Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir anlatıcının Trabzon'un tarihini kronolojik olarak anlattığı bilgilendirici bir içeriktir.
- Video, Trabzon'un coğrafi konumu ve adının kökeniyle başlayıp, M.Ö. 7. yüzyıldan günümüze kadar kentin tarihsel gelişimini anlatmaktadır. İçerikte Yunan kolonilerinden başlayarak Pontus Devleti, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu, Komnenos Krallığı ve Osmanlı dönemindeki Trabzon'un siyasi ve mimari gelişimi detaylı şekilde ele alınmaktadır. Ayrıca Fatih Sultan Mehmet'in 1461'de Trabzon'u ele geçirmesi ve Osmanlı dönemindeki idari yapısı da videoda yer almaktadır.
- 00:06Trabzon'un Coğrafi Özellikleri ve Adının Kökeni
- Trabzon'un kent merkezi kuzeyde denizden güneyde Boztepe'nin üzerine kadar düzgün olmayan teraslar halinde yükselir.
- Değirmendere, Kuzgun Dere ve Xannos dereleri yerleşimi güneyden kuzeye derin boğazlara bölmüştür.
- Tabakhane ve Xannos dereleri arasında kalan yüksek masa formundaki alanda kentin bilinen en eski yerleşim kalıntıları tespit edilmiştir.
- Trabzon'un adının eski Yunanca "masa" veya "trapez biçimi" karşılığı olan "trapezos" kelimesinden geldiği görüşü ağırlık kazanmaktadır.
- 00:51Trabzon'un İlk Kuruluşu ve İlk Dönemleri
- İyon kökenli Miletoslular MÖ 7. yüzyılda Karadeniz'e gelerek kıyılarda koloni kentleri kurmuşlardır.
- Trabzon, merkezi Sinop olan bu kolonilerin arasında sayılmaktadır ve birçok araştırmacı kentin ilk kuruluşu olarak bu dönemi göstermektedir.
- Aynı yüzyılda Karadeniz bölgesi Kafkasya'dan gelen Kimmerler ve İskitlerin akınlarına uğramıştır.
- MÖ 6. yüzyılda Trabzon Perslerin egemenliğine girerek Pont Kapadokyası adı verilen satraplık içinde kalmıştır.
- 01:30Pontus Devleti ve Roma Dönemi
- Makedonya Kralı Büyük İskender MÖ 334 yılında tüm Anadolu'da Pers hakimiyetine son vermiştir.
- İskender'in ölümünden sonra Pont Satrabı II. Ariantes'in oğlu Mithradates, yerli halkın desteğiyle Karadeniz'de Pontus Devleti'ni kurmuştur.
- Trabzon MÖ 280 yılında merkezi Amasya olan Pontus Devleti'nin sınırları içinde kalmıştır.
- Roma Kralı Pompeius'un Pontus Kralı V. Mitritesi Gelkit Vadisi'nde bozguna uğratması üzerine Pontus Krallığı dağılmış ve Trabzon MÖ 66 yılında Roma yönetimine girmiştir.
- 02:00Roma İmparatorluğu Döneminde Trabzon
- Roma'da Augustla birlikte MÖ 27 yılından itibaren imparatorluk dönemi başlamıştır.
- August'un idari düzenlemesi sonucu Trabzon Pontus Polemonicus adı verilen vasallık içinde yer almış, İmparator Tiberus zamanında Kapadokya Eyaleti sınırları içerisinde yer almıştır.
- İmparator Nero döneminde Trabzon serbest kent olmaycılığı'na kavuşturulmuştur.
- Roma İmparatorluğu'nun doğu sınırını savunmasına önem veren Vespasian zamanında Trabzon, Kapadokya, Galatya Eyaletine dahil edilmiştir.
- Ünlü Roma İmparatoru Hadrian döneminde Trabzon'da önemli imar etkinliklerinde bulunmuş, birçok dini ve askeri binalar ile yollar, su kemerleri ve yapay bir liman inşa edilmiştir.
- Hadrian'dan sonra Trabzon'un parlak dönemi sona ermiş, 244 yılında para basma yetkisi elinden alınmıştır.
- Roma döneminde basılan Trabzon sikkelerinin ön yüzlerinde Roma İmparatorluğu'nun üstü olmakla birlikte arka yüzlerinde Pontus Krallığı döneminden beri süregelen kendi mitolojik figürlerine yer verilmiş ve Yunanca yazı kullanılmıştır.
- 03:04Gotların Saldırısı ve Bizans Dönemi
- Trabzon 276 yılında tüm Doğu Karadeniz Bölgesi'nde akınlar yapan Gotların saldırısına uğramış, bu saldırıda tüm kentler yakılıp yıkılmıştır.
- Roma İmparatorluğu'nun son dönemlerinde, 4. yüzyılın başında Diocletian, Maximian, Konstantinius ve Galerius'tan oluşan dörtlü idare zamanında Trabzon'da yeniden bir takım mimar etkinliklerinde bulunulduğunu Trabzon Müzesi'ndeki Latince bir kitabeden anlıyoruz.
- Roma İmparatorluğu 395 yılında ikiye ayrılınca Trabzon, merkezi İstanbul olan Doğu Roma Bizans İmparatorluğu'nun sınırları içerisinde yer almıştır.
- Bizans İmparatoru Justinianus Trabzon'da kent surlarını restore ettirerek yeni bir imar etkinliğini başlatmıştır.
- Heraklius zamanında imparatorluk askeri bölgelere ayrılmaya başlanmış, Trabzon Teopoz zamanında kurulan Cadia Temasının merkezi olmuştur.
- Bizans İmparatorluğu'nun 1204'te 4. Haçlı seferleri ile gelen Latinlerin eline geçmesi üzerine İmparator I. Andronikos Komnenos'un İstanbul'dan kaçan torunları Aleksios ve David, Gürcü Kraliçesi Tamara'nın yardımıyla Trabzon'da 1204 yılında bağımsız olarak Komnenos Krallığını kurmuşlardır.
- Anadolu Selçukluları ile evlilik bağı oluşturularak ve vergi ödeyerek siyasi varlıkları sürdürebilen Komnenos Krallığı, I. Manuel Komnenos zamanında en parlak dönemini yaşamıştır.
- I. Bayezid'in 1398'de Samsun yöresini almasından sonra Trabzon Komnenos Krallığı Osmanlı Devleti'ne yıllık vergi ödemek zorunda bırakılmıştır.
- David Komnenos iktidarı döneminde vergi ödemeyi durdurarak ödediklerini de Akkoyunlu Devleti Sultanı Uzun Hasan aracılığıyla geri istemiş, Osmanlılara karşı Avrupa'daki büyük devletleri ittifak önerisinde bulunmuş, bunun üzerine Fatih Sultan Mehmet öncülüğündeki Osmanlı kuvvetleri bölgeyi kuşatarak 1461 yılında Trabzon'u ele geçirmiş ve Komnenosların egemenliğine son vermişti.
- 04:48Osmanlı Dönemi ve Sonrası
- Trabzon Osmanlı döneminde önce eyalet ve sancak olarak şehzade ve mutasarrıflar tarafından idare edilmiştir.
- İlk sancakbeyi Hızır Bey'dir ve 1477 yılında sancakbeyliği küçük yaşta Şehzade Abdullah'a verilmiş, Abdullah annesi Şirin Hatun'la birlikte 1479 yılına kadar Trabzon'da yaşamıştır.
- Trabzon, 16. yüzyılda merkezi Batum olan Lazistan Sancağı ile birleştirilerek eyalete dönüştürülmüş ve bu yeni idari biriminin merkezi olmuştur.
- 1867 yılında Trabzon'da büyük bir yangın çıkmış, birçok kamu binası da bu sırada yanmış ve kent daha sonra yeniden düzenlenmiştir.
- 1868 yılında vilayet olmuş, merkez sancağı dışında Lazistan, Gümüşhane, Canik sancakları buraya bağlanmıştır.