Buradasın
Tuna Nehri ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlar'daki Mirası
youtube.com/watch?v=uIXB1pDHGkQYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Tuna Nehri'nin tarihi ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlar'daki etkisini anlatan bir belgesel formatındadır.
- Video, Tuna Nehri'nin Almanya'dan başlayarak Avrupa'nın ikinci büyük nehrisi olduğunu ve binlerce yıldır paylaşılamayan bir su yolu olduğunu anlatarak başlar. Ardından kronolojik olarak Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlar'daki beş asır boyunca hüküm sürdüğü, burada farklı dinler ve mezhepler arasında barış tesis ettiği, şehirler kurduğu ve Türk kültürünün nasıl yayıldığı detaylı şekilde aktarılmaktadır.
- Videoda Peç, Novisad, Belgrad, Semende, Ram Kalesi, Golubaç, Adakale, Vidin, Plevne, Niğbolu, Rusçuk, Silistre, Köstence, Babadağ, Maçin, İbrahim, İshakça ve Tulça gibi Osmanlı'nın Balkanlar'daki önemli kentleri ve bu kentlerdeki Osmanlı eserleri (camiler, hamamlar, türbeler, kaleler) hakkında bilgiler verilmektedir. Video, Osmanlı'nın Balkanlar'daki zaferlerinden ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrası kaybedilen topraklardan bahsederek, Osmanlı'nın altı asır boyunca Balkanlar'daki hakimiyetini ve bu toprakların Osmanlı'nın kaybedilmesinin nedenlerini sorgulamaktadır.
- 05:51Tuna Nehri'nin Hikayesi
- Boğaziçi'nin sularından bir avuç su alacak olsak, bunun ne kadarının Tuna'dan kaçıp Karadeniz'i aşarak Boğaziçi'ne erişmiş olduğu çok az kişinin malumudur.
- Tuna ve Boğaziçi birbirinin içinde eriyip yek vücut olmuş, nikahları fesh edilemeyecek ezeli sevdalılardır.
- Osmanlı'nın arslan yapılı Cihangir, Rumeli'nin ana damarlarından olan Tuna'yla tam beş asır evvel kıyılmış nikahla haşır neşir olarak yaşadı.
- 08:17Tuna Nehri'nin Coğrafi Özellikleri
- Tuna Avrupa'nın büyük bir bölümünü kat eder ve Karadeniz'e dökülür.
- 2850 kilometre uzunluğu ve saniyede 6500 metreküp debisi ile Volga'dan sonra Avrupa'nın ikinci büyük nehridir.
- Bereketli topraklar yüzünden asırlar süren hakimiyet kavgalarının sahnelendiği bir yerdir.
- 09:03Tuna Havzasının Tarihi
- İlk Romalılar 1. yüzyılda, sonra 5. yüzyılda Büyük Hun İmparatoru Attila ile birlikte Sırplar, Bulgarlar, İri, Bogomiller ve Türkler yerleşmiştir.
- 11. yüzyılda Kıpçaklar, Kumanlar, Peçenekler, 13. yüzyılda Hacı Bektaş-ı Veli ve Sarı Saltuk ile birlikte Türkmen yiğitleri Balkanlar'a gönderilmiştir.
- Türkmen yiğitleri Karadeniz'e yakın ve Tuna'ya sınır durumda olan Dobruca bölgesine yerleşmişlerdir.
- 11:05Osmanlı'nın Balkanlar'daki Gelişimi
- Bursa'dan yola çıkarak Balkanlara doğru yerleşme hesabıyla sefer eyleyen ilk Osmanlı Orhan Gazi'nin oğlu Süleyman Şah olmuştur.
- Sultan Murat, Yıldırım Bayezid, Fatih Sultan Mehmet ve Kanuni Sultan Süleyman gibi Osmanlı liderleri bu toprakları yurt edinmişlerdir.
- Nice camiler, türbeler, köprüler yapılmış, oyunlar oynanmış, türküler söylenmiş ve aşklar yaşanmıştır.
- 13:11Osmanlı'nın Balkanlar'daki Etkisi
- Osmanlı'nın Balkanlar'daki etkisi sadece dilde değil, yahniler, imam bayıldılar, helvalar, baklavalar ve kadayıflar gibi hayatın her yönünü kuşatan bir kültür olmuştur.
- Yedi düvelin içinden geçen Tuna'yı o milletler edebiyatlarına ve sanatlarına almışlardır.
- Osmanlı tam beş asra yakın hüküm sürer ve bu havzada birbiriyle çatışan dinler ve mezhepler arasında muhteşem bir barış tesis etmiştir.
- 15:40Tuna Nehri'nin Yolculuğu
- Tuna nehri boyunca birer inci gibi dizilen şehirler, ruhlarını Tuna nehrinde yıkar ve onunla birlikte dersaadete doğru akarlar.
- 1529 yılında Viyana kuşatması sırasında Süleyman aylarca bekler ancak alınyazısı izin vermez ve geri döner.
- 1638 yılında Merzifonlu Kara Mustafa Paşa da Viyana önlerinde toplarla döverek kaleyi bekler ancak geri döner.
- 18:30Estergon Kalesi
- Tuna Slovakya'yı geçer, hüzünü biriktirerek içinde Macaristan topraklarına girer ve Estergona yaklaştığında titrer yüreği.
- Macarlara uzun yıllar başkentlik yapan Estergon kalesi, Tuna nehrine hakim bir tepededir ve 130 yıl Osmanlı egemenliğinde kalmıştır.
- İkinci Viyana kuşatmasında yaşanan bozgundan sonra Hristiyan Avrupa devletleri Kutsal İttifak adıyla büyük bir Haçlı ordusu oluşturmuş ve Estergon kalesini kuşatmaya başlamıştır.
- 19:44Estergon Kalesi'nin Sonu
- Budin Beylerbeyi Sokolluzade Kara Mehmet Paşa yardım için yola çıkar ama Haçlılar Ciğerdelen'de önünü keser ve ilerleyemez.
- Kale muhafızı Kürt Deli Bekir Paşa "Akma Tuna akma ben bilirim yar" diyerek kaleyi teslim etmek zorunda kalır.
- Evliya Çelebi'nin yazdıklarına göre o dönem kale ve çevresinde çok sayıda mektep, medrese, cami, han, hamam, tekke ve kasır varmış, ancak bugün ayakta kalabilenler sadece yarım minareli küçük Hacı İbrahim Camii ve birkaç duvar kalıntısıdır.
- 21:47Budapeşte ve Budin
- Avrupa edebiyatının "Tuna Kraliçesi" diye nitelediği Budapeşte, Macaristan'ın başkentidir ve Tuna nehri şehrin tam ortasından geçer.
- Osmanlı 1526'daki Muaç zaferinden hemen sonra Budin'i ele geçirmiş ve Kanuni Nazlı Budin 160 yıl Osmanlı hükümranlığında kalmıştır.
- Budin kalesi şehrin en muhkem ve ihtişamlı yerinde duruyor ve içinde son Budin valisi Arnavut Abdurrahman Abdi Paşa'nın kabri var.
- 24:04Gülbaba ve Budapeşte'deki Osmanlı Eserleri
- Gülbaba'nın türbesi, Macarların Gültepe adını verdikleri Budin'in en seçkin tepelerinden birinde duruyor ve Kanuni ile Budin'in fethine katılmıştır.
- Budapeşte'de Roma devrinden beri var olan sıcak su kaynakları mevcut ve Osmanlı bunları mükemmel birer hamam ve kaplıca haline getirerek halkın hizmetine sunmuştur.
- Türk mezarlığı diye bilinen Galiçya Akıncılar Şehitliği, 1. Dünya Savaşı'nda Galiçya cephesinde Alman ordusuna bağlı olarak İtilaf Devletlerine karşı savaşan 15 Türk kolordunun kaybettiği 18 binin üzerinde şehit ve yaralı için kurulmuştur.
- 25:49Peç (Pehudan)
- Tuna'nın otuz kilometre çevresinde Avrupa'daki Osmanlı için görülmeden geçilemeyecek bir kent olan Peç (Pehudan), Osmanlılar zamanında beş kiliseler denilmiş ve İstanbul ve Esen'le birlikte 2010 Avrupa Kültür Başkenti unvanına sahip.
- Peç, UNESCO Dünya Miras Alanı'nda yer alıyor ve Osmanlı tarihçisi İbrahim Peçevi'nin yaşadığı şehirdir.
- Şehrin büyük meydanında Gazi Kasımpaşa Camii bulunuyor, bu cami din valisi Gazi Kasımpaşa tarafından yaptırılmış ve şimdi kilise olarak kullanılıyor.
- 26:59Peç'teki Osmanlı Eserleri
- Yakovalı Hasan Paşa'nın 1644 yılında inşa ettirdiği Yakovalı Camii, orijinal minaresiyle sağlam vaziyette gelebilmiş tek Osmanlı camisidir ve bir ara kadınlar manastırı olarak kullanılmışsa da bugün müzedir.
- Ferhat Paşa Camii, din beylerbeyi Ferhat Paşa tarafından yaptırılmış ve daha sonra kiliseye dönüştürülmüş, geriye sadece birkaç duvar kalıntısı kalmıştır.
- Osmanlı'nın egemenlik kurduğu şehirlerde hamamlara verdiği önemin bir sonucu olarak çok sayıda hamam kalıntıları bulunmaktadır.
- 28:43Mohaç Muharebesi
- Mohaç Muharebesi, 29 Ağustos 1526'da gerçekleşmiş ve Osmanlı Sultanı Kanuni Sultan Süleyman Han'ın gözlerinde katre katre nem, ellerini göğe açmış yalvarmasıyla başlamıştır.
- Muharebenin sonucu 637 yıllık Macar Krallığının sonu olmuştur.
- Muharebenin yapıldığı meydan şehrin biraz dışında olup, Türklerin ve Haçlıların bir arada gömülü olduğu meydanda dört Macar sanatçının kompoze ettiği 54 adet ahşap pano ve figür yer almaktadır.
- 30:41Novisad ve Petrovaradin
- Sırbistan sınırları içine giren Tuna'nın karşısına büyük bir kent olarak ilk Novisad çıkar ve Sırbistan'ın ikinci büyük şehri Osmanlıların eline 1459 yılında Belgrad'ın fethiyle geçmiş.
- Novisad'da pek Osmanlı eseri yoktur, olanlar da zamanla yok edilmiş, sadece 18. yüzyılda yapılmış Petrovaradin Kalesi bulunmaktadır.
- Petrovaradin Kalesi 5 Ağustos 1716'da Avusturya ile yapılan Petrovaradin Meydan Muharebesi ile Osmanlı'dan çıkmıştır.
- 32:07Karlofça ve Belgrad
- Novisad civarında Osmanlı'nın fethettiği eserler bıraktığı küçük kasabalar vardır, bunlardan biri Karlofça'dır ve önemi Karlofça Antlaşması'ndan gelmektedir.
- Antlaşma 1699'da İkinci Viyana Kuşatmasından sonra burada yapılmış ve Osmanlı'nın batıda büyük çapta toprak kaybettiği ilk antlaşmadır.
- Belgrad'da 273 camiden bugüne kalan ve halen ibadete açık olan tek cami Bayraklı Cami'dir, geleneksel olarak cuma namazı vakitlerinde ezan okunurken cami minaresinin şerefesine bayrak asıldığı için bu ismi almıştır.
- 34:16Belgrad Kalesi
- Belgrad Kalesi'nde Petrovaradin Muharebesi'nde şehit olan Sadrazam Silahtar Damat Ali Paşa'nın kabri yer almaktadır.
- Kalenin biraz aşağısında Şeyh Mustafa Türbesi bulunmaktadır, türbede yatan Şeyh Mustafa, bitişiğinde yer alan Sadi Tarikatı Tekkesi'nin şeyhi imiş.
- Belgrad Kalesi kolay geçmemiş Osmanlı'nın eline, üç kez kuşatılmış ve 1521'de Kanuni Sultan Süleyman tarafından fethedilmiştir.
- 36:27Semendire ve Ram Kalesi
- Tuna boyunun dönemecinde stratejik bir yerde duran Semendire, Osmanlı'nın ince donanmasının ikmal merkezlerinden biri olup, 1459'da Fatih Sultan Mehmet tarafından nihai olarak fethedilmiştir.
- Novisa'da 50 km mesafede yalçın kayalık bir burun üzerinde bulunan Ram Kalesi'nin nehirden görünüşü muhteşemdir.
- Golubaç (Osmanlı'da Güvercinlik olarak bilinen) 1389'daki Kosova Muharebesi'ne müteakip Yıldırım Beyazıt tarafından fethedilmiş şirin bir köydür.
- 38:36Adakale
- Tuna bir ara Romanya sınırlarında bizi görünmeyen bir kasabaya götürür, Adakale'dir.
- Adakale, uzun yıllar yalnız Türklerin yaşadığı, yalnız Türklerin idaresinde kalmış küçük bir yerdir.
- 1967 yılında Demirkapı Barajı'nın yapılması üzerine Orşova ve birkaç köyle birlikte Adakale'de Tuna'nın suları altında kalmış, kalesi'nin kalıntıları ve birkaç Müslüman mezarıyla birlikte 20 km kadar ilerideki Çimyan Adası'na taşınmıştır.
- 40:51Vidin
- Tuna Bulgaristan sınırlarına girer ve Bulgaristan'da Türklerin yoğun olduğu yüzlerce köy vardır, Tuna'nın karşısına ilk Vidin çıkar.
- Vidin Kalesi, ortaçağ şatolarından günümüze kadar tamamen korunarak gelmiş tek kale olup ulusal kültür anıtı olarak korumaya alınmış durumdadır.
- Vidin'de Osmanlı'nın yaptırdığı çok sayıda cami, mektep, medrese, han ve hamam varmış ama şimdi yoktur.
- 42:18Pazmantoğlu Camii ve Plevne
- Vidin'de dikkati çeken yapılardan biri Pazmantoğlu Camii'dir, caminin hemen yanında Osmanlı dönemine ait tasnifli bir kütüphane olan Osman Pazmantoğlu Kütüphanesi bulunmaktadır.
- Plevne, 130 bine yakın bir nüfusa sahip olup 1846 yılına kadar Rumeli Eyaletine bağlı bir sancak olarak kullanılmış, daha sonra Niş ve Silistre Eyaletleri ile birleştirilerek Tuna Vilayeti olmuştur.
- Osmanlı'nın Rusçuk'tan sonra en büyük ikinci donanma limanı olan Plevne, 93 Temmuz 1877'de Rus ordusu tarafından muhasaraya uğramıştır.
- 45:34Niğbolu ve Mavi Tuna
- Niğbolu, 25 Eylül 1396'da Yıldırım Bayezid Sultan'ın zaferiyle Osmanlı'nın eline geçmiştir.
- 93 Harbi ile elimizden çıkan Niğbolu, Plevne'ye bağlı küçük bir ilçe olup hala 6 bin kişilik nüfusu vardır ve bunun %70'i Türk'tür.
- Tuna Nehri binlerce sene insanları toplamıştır ve bugünkü yapılan turnuvanın adı Mavi Tuna olup, en aşağı 130 kişi yarışmacı bulunmaktadır.
- 48:38Rusçuk ve Osmanlı Mirası
- Rusçuk, Bulgaristan'ın beş büyük şehri olup 1393'te Yıldırım Beyazıt zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır.
- Rusçuk zamanında köyleri dahil 256 Osmanlı eserine sahipmiş, ancak şimdi ayakta duran sadece Seyyid Mirza Paşa Camii'dir.
- Mithat Paşa Rusçuk'ta bir süre valilik yapmış, matbaa kurmuş ve gazete-dergi çıkarmıştır.
- 54:34Silistre ve Osmanlı Mirası
- Namık Kemal'in "Vatan Yahut Silistre" diyerek koca Osmanlı'ya eş tuttuğu Silistre, Dobruca bölgesinde bulunan en eski ve en köklü Osmanlı kentlerinden biridir.
- Osmanlılarca 1389 yılında fethedilmiş, 500 yıl Osmanlı egemenliğinde kalmış ve 1940'da Bulgaristan'a bırakılmıştır.
- Vaktiyle burada çok sayıda Osmanlı eseri varmış, bugüne kalan tek eser Yıldırım Beyazıt tarafından yaptırılmış 300 yıllık Kurşunlu Camii'dir.
- 56:35Köstence ve Osmanlı Mirası
- 1869'da Sultan Abdülaziz tarafından yaptırılan Hünkar Camii, Köstence'de bulunan beş camiden en eski olanıdır ve ibadete açık durumdadır.
- Şehirdeki ilginç yapılardan biri de Kral Camii'dir, II. Mahmut'un yaptırdığı Büyük Mahmudiye Camii'nin temelleri üzerine yapılmıştır.
- Kral Camii, Bizans ve Romen mimarisi tarzında Romen Kralı Karol tarafından yaptırılmış, Birinci Dünya Savaşı'nda Romanya için savaşan Müslüman Türk ve Tatarların sadakatini ödüllendirmek için inşa edilmiştir.
- 58:23Romanya'nın Osmanlı Mirası
- Romanya'nın deniz ticaretinin neredeyse tamamı gerçekleşen büyük bir liman kenti olan bir yer, Türk-Tatar nüfusunun yoğun yaşadığı bölgelerden biridir.
- 15. yüzyılın ortalarına doğru tam ilhakı sağlanabilmiş, kaybedilişi ise 93 Harbinden hemen sonra olmuştur.
- Babadağ, Romanya'da Dobruca bölgesinin kuzeyinde eski Türk yerleşim yerlerinden biri olup, ismini Sarı Saltuk'tan almıştır.
- 1:09:33Osmanlı'nın Balkanlardan Çekilişi
- Tuna ile birlikte akarak geldiğimiz tarihin içinden geçerek çok az şey anlatabildik, sadece çevresindeki kentlere uzanabildik.
- Osmanlı'nın neden kaybettiği bu güzelim yerleri, Balkanlarda nasıl kanadı kırıldı ve nasıl kanı çekilircesine çekildi bu topraklardan anlatmak vardı.
- Yavuz Sultan Selim ölüm döşeğindedirken, tabibine "Bizi bugüne kadar kiminle bellerdi? Altı asır yenilmez sanılan bu cihangir devlet, o devleti ebed müddet yenilir" demiştir.