeşehir Üniversitesi Deniz Stratejileri Merkezi) ironiyle başka ülkelerin Yunanistan'ın tezlerini benimsediğinde ne olacağını gösteriyor.
- Malta'nın şu anki deniz yetki alanının gösterildiği bir örnekle, farklı ülkelerin deniz hukuku uygulamaları karşılaştırılıyor.
- Baudex'in bu çalışmalarını her dilde (Fransızca, İngilizce, Yunanca, Rusça) yayınladığı ve Macron'a bile gönderdiği belirtiliyor.