Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, fizyoterapist Sunahan Koyuncu'nun bilgilerine sadık kalarak hazırlanmış kapsamlı bir ilk yardım eğitim içeriğidir. Eğitimci, trafik kazası durumunda yapılması gerekenleri ve çeşitli acil durumlarda uygulanması gereken teknikleri adım adım anlatmaktadır.
- Video, ilk yardım kavramını açıklayarak başlayıp, trafik kazalarının tanımı ve sebepleri hakkında bilgiler vermektedir. Ardından vücut sistemleri, organlar ve boşluklar hakkında temel bilgiler sunulmakta, araç ihyatı çantasının içeriği anlatılmaktadır. Daha sonra solunum teknikleri, kanama durdurma yöntemleri, bayılma ve şok durumlarında yapılması gerekenler, kalp masajı, yaralanma türleri, kırık vakalarında tedavi, zehirlenme çeşitleri ve sıcak/soğuk çarpması durumlarında yapılması gerekenler ele alınmaktadır.
- Video özellikle sınav hazırlığı yapan kişiler için önemli bilgiler içermekte ve ehliyet alabilme koşulları hakkında da bilgiler sunmaktadır. İçerikte Holgernice metodu, Sylvester metodu, suni solunum maskesiyle solunum, kanama durdurma yöntemleri (elle basınç, basınçlı sargı, turnike ve basınç noktalarına basınç), kalp masajı yapma pozisyonu, yaralanma türlerine göre doğru pozisyon verme, atel kullanımı ve kırık vakalarında sevk pozisyonları gibi konular detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- 00:30İlk Yardım Kavramı
- İlk yardım, ani hastalanan veya kazaya uğrayan kişinin tıbbi tedavisi yapılıncaya kadar olay yerinden hastaneye kadar geçen süre içerisinde yapılan müdahalelerdir.
- İlk Yardımcının en önemli özelliği soğukkanlı olması ve ilk yardım bilgisine sahip olmasıdır.
- İlk yardım sıralaması: önce solunum zorluğu çekenlere, sonra kanaması olanlara, sonra şoka girenlere, sonra yanık vakası olanlara, en son durumu en ağır olanlara yapılır.
- 01:49Kaza Türleri
- Kaza, daha önceden planlanmamış, tedbir alındığı zaman önlenebilir unsuru olan, sonucu ölüm ya da madde hasarla biten vakalardır.
- Felaket, geneli doğal kaynaklı olan ölüm, yaralanma ve madde hasar bakımından kazaya göre daha fazla kayba sebep olan vakalardır.
- Trafik kazası, en az bir aracın hareket halindeyken karayolu üzerinde karıştığı ölüm, yaralanma ya da maddi hasarla biten vakalardır.
- 02:57Trafik Kazalarının Sebepleri
- Trafik kazalarına sebep olan alkol, sürücünün reflekslerini azaltır.
- Özel hususi araç kullanan sürücüler sıfır virgül ellilik promilin miktarından daha fazla alkollü araç almış olarak araç kullanamazlar.
- Trafik kazalarının en büyük sebebi kural dışı araç kullanmaktır ve %95 insanlar trafik kazasına sebep olurlar.
- 03:57Trafik Kazasında Yapılması Gerekenler
- Trafik kazası ile karşılaşıldığında, araç ikinci bir kazaya sebep olmayacak şekilde durdurulmalı ve trafik tedbirleri alınmalıdır.
- Kazazedelerin yanına gidildiğinde, solunumu az olanlara öncelikle yardım edilmeli, sonra kanaması olanlara, şoka girmiş olanlara, yanık vakasına, kırık vakasına ve en son durumu en ağır olanlara yardımcı olunmalıdır.
- Hastaneye sevk, bütün hayati tedbirler alındıktan sonra yapılır ve 112'ye telefon açılarak kazazedenin durumu ve sayısından bahsedilmelidir.
- 05:36Kazazedeyi Çıkarma
- Kazazedeyi çıkartırken acele edilmemeli ve en az üç ilk yardımcı tarafından çıkartılmalıdır.
- Çıkartılırken omurilik ekseninin bozulmamasına dikkat edilmeli ve sedye varsa sedye tercih edilmelidir.
- Aracın devrilme ihtimaline karşı önce aracı sabitlemek gerekir, yalnız yangın vakalarında önce kazazedeyi çıkartmak gerekir.
- 06:23Vücut Sistemleri
- Canlılık faaliyet gösteren en küçük yapı taşına hücre denir ve hücre zarı hücrenin beslenmesinde rol oynar.
- Aynı özelliği taşıyan hücreler dokuları, dokular organları, organlar sistemleri oluşturur.
- İlk Yardımcıları alakadar eden sistemler: sinir, sindirim, solunum, hareket ve dolaşım sistemleridir.
- 07:58Vücut Boşlukları
- Göğüs boşluğunda kalp ve akciğer vardır.
- Karın boşluğunda mide ve bağırsakların bir bölümü vardır.
- Leğen boşluğunda idrar kesesi vardır.
- 08:44İlk Yardım Çantası
- İlk yardım çantasında tentür, diyot, oksijenli su, yara merhemi gibi ilaçlar olmamalıdır çünkü yanlış kullanıldığında hücre ve doku ölümlerine sebep olabilir.
- Çantada airway (hava hortumu), çengelli iğne, turnike malzemeleri ve gazlı bezler bulunmaktadır.
- İlk yardım çantasının içerisindeki malzemenin miktarı taşınan yolcu sayısıyla doğru orantılı olmalıdır ve sürücünün kolaylıkla görebileceği ve ulaşabileceği bir yerde olmalıdır.
- 10:28Suni Solunum
- Yetişkin bir insan dakikada 15-20 kez nefes alıp verir, bebekler yetişkinlere göre daha fazla nefes alıp verirler.
- Suni solunum, solunumu durmuş kazazedeye dışarıdan hava takviye yapma işlemidir ve solunum durmasından ilk önce etkilenen organ beyindir.
- Dört-altı dakika içerisinde kişiye tekrar suni solunum yapıp solunum yapmasını sağlamazsanız ölüm gerçekleşebilir.
- 11:03Yabancı Cisim Çıkarma ve Suni Solunum Teknikleri
- Yetişkinlerde iki kürek kemiği ortasına, çocuklarda ağzı aşağı gelecek şekilde iki kürek kemiği arasına, bebeklerde ise ayaklarından tutup sırtına hafifçe vurularak yabancı cisim çıkartılır.
- En etkili suni solunum ağızdan ağıza suni solunumdur ve dakikada 15-20 kez devam edilir.
- Kazazedenin ağzında kanama varsa ağızdan buruna suni solunum yapılır ve yine dakikada 15-20 kez devam eder.
- 12:14Kanama Durdurma Metotları
- Holgernice metodu, ağız-burun kanaması olan kazazedelere uygulanır; kazazede yüzüstü yatırılır, elleri çenesinin altında toplanır ve başı yan tarafa çevrilir.
- Sylvester metodunda kazazedenin elleri açılır ve göğüs üzerinde toplanır; elleri açıldığında kazazede nefes alır, toplandığında nefes verir.
- Suni solunum maskesi, kazazedenin ağız ve burnunu çevreleyecek şekilde yerleştirilir ve hava ayarı 10-12'ye getirilir.
- 13:47Suni Solunum ve Kanama Hakkında Bilgiler
- Suni solunum, kalbi 4-6 dakika önce durmuş olanlara dışarıdan hava takviye yapma işlemidir; kalbi çalışıyorsa hasta kendi kendine solunum yapıncaya kadar devam edilir.
- İnsan vücudunda 5-7 litre kan vardır ve bunun %20'si aktığı zaman hayati tehlike söz konusu olur; vücudun ağırlığına oranın 1/13'ü kandır.
- Kanama türleri iç kanama ve dış kanama olarak değerlendirilir; iç kanama vücut boşluklarına kanın akması anlamına gelir.
- 15:39Dış Kanama Türleri
- Atardamar kanaması en tehlikeli kanamadır, temiz ve oksijen oranı yüksek kan fışkırarak köpüklü ve açık kırmızı renkli akar.
- Toplardamar kanaması koyu kırmızı renkli ve devamlılık arz eder, kılcal damar kanaması ise kendiliğinden durabilir.
- Burun kanamalarında kazazede oturtulur ve enseye soğuk tatbik edilir; kulak kanamalarında ise akan kulak tarafına yan yatırılır.
- 17:01Kanama Durdurma Teknikleri
- Elle basınç yönteminde kanayan damar sıkıştırılır, daha sonra basınçlı sargı metoduyla aynı işlem yapılır.
- Turnike metodu, tek kemikle damarı sargı bezi ile sıkıştırmak anlamına gelir; koldaki turnike bölgesi dirsek ile omuz arasındadır, ayakta ise diz ile ayak arasındadır.
- Turnike malzemesi 4-6 santimetre genişliğinde elastik bandaj, gravat veya eşarp olabilir; tel urgan turnike malzemesi değildir.
- 19:14Başka Kanama Durdurma Yöntemleri
- Turnike uygulanamayacak bölgelerde (baş, sırt, gövde) basınç noktalarına basınç uygulanır; baştaki kanamalarda şakaklara, sırttaki kanamalarda köprücük kemiğine, kolda ve gövdedeki büyük kanamalarda koltuk altına basınç uygulanır.
- Kanayan bölgeyi kalp seviyesinde veya üstünde tutmak da bir kanama durdurma metodudur.
- Öksürkle ağızdan köpüklü kan gelmesi akciğer kanamasının belirtisidir.
- 21:47Şok ve Bayılma
- Şok, çeşitli sebeplere bağlı olarak kan dolaşımının giderek azalması ve kaybolmasına denir; bayılma ise kan dolaşımının yetersizliği nedeniyle geçici olarak oluşan bilinç kaybıdır.
- Şokun sebepleri aşırı kanama, ağır yaralanmalar, ani korku ve heyecanlardır.
- Şok pozisyonunda kazazede sırt üstü yatırılır, baş yana çevrilir, dili kontrol edilir, ayaklar hafifçe yükseltilir ve üstü örtülür; bu pozisyon beyne rahat kan gitmesini sağlar ve vücut sıcaklığını korur.
- 23:48Bayılma ve Şok Durumunda İlk Yardım
- Bayılan bir kazazedeyi hemen ayıldıktan sonra kaldırmamak, altı saat hekim kontrolünde tutmak ve hassas bölgelerine hafif masajlar yapmak gerekir.
- Şok ve bayılmanın ortak bulgusu bilinç kaybıdır; şok pozisyonunda kazazede sırt üstü yatırılır, ayakları yükseltilir ve üstü örtülür.
- Şok belirtilerinde kazazedenin vücut sıcaklığı düşer, nabzı artar ve solunumu zor hissedilir; nabız en kolay boyundan hissedilir.
- 26:32Kalp Durması ve Kalp Masajı
- Yetişkinlerde dakikada kalp atım sayısı 60-80, bebeklerde ise 100'dür; kalp temiz kanı vücuda pompalar ve atık maddeleri hücrelerden alıp boşaltım sistemine taşır.
- Kalp durmasının belirtileri: göz bebeklerinin büyür, vücut soğumaya başlar, dudaklar morarır, nabız ve kalp atışları duyulmaz ve hissedilmez.
- Kalp masajı yapmak için önce nabzı ve kalp atışlarını kontrol etmek gerekir; kalbin durduğuna emin olunduktan sonra göğüs kemiğinin üçte biri'lik alt uç kısmına 5-7 santimetre esneterek dakikada 60-80 kez masaj yapılır.
- 31:12Yaralanmalar ve İlk Yardım
- Trafik kazalarında en çok görülen yara şekli ezik yaralardır; yaralanan bölgeler kalp seviyesinin yukarısında ve soğuk tutulmalıdır.
- Kesik yaralanmalarda yara uçları bir araya getirilerek sargı beziyle sarılmalıdır; karın bölgesinde iç organlar dışarı çıktıysa, bu organlar toparlanır ve üstü temiz bez ile örtülür.
- Göğüs yaralanmalarında göğüse batan cisim asla çıkartılmamalıdır; göğüs bölgesine hava girerse ölüm gerçekleşebilir.
- 33:29Kırık Kemikler ve İlk Yardım
- Kırık, kemiklerde meydana gelen bütünlüğün bozulmasıdır; çıkık, eklem yüzeylerinin birbirinden ayrılmasına; burkulma ise eklem yüzeylerinin zedelenmesine denir.
- Kırık bölgeyi tespit etmek için atel (düz nesneler) kullanılır; kırık bölge diz ile kalça arasındaysa atelin boyu topuktan koltuk altına kadar, diz ile ayak arasındaysa topuktan kalçaya kadar olmalıdır.
- Boyun kırıkları, omurilik kırıkları yatarak sevk edilirken; kaburga kırıkları, kol kırıkları ise oturuş ya da yarı oturuş şekliyle sevk edilebilir.
- 36:45Kırık, Burkulma ve Çıkık Tedavisi
- Kırıklar, burkulmalar ve çıkıklar kalp seviyesinden yukarı ve soğuk tutulmalıdır, uzun sevk süresi varsa önce soğuk sonra sıcak tutulur.
- Kırık kemiklerde meydana gelen kırıklar, eklemlerde meydana gelen çıkıklar ve burkulmalar eklem yüzeylerinin ayrılması ve eklem düzeylerinin zedelenmesidir.
- Ayak, omurilik ve boyun kırıkları yatarak sevk edilir, boyun kırıklarında yumuşak dokuyla boyun etrafı sarılmalıdır.
- 38:31Sedye Taşımacılığı ve Organ Bağışı
- Sedye taşımacılığında düz yolda giderken kazazede ayakları istikametinde taşınır, merdivenlerde baş yukarıda olmalı ve cankurtaran'a bindirilirken baş önde olmalıdır.
- Organ bağışı, henüz hayatta olan kişinin sağlam doku ve organlarını bağışlamasıdır, öldükten sonra organların nakledilmesi ise organ naklidir.
- şeker hastası, bulaşıcı hastalığı olanlar ve kanser hastaları organ bağışında bulunamaz, ancak bölgesel hastalıklı kişiler bağışta bulunabilir.
- 40:29Zehirlenme Çeşitleri ve Tedavisi
- Solunum yolu zehirlenmesi (egzoz gazları, karbonmonoksit, şofben) vakalarında kazazede temiz havaya çıkarılıp suni solunum yapılır.
- Gıdayla veya ilaçla zehirlenen kazazedeler henüz fark edilmişse kusturulur, bir saat geçtiyse sağlık kuruluşuna gönderilir.
- Kimyasal madde veya baz içerikli maddelerle zehirlenenler asla kusturulmaz, bol su içilir ve vücuda temas ettiyse bol su ile yıkılır.
- 42:45Yılan ve Akrep Sokması Tedavisi
- Yılan, akrep veya böcek sokması vakalarında sokulan bölge kalp seviyesinin altında tutulmalı ve altı-üstü bağlanmalıdır.
- Sokulan bölgeye varsa amonyak sürülebilir, ancak kazazedelere yoğurt verilmesinin hiçbir faydası yoktur.
- 43:33Sıcak Çarpması, Güneş Çarpması ve Soğuk Çarpması
- Sıcak çarpmasında kazazede vücut terlemesiyle ortaya çıkar, serin içecekler (tuzlu ayran) verilir.
- Güneş çarpmasında terleme yoktur, vücut sıcaklığını düşürmek için hassas bölgeler su ile silinir ve şok pozisyonu alınır.
- Soğuk çarpmasında (donma) kazazede uyutulmaz, hafif masajlar yapılır, ilık içecekler verilir ve alkol verilmemelidir.
- 44:49Ehliyet Alım Koşulları
- İki ayağı olmayan kişiler H sınıfı ehliyet alabilir, işitme cihazıyla belirli derecede duyabilen sürüklü kişiler ise B özel ve F ehliyeti alabilirler.
- Renk körleri, tek eli olmayanlar, tavuk karası olanlar, ileri derecede kalp hastası olanlar ve alkolik-uyuşturucu bağımlıları ehliyet alamazlar.