Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan makroekonomi konulu eğitim dersidir. Eğitmen, daha önce yedi videoda makroekonomi ekollerini anlattığını belirtmektedir.
- Video, temel makroekonomik faktörleri beş ana başlık altında ele almaktadır: gelir kavramları (GSYİH, GSMH, safi milli hasıla, milli gelir), enflasyon kavramları, büyüme kavramları, işsizlik kavramları ve makroekonomik politikalar. Özellikle gelir kavramları kapsamında GSYİH ve GSMH kavramları detaylı olarak karşılaştırmalı olarak anlatılmakta, bunların formülleri ve hesaplanma yöntemleri örneklerle açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca NIDAK (Net Dış Gelir Farkı) kavramı, gelir dağılımının çeşitleri (kişisel, bölgesel, sektörel ve fonksiyonel) ve Türkiye'deki gelir dağılımı hakkında bilgiler verilmektedir. Eğitmen, konuları günlük hayattan örneklerle açıklamakta ve sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini göstermektedir.
- 00:08Makroekonomide Temel Faktörler
- Bu video, makroekonomide temel faktörleri (etmenleri) ele alacak ve daha önceki videolarda ekonomik ekoller ve önemli bilim adamları hakkında bilgi verildiği belirtiliyor.
- Makroekonomide modelleri anlamak için temel faktörleri bilmek önemlidir ve bu bilgiler sınavlarda sorulabilir.
- Temel makroekonomik faktörler beş ana kavramla incelenir: gelir kavramları, enflasyon, büyüme, işsizlik ve makroekonomik politikalar.
- 04:13Gelir Kavramları
- Gelir kavramlarının en önemli unsurları Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) ve Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) olup, ikisi de brüt (net olmayan) kavramlardır.
- Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, bir ülkenin sınırları içerisinde bir yılda üretilen nihai mal ve hizmetlerin piyasa değerleri toplamıdır.
- GSYH hesaplamasında ülkenin sınırları içerisinde yapılan tüm üretimler (hem yerli hem yabancı şirketlerin) hesaba katılır.
- 11:18Gayri Safi Milli Hasıla Kavramı
- Gayri safi milli hasıla, bir ülkenin bir yılda üretilen nihai mal ve hizmetlerin piyasa değerleri toplamıdır.
- Yurtiçi hasıla sadece sınırları içerisindeki üretimden bahsederken, gayri safi milli hasıla milliyet (vatandaşlık) temelli olup toprak sınırlarına dikkat etmez.
- Gayri safi milli hasıla, Türkiye'nin gerçek ve tüzel kişileri tarafından yapılan tüm üretime dahildir, bu da dünyada yaşayan Türk vatandaşlarının ve şirketlerinin üretimini kapsar.
- 14:46Gayri Safi Milli Hasıla Hesaplama
- Gayri safi milli hasıla, gayri safi yurtiçi hasıla üzerinden bazı toplamalar ve çıkarmalar yapılarak elde edilir.
- Dış alem gideri, topraklarımızda doğup kendi ülkesine giden gelirlerdir (örneğin Rus danışmanlık şirketi veya Bursa'daki Renault fabrikası).
- Dış alem geliri, başka topraklarda doğup Türkiye'ye giden gelirlerdir (örneğin Rusya'daki Tayyar Kürk, İran'daki Demir İnşaat veya Almanya'daki Gazi şirketleri).
- 17:59Formül ve Soru Çözümü
- Gayri safi milli hasıla formülü: Gayri safi yurtiçi hasıla + Net Dış Alem Geliri (NDAG) şeklindedir.
- NDAG, dış alem geliri ile dış alem gideri arasındaki farktır.
- NDAG pozitif değer alırsa (gelir giderden fazla), gayri safi milli hasıla gayri safi yurtiçi hasıladan büyüktür.
- 22:12Dış Alem Gelir-Gider Farkı ve Hasıla Kavramları
- Dış alem gelir-gider farkı (NIDAK) negatif olduğunda, yurt dışındaki yabancı şirketlerin sayısı Türkiye'deki yabancı şirketlerden fazla demektir ve bu durumda gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) gayri safi milli hasıla (GSMH)'dan büyüktür.
- NIDAK sıfıra eşit olduğunda, dış alemdeki Türk şirketleriyle Türkiye'deki yabancı şirketlerin sayısı birbirine eşittir ve gelir-gider farkı yoktur.
- Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) sınır esasına göre hem yerli hem yabancı üretimleri kapsarken, gayri safi milli hasıla (GSMH) vatandaşlık esasına göre sadece Türk gerçek ve tüzel kişilerin yaptığı üretimleri kapsar.
- 24:55Hasıla Kavramları Üzerine Örnek Soru
- Türk şirketin Almanya'da yaptığı üretim, milliyet esasına göre Türkiye'nin GSMH'ına dahildir.
- Fransız şirketin Türkiye'de yaptığı üretim, sınır esasına göre Türkiye'nin GSYH'ına dahildir.
- İtalyan şirketin İngiltere'de yaptığı üretim, hem Türkiye'nin GSMH'ına hem de GSYH'ına dahil değildir.
- Türk şirketin Türkiye'de yaptığı üretim, hem milliyet esasına göre GSMH'ına hem de sınır esasına göre GSYH'ına dahildir.
- 29:05Safi Milli Hasıla Kavramı
- Safi milli hasıla (SMH), gayri safi milli hasıladan amortismanlar ve yıpranmalar çıkarılarak elde edilen net üretim gücünü gösterir.
- Safi milli hasıla, ülkenin teknolojik gelişimi ve makine parkının yeni olup olmadığına göre hesaplanır.
- Örneğin, gayri safi milli hasıla 50 milyar dolar ve amortismanlar 1 milyar dolar ise, safi milli hasıla 49 milyar dolar olur.
- 31:25Milli Gelir Kavramı
- Milli gelir (MG), gayri safi milli hasılaya dahil olan ürünler içerisinde dolaylı vergileri de kapsar.
- Fiyatın oluşumunda hammadde fiyatları, vergiler, amortismanlar gibi etmenler bulunur.
- Gayri safi milli hasıla, fiyatın içindeki tüm etmenleri (hammaddeler, vergiler, amortismanlar) dahil ederken, safi milli hasıla sadece net üretim gücünü gösterir.
- 33:07Ekmeğin Fiyatı ve Vergiler
- Üretici, devletin yüklediği belgeleri fiyatlar yoluyla tüketiciye yansıtıyor, örneğin fırınlar KDV'yi ekmeğe zam yaparak çıkarıyor.
- Gayri safi milli hasıla'dan amortismanlar çıkarıldığında safi milli hasıla, safi milli hasıladan dolaylı vergiler çıkarıldığında milli gelir elde edilir.
- Ekmeğin 10 TL fiyatının 3 TL'si amortisman, 2 TL'si dolaylı vergilerdir, geriye kalan 5 TL emeğin, sermayenin, doğal kaynakların ve girişimciliğin aldığı paydır.
- 37:04Milli Gelir ve Gelir Dağılımı
- Milli gelir, üretim faktörlerinin sahiplerinin bir ekonomide bir yılda elde ettiği kazançların toplamıdır (ücret, faiz, kira, kar).
- Gelir dağılımı çeşitleri: kişisel gelir dağılımı, bölgesel gelir dağılımı, sektörel gelir dağılımı ve fonksiyonel gelir dağılımıdır.
- Normal dönemlerde Türkiye'de milli gelirden en fazla pay alan ücret ve yevmiye gelirlerdir, kriz zamanında ise sermaye (faiz) daha fazla önem kazanır.
- 39:08Gelir Kavramları
- Gayri safi milli hasıla, gerçek ve tüzel kişilere sınır esası olmayan brüt bir kavramdır.
- Gayri safi yurtiçi hasıla, gerçek ve tüzel kişilere bakarak yerli ve yabancıya göre sınır esasına hakim bir brüt kavramdır.
- Milli gelir, üretim faktörleri sahiplerinin aldığı payların toplamıdır ve fonksiyonel gelir dağılımı olarak bilinir.