Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, elektrik mühendisliği eğitimi formatında hazırlanmış bir ders anlatımıdır. Konuşmacı, transformatörlerin elektrik sistemindeki önemi ve genel yapısı hakkında detaylı bilgiler vermektedir.
- Video, transformatörlerin elektrik sistemindeki iki temel işlevini açıklayarak başlıyor: iletim hatlarında gerilimi yükseltme ve gerilimi alçaltma. Ardından transformatörlerin genel yapısı (demir nüve, primer sargı ve sekonder sargı) anlatılıyor. Daha sonra transformatörlerin çeşitli sınıflandırım şekilleri (nüve tiplerine göre, faz sayısına göre, soğutma şekline göre, kuruluş yerlerine göre, sargı tiplerine göre, çalışma prensibine göre, soğutucu cinsine göre ve kullanış amaçlarına göre) detaylı şekilde ele alınıyor.
- Videoda ayrıca transformatörlerin üç ana kategorisi açıklanmaktadır: güç trafoları, ölçü trafoları ve özel trafolar. Güç trafoları evlerde ve yüksek gerilim tesislerinde kullanılırken, ölçü trafoları akım ve gerilim değerlerini ölçmek için tasarlanmıştır. Özel trafolar ise bilgisayar, televizyon gibi elektronik cihazlarda kullanılmaktadır. Konuşmacı, özellikle akım trafosu hakkında ayrı bir video çekeceğini de belirtmektedir.
- 00:01Transformatörlerin Önemi
- Transformatörler elektrik mesleğinde çok önemli bir yere sahip olan elektrik makineleridir.
- Elektrik üretildikten sonra havai hatlarda, şehirlerarası ve ülkelerarası iletimde transformatörler sayesinde gerilim yükseltip akım düşürülerek bakır kayıpları (ısı kaybı) engellenir.
- Alternatif akım kullanıldığı için transformatörlerin kullanımı gerekli olup, ev cihazlarımızda, hava iletim hatlarında ve evlerimizin iç kısımlarında gerilimin alçaltılıp kullanılması için transformatörler kullanılır.
- 03:22Transformatörlerin Genel Yapısı
- Transformatörler üç bölümden oluşur: demir çekirdeği, primer sargı ve sekonder sargı.
- Demir çekirdeği ince saçlardan preslenerek yapılmıştır ve isteksiz kayıpları minimum seviyeye düşürmek için kullanılır.
- Transformatörlerin nüve yapısı üç çeşittir: çekirdek tip, mant tip ve dağıtılmış dipnü tip.
- 07:19Sargı Çeşitleri
- Transformatörlerde iki sargı vardır: gerilimin uygulandığı primer sargı ve çıkışta alınan gerilimi taşıyan sekonder sargı.
- Alçaltıcı transformatörlerde primer sargı ince kesitli çok sipirli, sekonder sargı kalın kesitli az sipirli olarak sarılır.
- Yükseltici transformatörlerde ise primer sargı kalın kesitli az sipirli, sekonder sargı ince kesitli çok sipirli olarak sarılır.
- 09:21Transformatörlerin Sınıflandırılması
- Transformatörler gerilime göre alçak (1-35 kV), orta (35-100 kV), yüksek (100-400 kV) ve çok yüksek gerilimde çalışan olarak sınıflandırılır.
- Transformatörler alçaltıcı (gerilimi düşüren) ve yükseltici (gerilimi yükselttiren) olarak ikiye ayrılır.
- Transformatörler ayrıca manyetik nüvenin yapılışına, faz sayısına, soğutma şekline, kurulum yerlerine, sargı tiplerine, çalışma prensibine, soğutucu cinsine ve kullanış amaçlarına göre farklı sınıflara ayrılır.
- 13:03Trafo Nüveleri
- Mante tip nüveler genellikle orta ve düşük gerilimli trafolarda, özellikle zil trafolarında ve dışarıdan aydınlatma için kullanılır.
- Civa tipi, saçlardan oluşan bir nüve çeşididir.
- Artı şekline benzeyen dağıtılmış tip trafolar ve trafo nüveleri, küçük güçlü trafolarda veya özel trafolarda tercih edilen bir nüve çeşididir.
- 14:01Trafo Sınıflandırmaları
- Trafolara faz sayısına göre bir fazlı ve çok fazlı olarak sınıflandırılır.
- Bir fazlı trafolarda giriş ve çıkış bir fazlıdır, çok fazlı trafolarda ise iki veya daha fazla primer sargısı ve en az üç sekonder sargısı vardır.
- Trafolara soğutma şekline göre kuru (hava ile soğutulan) ve yağlı (yağ kazanında soğutulan) olarak ayrılır.
- 16:27Kuruluş Yerlerine Göre Trafo Sınıflandırmaları
- İş tipi trafolar, binaların içinde çalışan ve sıvıya temas etmeyecek alanlarda bulunan trafolardır.
- Açık hava tipi trafolar, bina dışlarında kullanılan ve sıvıya karşı korunaklı dış muhafazalara sahip olan trafolardır.
- Açık hava tipi trafolar, aşırı sıcaklık değişikliklerine ve sıvı temasına karşı koruma sağlayacak şekilde tasarlanmıştır.
- 17:50Sargı Tipleri
- Silindirik sargıda, akımın dinamik etkisinden korunmak için yüksek gerilim sargısı üste, alçak gerilim sargısı aşağıya sarılır.
- Dilimli sargılar, büyük güç trafolarda akımın dinamik etkisini azaltmak, montajı kolaylaştırmak, kaçak akımları engellemek ve arızalı sargıyı hızlıca değiştirmek için tercih edilir.
- Trafolara çalışma prensibine göre sabit akımlı (LED driverları gibi) ve sabit gerilimli (normal kullandığımız trafolar) olarak ayrılır.
- 22:18Sargı Durumlarına Göre Trafo Sınıflandırmaları
- Yalıtılmış sargılı trafolarda, primer ve sekonder sargılar birbirine karşı yalıtılmış şekilde ayrı dilimlerde sarılır.
- Auto trafolarında (ortak sargılı), tek bir sargı hem primer hem sekonder olarak kullanılır.
- Auto trafoları, varyak ve yükseltici olarak kullanılır.
- 23:34Soğutma Yöntemlerine Göre Trafo Sınıflandırmaları
- Hava ile soğutulan (kuru) trafolar, sargıların açıkta bulundurulmasıyla hava aralıklarından girerek soğutulur.
- Yağ ile soğutulan trafolar, transformatörün yağ kazanı içerisine yerleştirilmesiyle soğutulur ve gerektiğinde pompa ile sirkülasyon sağlanır.
- Su ile soğutulan trafolar, özellikle termik ve hidro elektrik santrallerinde kullanılır ve yağ soğutma sistemindeki yağın soğutulması için su kullanılır.
- 26:03Transformatörlerin Sınıflandırılması
- Transformatörler kullanış amaçlarına göre sınıflandırılabilir.
- İlk sınıf güç trafolarıdır, evlerde ve şalt merkezlerinde kullanılan trafolar bu sınıftadır.
- Trafoler genellikle güç ve gerilim için kullanılır.
- 26:30Ölçü Trafoları
- Ölçü trafoları arasında akım ve gerilim trafoları bulunmaktadır.
- Akım trafoları, dijital ölçü aletlerinde 5 amperden sonraki değerleri ölçmek için kullanılır.
- Gerilim trafoları, yüksek gerilim tesislerinde ölçemediğimiz gerilimleri ölçmek için kullanılır.
- 27:14Özel Trafolar
- Televizyon, bilgisayar gibi aygıtlarda kullanılan özel trafolar vardır.
- Bilgisayarlar için özel imal edilmiş trafolar bulunmaktadır.
- Bu özel trafolar, iyi imal edildiği ve derli toplu olduğu için projelerde de tercih edilir.