Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan eğitim dersi formatında hazırlanmış olup, toplumsal değişim ve gelişme konularını kapsamlı şekilde ele almaktadır.
- Video, modernleşme ve küreselleşme kavramlarını tanıtarak başlamakta, ardından toplumsal gelişme ölçütleri, toplumsal bütünleşme ve çözülme kavramları ile gelişmiş ve gelişmekte olan toplumlar arasındaki farkları incelemektedir. İçerik, günlük hayattan örneklerle desteklenmekte ve soru-cevap formatında konular pekiştirilmektedir.
- Ders boyunca, modernleşmenin olumlu ve olumsuz yönleri, küreselleşmenin nedenleri ve sonuçları, toplumsal değişimlere etki eden faktörler (demokratikleşme, kültürel değerler, küreselleşme) ve toplumsal kurumlardaki değişimler detaylı şekilde açıklanmaktadır. Ayrıca, Atatürk'ün gerçekleştirdiği devrimler, toplumu bir arada tutan güçler ve Türkiye'deki sosyal dayanışma örnekleri de videoda yer almaktadır.
- 00:01Modernleşme ve Küreselleşme Kavramları
- Modernleşme, çağın koşullarına uygun yaşamak ve bilim-teknojenin sunduğu olanaklardan yararlanmak anlamına gelir.
- Küreselleşme, tüm insanların ortak malı olma ve evrensel olma anlamlarına gelir.
- Modernleşme olmadan küreselleşme gerçekleşemez, bu iki kavram birbirinden bağımsız değildir.
- 01:47Modernleşme ve Geleneksel Toplumlar
- Modernleşen toplumlarda sanayi ve teknolojinin gelişmesiyle modern yollar, binalar ve çevre dizaynının iyi yapıldığı yerleşim alanları görülür.
- Modernleşmeyi sağlayan üç temel olgu: bilim, teknoloji ve sanayileşmedir.
- Modernleşme, gelenekselin karşıtı olarak ortaya çıkmıştır ve toplumdaki bazı değerlerin kaybedilmesi tehlikesini beraberinde getirir.
- 03:52Modernleşmenin Tarihsel Temelleri
- Modernleşmenin ortaya çıkmasında Rönesans, reform hareketleri, matbaanın buluşu, sanayileşme ve bilim-teknolojinin gelişmesi temel milat olaylardır.
- Bu olayların Batı'da gerçekleşmesinden dolayı modernleşme "batılılaşma" olarak değerlendirilmiştir.
- Sanayileşme ile beraber şehirlerin oluşması, köyden kente göçün artması ve sınıfların doğması toplumsal değişimi hızlandırmıştır.
- 05:09Modernleşmenin Olumlu ve Olumsuz Sonuçları
- Modernleşme bilim, sanat, kültür ve sanayi anlamında toplumun gelişmesi ve bireylerin daha rahat yaşam sürmeleri için olumlu yönleri vardır.
- Modernleşme, toplumun geleneksel değerlerini kaybetmesi gibi olumsuz tarafları da vardır.
- Modernleşmenin ölçütü kişisel değerlere göre değişebilir, ancak bilim ve teknik anlamda modernliği benimsemek gerekirken insanlık değerlerinden vazgeçmemek önemlidir.
- 07:54Modern ve Geleneksel Toplumlar Karşılaştırması
- Modern toplumlarda insani ilişkiler daha az yaşanır, insanlar birbirini tanımaz ve yardımlaşma duygusu zayıflamıştır.
- Geleneksel toplumlarda "ben" duygusu daha az, "biz" duygusu daha çok, insani ilişkiler daha sıkı ve zor zamanlarda birbirlerine destek olunur.
- Modern toplumlarda evcil hayvan yetiştirme oranı daha yüksek, çünkü insanlar çoluk çocukları okuyor, kendi başlarına yaşıyor ve yalnızlaşıyor.
- 10:11Küreselleşme ve Modernleşme İlişkisi
- Küreselleşme, dünyanın her yerinin her yeriyle ilişkili olması ve bu ilişkilerin bilinmesidir.
- Küreselleşmenin gerçekleşmesi için iletişim teknolojisinin gelişmiş olması şarttır.
- Modernleşme ve küreselleşme birbirinin olmazsa olmazıdır, toplumda modernleşme ve gelişme olmadan küreselleşme mümkün değildir.
- 10:53Küreselleşme ve Modernleşme
- Dünyanın nüfusunun beşte biri küreselleşmiş dünyada yaşamakta, beşte dörtü ise yerel kültürlerini yaşarken teknolojiden habersizdir.
- Günümüzde internet kullanıcılarının sayısı bir buçuk milyar civarındadır.
- Küreselleşmenin nedenleri arasında sanayileşme, Avrupa Birliği'nin kurulması, bilim-teknolojinin gelişmesi ve Berlin Duvarı'nın yıkılması yer almaktadır.
- 12:12Modernleşme Ölçütleri
- Bir toplumda mesleki farklılaşmaya dayalı iş bölümü, sınıflar arası geçirgenlik, bilimsel ilerleme, teknolojik gelişmeler, sanayi üretiminin gelişmesi ve katılımcı siyasal sistem modernleşmenin ölçütleridir.
- Küreselleşme, bilgi, para, işgücü, ürün ve hizmetlerin dünya ölçeğinde dolaşımına imkan sağlamaktadır.
- Küreselleşme, Kars'ın bir köyünde yapılan bez bebeklerin internet aracılığıyla Türkiye'nin her yerinden ve yurtdışından talep görmesini sağlar.
- 14:46Küreselleşmenin Etkileri
- Küreselleşme, bireylerin kendini ve kültürünü tanıtma olanağı sağlar.
- Küreselleşme sayesinde dünyanın bir köşesindeki olaylar diğer köşelerde de etkili olabilmektedir.
- Küreselleşme, coğrafyanın toplumsal ve kültürel düzenlemelere dayattığı kısıtlamaların azaldığı, insanların bu azalmayı fark etmeye başladıkları bir süreçtir.
- 16:50Küyelleşme Kavramı
- Küyelleşme kavramı, küreselleşme ve yerelleşme kavramlarının birleştirilmesiyle oluşturulmuştur.
- Küreselleşme dünya ölçeğindeki benzeşmeyi, yerelleşme ise farklılaşmayı beraberinde getirmektedir.
- Köy ve kasabanın internet sitesi kurması küyelleşme olgusuna örnek teşkil etmektedir.
- 19:04Türkiye'de Küyelleşme Örneği
- Türkiye'de televizyon ve internet yaygınlaşmasına rağmen, sinema ve tiyatro salonlarına giden izleyici sayısı belirgin biçimde artmıştır.
- Türkiye'de son on yılda sinema salonu sayısı 532'den 1917'ye, tiyatro salonu sayısı da 102'den 511'e yükselmiştir.
- 19:39Sanat ve Toplumsal Davranış
- İnsanların evden her şeye ulaşabilme imkanı olsa bile, sanatsal aktiviteleri dışarıda takip etme eğilimi, sosyalleşme amacının da olduğunu gösterir.
- Sanat ürünlerinin sosyalleşmek amacıyla kullanıldığı, insanların evden bu aktivitelere ulaşma imkanı varken dışarı çıkıp etkinlikleri takip etme çabası sosyalleşme amacını yansıtır.
- Toplumsal gelişme, toplumun olumlu yönde ilerlemesini ifade ederken, toplumsal değişme iyi ya da kötü yönde olabilir.
- 23:03Toplumsal Gelişme İndeksi
- İnsan gelişim endeksi, ortalama insan ömrü, okuma yazma oranı, okullaşma oranı ve satın alma gücü gibi faktörleri içerir.
- Bazı Afrika ülkelerinde (Mozambik, Zambiya, Nijerya, Senegal) ortalama insan ömrünün düşük seviyede olması, düzgün beslenememe ve sağlık imkanlarının kısıtlı olması nedeniyledir.
- Satın alma gücü, okullaşma oranı ve okuma yazma oranı açısından ekonomik anlamda zayıf olan ülkelerin eğitim anlamında da geride kaldığı görülür.
- 26:39Ülkeler Arası Karşılaştırma
- Hindistan ve Pakistan'ın coğrafi konumlarının yakın olmasına rağmen okullaşma oranlarındaki farklılık, Hindistan'ın ekonomik gayreti ve kaliteli eğitim imkanları nedeniyledir.
- İrlanda ve Zambiya arasındaki ortalama yaşam süresi farkı, insanın yaşadığı ortamın sunduğu teknolojik, sağlık ve beslenme imkanlarının etkisini gösterir.
- Türkiye'nin yüksek düzeyde insani gelişme seviyesine ulaşabilmesi için gerekli adımlar değerlendirilebilir.
- 28:14Atatürk'ün Devrimleri
- Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet'in kurulmasıyla birlikte halifelik kaldırıldı, tehdidi tedrisat kanunu kabul edildi ve eğitim öğretimi birleştirildi.
- 17 Şubat 1926'da medeni kanun kabul edilerek kadınlara çeşitli haklar verildi, 25 Kasım 1925'te kılık kıyafet devrimi yapıldı.
- 21 Haziran 1934'te soyadı kanunu çıkarıldı, 1 Kasım 1928'de Türkçe harfleri kabul edildi ve 1931'de ekonomik alanda devletçilik ilkesi benimsendi.
- 29:06Toplumsal Bütünleşme
- Toplumu meydana getiren öğelerin bir arada tutulması için bireyin topluma ve ülkeye ait olma duygusu önemlidir.
- Gelişmiş toplumlar, toplumsal bütünleşmeyi sağlamak için sosyal devlet ilkesini uygular ve bireylerin topluma olan aidiyetlerini güçlendirir.
- Ülkemizde her ilde ve ilçede sosyal dayanışma ve destek fonları kurulmuş, bu fonların amacı ihtiyacı olan insanlara sağlık, ekonomik ve eğitim açısından destek sağlamaktır.
- 30:55Toplumsal Bütünleşme
- Toplumsal bütünleşme, toplumdaki gruplar, kurumlar, sınıflar ve örgütlerin birbirini tamamlayabilme ve uyum içinde çalışmasıdır.
- Toplumsal bütünleşmenin iki boyutu vardır: fonksiyonel bütünleşme ve mana-birliktelik.
- Fonksiyonel bütünleşme, toplumu oluşturan her öğenin belli bir işlevi olduğunu ve bir öğenin vazifesini yerine getirmemesi durumunda diğer unsurların aksamasına neden olduğunu ifade eder.
- 31:57Fonksiyonel Bütünleşmenin Çeşitleri
- Fonksiyonel bütünleşme, mekanik dayanışma ve organik dayanışma olarak ikiye ayrılır.
- Mekanik dayanışmada (mesleki işbölümü), her meslek sahibi toplumun belli bir ihtiyacını karşılıyor ve üretimin her aşamasında aktif rol oynar.
- Organik dayanışmada (teknik işbölümü), bir işin her aşamasında farklı kişiler yer alır ve herkes belli bir alanda uzmanlaşmıştır.
- 35:13Organik ve Mekanik Dayanışmanın Karşılaştırılması
- Mekanik dayanışmada üretim daha yavaş olurken, organik dayanışmada fabrikalaşma sayesinde az zamanda çok daha fazla ürün üretilir.
- Organik dayanışmada herkesin yapacağı iş belli olup, herkes sadece kendi sahasında çalışır.
- Mana-birliktelik, toplumu bir arada tutan güçlerden biri olup, vatan, dil birliği, din birliği, bayrak, ülkü, kültür ve ortak tarih gibi manevi değerleri kapsar.
- 36:26Toplumsal Çözülme ve Nedenleri
- Toplumsal çözülme, toplumsal yapıyı oluşturan öğelerin işlevini yitirmesiyle oluşur ve özellikle toplumsal normların işlevini yitirmesi etkilidir.
- Toplumsal çözülmenin bir nedeni tabakaların farklılaşmasıdır; tabakalar arasındaki gelir ve yaşam farkının çok fazla olması bireylerin birbirine yabancılaşmasına sebep olur.
- Toplumsal çözülmenin diğer nedenleri arasında temel hak ve özgürlüklerin kısıtlanması, örgütlenme yetersizliği ve demokratik kurumlaşma yetersizliği bulunmaktadır.
- 40:22Demokratik Kurumlaşmanın Önemi
- Toplumdaki farklı siyasi düşüncelerin ve yaşam biçimlerinin kurumlarla örgütlenmesine izin verilmezse, bu gruplar illegal olarak örgütlenmeye başlar.
- Organizasyonların yasal olmayan şekilde oluşması, toplum için bir risk oluşturur ve toplumdaki çatışmaları artırır.
- Demokratik kurumlaşmanın yasal organizasyonlara izin vererek, toplumun daha kontrol edilebilir bir şekilde gelişmesini sağlar.
- 41:47Milli Birlik Bilinci ve Modernleşme
- Milli birlik bilinci, ortak vatan, bayrak ve tarih hissiyle güçlenir ve bu, toplumun birliği ve beraberliğini sağlar.
- Az gelişmiş veya gelişmekte olan bir ülke, sadece ekonomik büyüme değil, aynı zamanda elde edilen gelirlerin topluma dengeli bir şekilde dağıtılmasıyla gelişmiş bir ülke olabilir.
- Modern toplumlarda, sağlık, eğitim ve yaşam konforu açısından imkanlar artar ve orta tabaka genişler.
- 44:01Toplumsal Çözülme ve Değerler
- Ekonomik açıdan dengeli ve yüksek refah düzeyine sahip bir ülkede, gelir dağılımında adaletsizlik, işsizlik ve suç olaylarında artış gözlemlenirse, bu toplumsal çözülmeye işaret eder.
- Toplumdaki normların ve değerlerin dikkate alınmaması, toplumsal çözüme yol açar.
- Arap kabilelerinin İslam dinini kabul etmesiyle göçebelikten yerleşik topluma geçişine, kültürel değerlere dayanan bir değişim olmuştur.
- 46:26Küreselleşme ve Toplumsal Değişim
- Küreselleşme, uluslararası anlaşmaların kabulüyle anayasa ve yasalarda değişikliklere yol açar.
- Akıllı telefonlar gibi somut teknolojik gelişmeler, opera, bale ve bilim gibi manevi kültürel gelişmelere göre daha hızlı toplumlarda benimsenir.
- Toplumsal değişmenin nedeni olarak sivil toplum kuruluşlarının güçlü olması, halkın yönetime katılımının sağlanması ve hukukun üstünlüğünün temel değer olarak kabul edilmesi, demokratikleşme sürecini gösterir.
- 49:33Toplumsal Çözülme ve Gelişmiş Toplum Özellikleri
- Ailede yaşlıyı terk, boşanmaların artması, şiddet ve suç olaylarının yaygınlaşması, toplumsal çözülmeye işaret eder.
- Gelişmiş bir toplumun özellikleri arasında ortalama ömür uzunluğu, yüksek kişi başına düşen milli gelir ve düşük nüfus artışı yer alır.
- Köyden kente göç yoğunluğu, gelişmekte olan toplumlarda görülen bir özellik olup, gelişmiş toplumlarda değildir.
- 51:03Toplumsal Değişim ve Aile Yapısı
- Köy düğünlerinin salon düğünlerine, mektuplaşmanın elektronik postaya, komşu ziyaretlerinin zayıflaması veya yok olması toplumsal değişimin belirtileridir.
- Sanayileşen toplumlarda geleneksel aile yapısının yerini modern aile yapısı almaktadır.
- Tarım ve hayvancılıkla uğraşan toplumlarda modern hukuk kurallarından çok töre ve gelenekler etkilidir.
- 52:09Toplumsal Yapı ve Bütünleşme
- Sanayileşen toplumlarda geleneksel aile yapısının yerine çekirdek aile yapısı oluşur ve bu da toplumsal yapı açısından bir bütün teşkil ettiğini gösterir.
- Tarım ve hayvancılıkla uğraşan toplumlarda geleneksel çözümlerle problemler çözülürken, modern toplumlarda hukuk daha çok tercih edilir.
- Her toplumun yapısı kendince birbiriyle ahenkli bütünlerden oluşmakta ve bu yapılar birbirini tamamlamaktadır.
- 54:37Küreselleşme ve Toplumsal Değişim
- Avrupa'da yaşanan ekonomik kriz, Türkiye'de banka faiz oranlarının artmasına, dövizin yükselmesine ve ihracatın azalmasına neden olmuştur.
- Türkiye'de başlatılan "duran adam eylemi" dünya genelinde destek bulmuş ve uluslararası baskıyla birlikte kurumlarda ve yasalarda yeni düzenlemelere gidilerek toplumsal değişime yol açmıştır.
- Küreselleşme, modernleşme ile beraber insanların birbirinden haberdar olması ve dünyanın bir köşesindeki değişimin diğer ülkeleri de etkilemesi anlamına gelir.
- 56:24Toplumsal Kurumlar Arasındaki Etkileşim
- Kadınların iş hayatına girmeleri ve sosyal güvenlik haklarının tanınması, kadınların ekonomik bağımsızlığını güçlendirmiş ve bazı sorumlu evliliklerin son bulmasına neden olmuştur.
- Toplumsal kurumlardan birindeki değişiklik diğer kurumlarda da etkileri olabilir.
- Gelenekçi toplumlarda aile çocuğun yetiştirilmesinde sorumluyken, günümüzde çalışan anne babalarından dolayı bu görev kreşlere devredilmiştir.
- 59:16Vergi Politikaları ve Toplumsal Yapı
- Asgari ücretlerden vergi alınmayacak, üst gelir gruplarından alınan vergiler artırılacak, süper asgari ücretlere kira ve yakıt yardımı yapılacak ve mesai ücretleri iki katına çıkarılacak.
- Bu politikalar sonucunda alt gelir grubundaki bazı insanlar üst tabakaya çıkabilir.
- Bu değişiklikler orta tabakanın daha çok genişleyen bir kitle haline gelmesine sebep olabilir.