• Buradasın

    Tedarik Zinciri Yönetimi: Tesis Yeri Seçimi ve Karar Yöntemleri

    youtube.com/watch?v=UoG62-2m8mc

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan tedarik zinciri yönetimi konulu eğitim dersidir. Videoda Mert adında bir öğrenci de yer almaktadır.
    • Ders, tesis yeri seçimi problemi ve çözüm yöntemlerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. İlk olarak tesis yeri seçimi için etkileyen faktörler (pazar elverişliliği, hammadde kaynakları, ulaşım olanakları, enerji kaynakları, işgücü kaynakları, iklim koşulları) ve seçim süreci anlatılmaktadır. Ardından ağırlıklandırma yöntemi, yük mesafe yöntemi, matematiksel model kurma, karar ağaçları ve net bugünkü değer yöntemi gibi beş farklı çözüm yöntemi detaylı olarak açıklanmaktadır.
    • Videoda her bir yöntem için örnekler verilmekte, matematiksel modeller kurulmakta ve karar ağacı yöntemi adım adım gösterilmektedir. Dersin sonunda, bir sonraki derste ulaştırma modelleri ve yöneylem araştırması konularının işleneceği belirtilmektedir.
    Tedarik Zinciri Ağ Tasarımı ve Tesis Yeri Seçimi
    • Geçen hafta tedarik zinciri yönetiminde ağ tasarımına ve stratejik kararlara bakılmıştı.
    • Tedarik zinciri ağ tasarımı stratejik kararlardan biridir ve bir kez karar verildiğinde uzun süre etkisini gösterir.
    • Tesis yeri seçimi (facility location selection problem) stratejik bir karardır ve bir girişim için ürünün nerede üretileceğine karar verme sürecidir.
    02:17Tesis Yeri Seçiminde Faktörler
    • Tesis yeri seçerken birçok faktörden bahsedilebilir ve bu faktörler seçimimizi olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilir.
    • Tesis yeri seçiminde bütçe sorunu, yerin avantajları ve dezavantajları bir araya getirilerek alternatifler belirlenir.
    • Karar verirken içgüdülere göre karar verilebilir, ancak literatürde yeri seçimi için matematiksel metotlar da bulunmaktadır.
    05:48Tesis Yeri Seçiminde Etkileyen Faktörler
    • Talep ve dağıtım olanakları açısından pazar elverişliliği en önemli faktörlerden biridir.
    • Hammadde ve yardımcı madde kaynaklarının şimdiki ve gelecekteki durumları, yan sanayi kuruluşlarına yakın olmak önemli faktörlerdir.
    • Ulaşım olanakları, enerji ve yakıt kaynaklarının yoğunluk ve maliyetleri, işgücü kaynakları da tesis yeri seçiminde dikkate alınmalıdır.
    • İklim koşulları da fabrikanın faaliyetlerini ve personelin yaşantısını etkileyebilecek önemli bir faktördür.
    12:34Tesis Yeri Seçiminde Etkileyen Faktörler
    • Üst düzey personellerin işletmeyi tercih etmesi için iklim koşulları önemli bir faktördür.
    • Su ve atıkları giderme testi, fabrikanın üreteceği zararlı atıkların nasıl giderileceği ve atılacağı konusunda bir faktördür.
    • Devletin yasalarla belirlediği kısıtlayıcı veya teşvik edici faktörler, işletme kurulumunda önemli bir etken olabilir.
    14:33Tesis Yeri Seçiminde Alınacak Kararlar
    • En uygun işletme büyüklüğünün veya üretim kapasitesinin seçimi yapılmalıdır.
    • En uygun üretim teknolojisinin veya üretim yönteminin seçilmesi gerekir.
    • En son aşamada en uygun işletme kuruluş yeri seçimi kararı alınmalıdır.
    15:50Tesis Yeri Seçiminde Aşamalar
    • İlk aşamada yöresinin seçimini etkileyen faktörler belirlenmeli ve bu faktörlerin ağırlıkları belirlenmelidir.
    • İkinci aşamada çeşitli yöreler için kuruluş yeri seçimi kararını etkileyen faktörlerin sayısal veya karşılaştırılmalı değerleri saptanmalıdır.
    • Üçüncü aşamada faktörlerin değerlendirilmesi yoluyla bölge içindeki yöreler etkinlik sırasına sokulmalıdır.
    17:56Optimum Kuruluş Yeri Saptama
    • En etkin yöreler aday kuruluş yöreleri olarak seçilmeli ve kuruluş yeri saptama yöntemleri ile bu aday yöreler arasından toplam maliyeti minimum kılacak optimum kuruluş yöresi saptanmalıdır.
    • En uygun kuruluş yöresi hakkında kesin kararı işletmenin üst düzeyindeki yöneticiler vermelidir.
    • Literatürde 1960'lı yıllarda yapılmış bir sıralama listesinde pazarlar, işgücü, malzeme ve hizmetler, ulaştırma, hükümet ve yasalar, su ve atıkların yok edilmesi, enerji ve yakıt, toplumsal özellikler, konum veya arazi özellikleri gibi on ana ölçüt bulunmaktadır.
    20:49Tesis Yeri Seçimi Örneği
    • Tek bir kriter olan nüfusun yoğunluğu göz önüne alınarak tesis yeri seçimi yapılabilir.
    • A ve B şehirleri arasında d kadar mesafe var ve tesis nüfusu yüksek olan yere daha yakın konumlandırılmalıdır.
    • Hesaplama sonucunda tesisin en uygun konumu B'nin dibinde, B'ye yakın bir yerde olmalıdır.
    26:04Fabrika Konumlandırma Problemi
    • Dört farklı pazar (konum) ve talepleri bulunmaktadır: (4,2) konumunda 500 birim, (8,5) konumunda 300 birim, (2,11) konumunda 700 birim ve (11,0) konumunda 400 birim talep.
    • Fabrika kurulumunda en uygun maliyete ulaşmak için talebin en fazla olduğu noktaya yakın konum tercih edilmelidir.
    • Tüm pazarların ortasına kurmak mantıklı değildir çünkü talep miktarları farklıdır, ağırlıklandırma yapılması gerekir.
    28:45Ağırlıklandırma Yöntemi
    • İki boyutlu problemde x ve y koordinatları kullanılarak, kuş uçumu mesafesi alınarak ağırlıklandırma yöntemi uygulanır.
    • X koordinatı için formül: (300×2 + 700×700 + 400×11) / (300 + 700 + 1100) = 8,32 olarak hesaplanır.
    • Y koordinatı için formül: (500×2 + 300×8 + 400×3) / (500 + 800 + 300) = 3,74 olarak hesaplanır.
    • En uygun konum (8,32, 3,74) olarak belirlenir ve fabrika bu konuma kurulmalıdır.
    34:56Yük Mesafe Yöntemi
    • Yük mesafe yöntemi, alternatifler arasında en iyisini bulmaya çalışan bir yöntemdir.
    • Bu yöntemde mesafenin minimize edilmesi amaçlanır ve alternatifler arasında minimum maliyetli seçenek tercih edilir.
    • Alternatif sayısı az olduğunda deneme yanılma metodu kullanılabilir, ancak çok fazla alternatif olduğunda matematiksel veya sezgisel yöntemler tercih edilmelidir.
    • Yük mesafe değeri (LD) formülü: LD = ağırlıklarla önerilen yerin mesafesi - diğer şehirler arasındaki mesafe olarak hesaplanır.
    37:21Depo Yeri Seçimi Problemi
    • Bir işletme A, B, C ve D dağıtım noktalarına en uygun şekilde depo yeri seçmek istiyor.
    • İşletme üç alternatif depo konumu (H, V, F) belirlemiş ve bu alternatiflerin konumları ve sipariş miktarları verilmiş.
    • Problemin çözümü için deneme yanılma yöntemi kullanılacak ve her alternatif için taşıma mesafeleri hesaplanacak.
    39:52Deneme Yanılma Yöntemi
    • Deneme yanılma yönteminde önce H alternatifini seçip, H'den A, B, C ve D'ye olan taşıma mesafeleri hesaplanacak.
    • H alternatifinin toplam taşıma mesafesi 41,92 olarak hesaplandı.
    • Benzer şekilde V ve F alternatifleri için de taşıma mesafeleri hesaplandı: V alternatifinin toplam mesafesi 39,84, F alternatifinin toplam mesafesi 34,12.
    46:57Sonuç ve Genelleme
    • Minimum toplam mesafe olan E alternatifinin seçilmesi gerektiği belirlendi.
    • Bu yöntem iki boyutlu uzayda (x ve y koordinatları) çalışır ve az sayıda alternatif ve dağıtım noktası durumunda geçerlidir.
    • Gerçek hayatta çok fazla seçenek ve dağıtım noktası olduğunda matematiksel model kurmak gerekecek ve bu model sayesinde farklı problemler de çözülebilir.
    48:52Dağıtım Problemi Modeli
    • A ve B konumlarında şehirler bulunurken, K, L ve M konumlarında dağıtım noktaları mevcuttur.
    • K, L ve M konumlarından iki tanesi seçilerek dağıtım yapılacak, ancak üçüne de tesis kurulmayacaktır.
    • İki tesislik bütçe bulunmakta ve alternatifler K, L ve M konumlarıdır.
    50:08Karar Değişkenleri
    • X_k, X_l ve X_m değişkenleri, tesislerin kurulup kurulmadığını gösterir; kurulduysa 1, kurulmadıysa 0'dır.
    • Y_a, Y_k, Y_l ve Y_m değişkenleri, şehirlerin tesislere girişlerini gösterir; taşıma varsa 1, yoksa 0'dır.
    • Toplam altı değişken tanımlanmıştır: iki şehir, üç depo alternatifi ve her şehrin girişleri.
    51:38Toplam Maliyet Hesaplama
    • Toplam maliyet hesaplanırken, şehirlerin nüfusları ve tesislere girişleri kullanılır.
    • Taşıma varsa 1, yoksa 0'dır; taşıma yoksa maliyet sıfırdır.
    • İki tesis kurulacağı için, bir tesisin kurulup kurulmadığı diğer tesisin kurulup kurulmadığını etkiler.
    53:27Matematiksel Modelin Kısıtları
    • Her şehrin bir konumla eşleştirilmesi kısıtları vardır; her şehrin girişlerinin toplamı 1 olmalıdır.
    • Bir konum ile bir şehrin eşleştirilmesinin ancak ilgili konumda açılması halinde mümkün olduğu kısıtlar vardır.
    • Tesis sayısı iki olduğu için, X_k + X_l + X_m = 2 şeklinde bir kısıt vardır.
    58:44Matematiksel Modelin Özeti
    • Matematiksel model bir minimizasyon problemidir ve minimum maliyeti bulmayı amaçlar.
    • Modelde her şehrin bir konumla eşleştirilmesi, tesis sayısı iki olması gibi kısıtlar bulunmaktadır.
    • Doğrusal programlama modelleri ile bu problem çözülebilir, ancak detaylı çözüm yöntemleri yöneylem araştırması dersinde ele alınacaktır.
    1:00:52Yöneylem Araştırması ve Matematiksel Modeller
    • Ders kapsamında matematiksel modellerin ne olduğu ve nasıl kurulduğu gösterilmiş, ancak detaylı çözüm yapılmamıştır.
    • Matematiksel modeller, özellikle gerçek hayattaki büyük boyutlu problemleri çözmek için bilgisayarda modelleyip çözmek için kullanılır.
    • Yöneylem araştırması dersinde daha detaylı bilgi verilecektir.
    1:02:33Karar Ağaçları Yöntemi
    • Karar ağaçları, karar vermemiz gereken durumlarda kullanılan bir modeldir.
    • Örnek olarak, bir üretim tesisinin kapasitesini artırmak veya yeni bir tesis kurmak gibi kararlar verilebilir.
    • Karar ağaçları metodunda, karar verirken dallanmalar ve yapraklar kullanılarak en uygun karar bulunmaya çalışılır.
    1:04:05Karar Ağaçları Örneği
    • Bir üretim tesisinin kapasitesi 300 birim olup, talebin artma ihtimali vardır: 3/1 olasılıkla 1500 birim, 2/1 olasılıkla 600 birim.
    • Kapasite artırma maliyeti 20.000 TL, yeni tesis kurma maliyeti 130.000 TL ve birim başına elde edilecek gelir 300 TL'dir.
    • Kapasite artırma durumunda kar 150.000 TL, yeni tesis kurma durumunda kar 140.000 TL olarak hesaplanmıştır.
    1:09:57Karar Ağaçlarının Okunması
    • Karar ağaçlarında dikdörtgenler karar noktalarını, kareler ise sonuçları gösterir.
    • Mevcut durumda (kapasite artırmadan) kar 130.000 TL'dir.
    • Kapasite artırma durumunda kar 150.000 TL, yeni tesis kurma durumunda kar 140.000 TL olduğu için kapasite artırma tercih edilmelidir.
    1:12:53Karar Ağaçları
    • Karar ağacı oluştururken karar noktaları dikdörtgen veya kare şeklinde gösterilir ve burada karar vericinin seçenekleri karşılaştırması ve en iyi seçeneği belirlemesi beklenir.
    • Karar dalları, karar ağacında farklı seçenekleri temsil eden dallardır (örneğin yeni depo kurmak ve kapasite artırmak).
    • Şans noktaları, olasılıklar söz konusu olan noktaları temsil eder ve daire şeklinde gösterilir; örneğin yüksek talep ve düşük talep olasılıkları.
    1:15:11Karar Ağaçlarının Uygulanması
    • Karar ağacında olasılıklar dağıtıldığında toplam beklenti değeri hesaplanır ve maksimum karı elde etmek için uygun seçenek seçilir.
    • Karar ağaçları, tesis yeri seçiminde raporlama ve karar destek sistemi oluşturmak için kullanılabilir.
    • Karar ağaçları, karar vericinin (genellikle üst yönetim) karar alırken matematiksel bir çerçeve sunar.
    1:16:46Net Bugünkü Değer
    • Net bugünkü değer, finans ve mühendislik ekonomisinde kullanılan bir yöntemdir; paranın şimdiki değerini hesaplama durumlarını içerir.
    • İnsanlar genellikle bugünkü parayı gelecekteki paraya tercih etme meyilindedir, bu nedenle bugünkü para gelecekteki paradan daha değerlidir.
    • Net bugünkü değer, tüm kararları değerlendirmek için kullanılan bir formülasyondur.
    1:18:29Net Bugünkü Değer Kavramı
    • Net bugünkü değer formülü: Net bugünkü değer = Bugünkü değer = Nakit akışı / (1 + faiz oranı)^iyi.
    • Net bugünkü değerde gelecekte kazanmayı düşündüğünüz getirileri bugünkü değere indirgemeye çalışıyorsunuz.
    • Net bugünkü değer kullanılarak alınacak karar, gelecekteki kazançların bugünkü değerini hesaplayarak karar alma sürecidir.
    1:19:44Net Bugünkü Değer Örneği
    • İki alternatif (A ve B) arasında seçim yaparken, ilk yatırım maliyeti ve aylık nakit akışları dikkate alınır.
    • Amortisman, demirbaşın ömrü boyunca her sene azaltılacak yıpranma payıdır.
    • A seçeneği için net bugünkü değer 786 TL, B seçeneği için ise 359 TL zarar getirir.
    1:23:52Karar Alma Yöntemleri
    • Ders kapsamında ağırlıklandırma metoduyla tesis yeri seçimi, yük mesafe (load distance) yöntemiyle alternatiflerin seçilmesi gösterilmiştir.
    • Matematiksel model kurma ve karar ağaçları kullanılarak yatırım kararı alma yöntemleri anlatılmıştır.
    • Net bugünkü değerle yatırım kararı alma yöntemi de gösterilmiştir.
    1:25:17Dersin Sonuçları
    • Bu hafta tesis yeri seçimi ile ilgili dört model anlatılmıştır.
    • Tedarik zinciri yönetimi dersinde bu konular bu şekilde anlatılmıştır.
    • Gelecek derslerde yöneylem araştırmasında ulaştırma modelleri ve en uygun seçim bulma yöntemleri incelenecektir.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor