Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Dr. Öğretim Üyesi Sultan Mehtap Büyüker tarafından sunulan bir eğitim dersidir. Ders, LMS üzerinden kemoterapatik ilaçlara giriş konusunu işledikten sonra antimikrobiyal ilaçlar konusunu ele almaktadır.
- Video, antimikrobiyal ilaçların temel tedavi prensiplerini kapsamlı şekilde incelemektedir. İçerikte antibiyotiklerin seçimi, uygulama yolları, akılcı ilaç dozunun belirleyicileri, spektrumları, kombinasyonları, ilaç direnci, profilaktik antibiyotikler ve tedavinin komplikasyonları gibi konular ele alınmaktadır.
- Dersin son bölümünde antimikrobiyal ilaçların yan etkileri (aşırı duyarlılık reaksiyonları, doğrudan toksisite ve süper enfeksiyonlar) ve kimyasal yapılarına göre sınıflandırılması hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca bir sonraki derste hücre duvarı sentez inhibitörleri gibi ilaç gruplarının tek tek işleneceği belirtilmektedir.
- 00:22Antibiyotikler Konusuna Giriş
- Dr. Öğretim Üyesi Sultan Mehtap Büyüker, temel farmakoloji dersi kapsamında antibiyotikler konusunu işleyecek.
- Dersin konuları: antimikrobiyal ilaçların seçimi, uygulama yolu, akılcı ilaç dozunun belirleyicileri, bakteriyel enfeksiyonlarda kullanılan ajanlar, kemoterapatik spektrum, antimikrobiyal ilaç kombinasyonları, ilaç direnci, profilaktik antibiyotikler, antibiyotik tedavisinin komplikasyonları ve antimikrobiyal ilaçların etki yerleri.
- Antimikrobiyal tedavinin esası, insanlarla mikroorganizmalar arasındaki biyokimyasal farklılıkların esasına dayanır; ilaçlar mikroorganizmaya etki ederken konakçıyı korur.
- 02:06Antimikrobiyal Tedavi Belirleme Prensipleri
- Antimikrobiyal tedaviyi belirlerken öncelikle organizmanın türü belirlenmeli, ilaca duyarlılığı tespit edilmeli ve enfeksiyon odağı belirlenmelidir.
- Hastaya bağlı faktörler göz önünde tutulmalı, ilacın güvenilirliği araştırılmalı ve tedavinin maliyeti belirlenmelidir.
- Mikroorganizmanın türü, steril vücut sıvılarında gram boyama yöntemi veya kültür ortamında tespit edilebilir.
- 03:30Ampirik Tedavi ve Hastaya Bağlı Faktörler
- Mikroorganizmanın türünü belirleyemeden tedaviye başlamak gereken durumlar: akut hastalar, nötropenik hastalar, yüksek ateş, baş ağrısı, ensede sertlik ve parlak ışığa bakamama gibi menenjit enfeksiyonu bulguları.
- Hastaya bağlı faktörler: hastanın yaşı, seyahat geçmişi, enfeksiyonun hastane içinde mi yoksa dışında mı edinildiği ve bağışıklık sistemi ile ilgili problemler.
- Antibakteriyel ilaçlar bakteriyostatik (üreme durduran) ve bakterisidal (ölümcül etki yapan) iki gruba ayrılır.
- 05:39Antibiyotik Doz Belirleme Parametreleri
- Minimum inhibitör konsantrasyon (MIC), antibakteriyel ilacın farklı konsantrasyonlardaki çözeltileri üzerine mikroorganizma eklenmesi ve üremesinin durduğu en düşük konsantrasyondur.
- Minimum bakterisidal konsantrasyon (MBC), bir gecelik inkübasyon süresinde ilaç mikroorganizmaların %99,9'unu öldüren miktarıdır.
- Enfeksiyon bölgesinin tedavi üzerine etkisi önemlidir; kan-beyin bariyeri gibi bazı dokularda ilaçların geçmesi zor olabilir.
- 07:09Kan-Beyin Bariyeri ve Hastaya Bağlı Faktörler
- İlacın yağda çözünürlüğü, molekül ağırlığı ve proteine bağlanması kan-beyin bariyerini geçme konusunda önemli parametrelerdir.
- Bağışıklık sistemi antimikrobiyal tedavinin başarısını etkiler; alkolizm, yetersiz beslenme, obezite ve immün sisteme ait hastalıklar bağışıklık sistemini zayıflatır.
- Böbrek işlev bozukluğu antibiyotiklerin vücutta birikmesine ve toksik etkilere sebep olabilir; yaşlılarda ve böbrek yetersizliği olan hastalarda safradan atılan antibiyotikler tercih edilmelidir.
- 09:56Yaş ve Hamilelikte İlaç Kullanımı
- Çocuklarda karaciğer ve böbrek fonksiyonları henüz tam gelişmediği için tetrasiklin ve eritromisin gibi antibiyotikler tercih edilmemelidir.
- Hamilelikte hemen hemen tüm antibiyotikler plasentaya geçer ve tetrasiklinler bebek üzerinde teratojen etkilere sebep olabilir.
- Laktasyon döneminde annenin kullandığı ilaç anne sütü kanalıyla bebeğe geçer ve düşük görünse de bebek için toksik risk oluşturabilir.
- 11:20İlacın Güvenilirliği
- Tedaviye başlamadan önce güvenli bir ilaç seçmek önemlidir; etkisi kuvvetli olabilir ancak ilacın güvenilirliği daha önemli.
- Penisilinler gibi güvenli ilaçlar bile farklı hastalarda toksik etkiler ve alerjik reaksiyonlar gösterebilir.
- Toksisite yalnızca ilacın özelliklerine değil, hastanın özelliklerine de bağlıdır; bu nedenle antimikrobiyal tedaviye başlarken hastanın özelliklerini göz önünde bulundurmak gerekir.
- 12:16Antibiyotik Tedavisinde Maliyet ve Uygulama Yolu
- Tedavinin maliyeti önemli bir faktördür; aynı etkiyi gösteren ilaçlar arasında en ekonomik olanın tercih edilmesi hem hastanın hem de ülke ekonomisi için önemlidir.
- Genellikle ciddi enfeksiyonlar gelişmemişse oral antibiyotikler tercih edilir, hastaneye yatış söz konusuysa intravenöz antibiyotik tedavisi uygulanır ve sonrasında oral tedaviye geçilir.
- Vankomisin, amino glikozitler ve amfitojesi gibi ilaçlar sindirim sisteminden az miktarda emilebildiği için kesinlikle paranteral tedavi uygulanmalıdır.
- 13:38Antibiyotik Doz Belirleyicileri
- Konsantrasyona bağlı öldürücü etki, ilacın dozunu arttırdığınızda etkisinin artmasıdır; amino glikozitler ve florokinonlar bu gruba örnektir.
- Beta-laktam antibiyotiklerinde ilacın dozunu ne kadar arttırırsanız arttıralım etkiyi arttıramazsınız.
- Post-antibiyotik etki, antibiyotik konsantrasyonu minimum inhibitör konsantrasyonun altına düştüğünde bile etkisini göstermesidir; amino glikozitler bu gruba örnektir.
- 14:57Antibiyotik Grupları ve Spektrumları
- Bakteriyel enfeksiyonlarda kullanılan ilaçlar penisilinler, sefalosporinler, tetrasiklinler, amino glikozitler, makrolitler ve florokinonlar olarak gruplandırılabilir.
- Dar spektrumlu antibiyotikler az sayıda mikroorganizmaya etki ederken, genişletilmiş spektrumlu antibiyotikler gram-pozitif ve bazı gram-negatif bakterilere etki eder.
- Geniş spektrumlu antibiyotikler çok sayıda mikroorganizmaya etki eder; tetrasiklinler ve eritromisinler bu gruba örnektir.
- 17:25Antibiyotik Kombinasyonları
- Antimikrobiyal tedavide ilaç kombinasyonları genellikle önerilmez, ancak beta-laktam antibiyotikleri ve amino glikozitleri arasında sinerjiizm gelişebilir.
- Nedeni belli olmayan enfeksiyonlarda ilaç kombinasyonları kullanılabilir.
- İlaç kombinasyonlarının dezavantajları arasında bakteriyostatik ve bakterisit etkili ilaçların bir arada kullanıldığında etkisiz hale gelmesi ve ilac direnci gelişimi bulunmaktadır.
- 19:07İlaç Direnci ve Gelişimi
- İlaç direnci, bir antibiyotik artık hasta tarafından tolere edilebilen en yüksek düzeyde dahi bakterinin çoğalmasını durduramıyorsa, o bakteriye karşı direnç gelişmiştir.
- İlaç direncinin oluşabilmesi için bakterinin genetik bilgisinde geçici ya da kalıcı değişiklikler olması gerekir.
- DNA'nın spontan mutasyonu, DNA'nın transferi, protein ekspresyonundaki değişiklikler, hedef bölgenin değiştirilmesi, ilaç birikiminin azalması veya atılımın arttırılması ve enzimatik inaktivasyon ilaç direncinin oluşumunda önemli faktörlerdir.
- 21:56Profilaktik Antibiyotikler
- Profilaktik tedavi, enfeksiyon yokken hastaya antibiyotik verilmesidir.
- Romatizmal kalp hastalığı olan kişilerin streptokoksik enfeksiyonlardan korunması, prostetik cihaz takılmış kişilerde protezin üzerine mikroorganizma yapışmaması için dental girişimlerden önce antibiyotik verilmesi profilaktik tedavidir.
- Tüberkülozlu veya menenjit enfeksiyonu geçiren hasta ile temas halinde olan kişiler, cerrahi girişimlerden önce enfeksiyon gelişimini önlemek için antibiyotik başlanabilir ve HIV ile enfekte hamile kadınlarda sidovidin verilerek tedavi yapılmalıdır.
- 23:51Antibiyotik Tedavisinin Komplikasyonları
- Antibiyotik tedavisinin komplikasyonları üç grup altında toplanabilir: antimikrobiyal tedavide aşırı duyarlılık reaksiyonları, doğrudan toksisite ve süper enfeksiyon gelişimi.
- 24:11Antimikrobiyal İlaçların Yan Etkileri
- İlacın güvenilirliği sadece ilaca değil, hastaya da bağlıdır; toksisite hastaya göre değişebilir.
- Bazı ilaçlar bazı hastalarda hiçbir etki göstermeyebilirken, başka hastalarda ürtiker veya anafilaktik şok gibi aşırı duyarlılık reaksiyonlarına sebep olabilir.
- Doğrudan toksisite, vücut sıvılarındaki ilaç konsantrasyonunun artmasına bağlı olarak gelişebilir ve doğru dozlamanın yapılamaması durumunda ortaya çıkabilir.
- 24:57Süper Enfeksiyonlar
- Süper enfeksiyonlar özellikle geniş spektrumlu antibiyotiklerde normal flora bozulduğunda ortaya çıkar.
- Normal flora bozulduğunda savaşçı mikroorganizmalar patojenlere karşı direnemeyebilir ve fırsatçı patojenler enfeksiyon oluşturabilir.
- Uzun dönem geniş spektrumlu antibiyotik kullanımında ortaya çıkan kandida enfeksiyonları süper enfeksiyonların en güzel örneğidir.
- 25:27Antimikrobiyal İlaçların Sınıflandırılması
- Antimikrobiyal ilaçlar kimyasal yapılarına göre (beta-laktam, amino-glikozitler gibi) veya etki mekanizmalarına göre sınıflandırılabilir.
- Etki mekanizmalarına göre hücre duvarı sentez inhibitörleri gibi gruplamalar yapılır.
- İlaçların bakteriye, virüse veya mantar enfeksiyonlarına karşı etkili olup olmadığı da gruplama kriterlerinden biridir.
- 26:11Dersin Sonu ve Öneriler
- Bir sonraki derste hücre duvarı sentez inhibitörleri tek tek işlenecek ve ilaç gruplarının özelliklerinden bahsedilecektir.
- LMS derslerinde bu konular üzerinde tekrar konuşulacak ve test soruları LMS üzerine yüklenecektir.
- Dersi dinledikten sonra test sorularını çözmek faydalı olacaktır.