Buradasın
Türk Basın Tarihi Dersi: Çok Partili Dönemden 2000'lere Basın Yayın Alanındaki Değişim ve Yasal Düzenlemeler
youtube.com/watch?v=8KBkACu_hecYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türk Basın Tarihi dersinin sekizinci bölümü olup, bir eğitimci tarafından sunulan akademik bir ders formatındadır.
- Video, çok partili dönemden 2000'lere kadar Türkiye'deki basın ve yayın alanındaki yapısal değişimleri ve yasal düzenlemeleri ele almaktadır. İçerikte II. Dünya Savaşı sonrası Türkiye'deki basın ve yayın organlarının gelişimi, 12 Eylül darbesinin etkileri, basın yasalarının tarihsel süreci ve 2004 Haziran'ında yürürlüğe giren 5587 sayılı yeni basın kanunu ile 2011 Şubat'ta kanunlaşan 6112 sayılı radyo-televizyon kanunu detaylı olarak anlatılmaktadır. Video, bir sonraki bölümde "basından medyaya" konusunun ele alınacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:12Çok Partili Dönemden 2000'lere Basın Yayın Alanındaki Değişimler
- Türk basın tarihi dersinin sekizinci bölümünde çok partili dönemden 2000'lere basın yayın alanında yapısal değişim ve yasal düzenlemeler ele alınacaktır.
- II. Dünya Savaşı'nın sona ermesi Türkiye'de ekonomik ve siyasal alanlarda yeniden yapılanmayı gündeme getirmiştir.
- Türkiye'deki basın ve yayın organları üzerinde değişimin etkileri yasal ve yapısal bakımlardan kısa süre içerisinde hissedilmiştir.
- 01:00Radyo ve Gazetecilik Alanındaki Gelişmeler
- Türkiye'de radyo yayınları 1927 yılında Türk Telsiz Telefon Anonim Şirketi tarafından başlatılmış, 1937 yılında devlet tekeline alınmış ve 1964 yılında TRT'nin kurulmasına kadar devlet radyosu olarak işletilmiştir.
- Çok partili geçiş döneminin basın açısından önemli gelişmesi, Sedat Simavi'nin girişimleriyle 1946 yılında Gazeteciler Cemiyeti'nin kurulması olmuştur.
- Üniversite düzeyinde gazetecilik eğitimine İstanbul Üniversitesi çatısı altında başlanmış, 1950 yılında kurulan Gazetecilik Enstitüsü eğitime geçmiştir.
- 02:35Basın Kanunu ve Besleme Basın
- Demokrat Parti hükümeti, 10 Temmuz 1950 tarihli Basın Kanunu ile gazete ve gazetecilerin özledikleri düzenlemeyi yapmıştır.
- Yeni basın kanununun başlıca özellikleri arasında gazete ve dergi çıkartmak için hükümetin izin ve ruhsat vermesine gerek kalmaması, basın davalarının özel basın mahkemelerinde görülmesi ve ceza sorumluluğunun gazete sahipleri yerine yazar ve yazı işleri müdürleri üzerine bırakılması bulunmaktadır.
- Besleme basın, giderek kağıt tahsisi, resmi ilan desteği, kredi veya örtülü ödenek gibi doğrudan maddi yardımlarla iktidarlarca beslendiği öne sürülen iktidar yanlısı basın organlarıdır.
- 04:08Radyo ve Televizyon Alanındaki Gelişmeler
- 1954'te çıkarılan bir yasayla seçim propagandalarına ve muhalefet partilerine radyodan yararlanma olanağı veren hükümler yürürlükten kaldırılmış, böylece radyo hükümetin bir yayın organı haline dönüşüp tek yanlı bir yayıncılığa yönelmiştir.
- Televizyon TRT ile yaygınlaşmış olsa da Türkiye televizyon yayınları ile 1950'lerde tanışmıştır.
- 1961 Anayasası'nın basın yayın alanını ilgilendiren bir başka özelliği de radyo ve televizyon yayınları için getirmiş olduğu düzenlemelerdir.
- 05:01Basın Sektörünün Gelişimi ve Sıkıyönetim
- 1960'lardaki sektörel durumda yayın sayısındaki artışın özellikle dergicilik alanında sürdüğü, tirajların büyümekte, yayın içeriklerinde zenginleşme ve kalitedeki yükseliş dikkat çekmektedir.
- Bu iklim 1971'deki sıkıyönetime kadar devam etmiştir.
- Sıkıyönetimle birlikte basın üzerinde yeni bir baskı dönemi başlamıştır.
- 05:3812 Eylül Darbesi ve Sonrası
- Türkiye'nin 1980'li yıllarına hatta günümüze dek etkisi süren bir diğer olay 12 Eylül 1980'de ordunun yönetime el koymasıdır.
- Bu sürecin sonunda uygulanan yeni anayasa'da Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu yer almıştır.
- Bu yasanın en önemli unsuru, TRT'nin yayın politikasını belirlemek ve yayınlarını denetlemek üzere yeni bir organı Radyo Televizyon Yüksek Kurulu'nu oluşturmasıdır.
- 06:06Basın Sektöründe Sermaye Girişi ve Yeni Yasalar
- Basın sektörüne dışarıdan sermaye girişi 1980'lerle beraber büyük hız kazanmış ve özellikle 1990'larda özel radyo ve televizyonların devreye girişiyle geleneksel gazeteci patronlar ortadan kalkmıştır.
- 5187 sayılı basın kanunu tamamen değiştirilerek 2004 Haziran'ında 5187 sayılı yeni basın kanunu halinde yürürlüğe girmiştir.
- 6112 sayılı Radyo, Televizyon Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun ise çeşitli değişikliklere uğradıktan sonra 2011 yılı Şubat ayında kanunlaşan yeni yasayla son halini almıştır.