Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir röportaj/sohbet formatında olup, Doğuş Teknoloji'nde çalışan bir tasarım uzmanı ve "Mekan Sohbetleri" moderatörlerinden Ecem ile bir psikolog arasında gerçekleşmektedir.
- Video, tasarım odaklı düşünce (design thinking) kavramını merkeze alarak, bu yaklaşımın ne olduğunu, tarihçesini ve günümüzde neden önemli olduğunu açıklamaktadır. İçerik, tasarım odaklı düşünmenin beş aşamalı modelini (empati kurma, tanımlama, tasarlama, prototipleme ve test etme) detaylı şekilde ele almakta, her aşamanın önemi ve uygulama yöntemleri örneklerle anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca pandemi döneminde tasarım çalışmaları, prototipleme teknikleri, UX ekibi yapısı ve bu alanda çalışmak isteyenler için öneriler de yer almaktadır. Konuşmacılar, Türkiye'de hata yapmaktan korkma kültürü, design thinking'in şirketlerde nasıl benimsenebileceği ve bu alandaki eğitim imkanları hakkında bilgiler paylaşmaktadır.
- 00:01Kişisel Geçmiş ve Konunun Tanıtımı
- Konuşmacı, Türkcell'de yaklaşık beş-yedi buçuk yıl, İS Bankası Softek'te iki yıl çalışmış ve son iki buçuk yıldır Doğuş Teknoloji'de çalışmaktadır.
- Konuşma tasarım odaklı düşünce (design thinking) konusunu ele alacaktır.
- Tasarım odaklı düşünce, tasarım, edebiyat, sanat, müzik, bilim ve mühendislik alanlarını kapsayan bir metodolojidir.
- 01:36Tasarım Odaklı Düşünmenin Özellikleri
- Tasarım odaklı düşünme sadece tasarımcılara özgü değil, tüm iş dünyasında uygulanabilir bir yaklaşım olarak görülür.
- Bu yaklaşım, var olan problemleri yaratıcı ve yenilikçi çözümlerle çözmeye yönelik bir teknik sunar.
- Tasarım odaklı düşünme, geleneksel düşünmeden farklı olarak, yerleşik standartları yıkmaya ve çocuk beynine yakınsamaya çalışır.
- 03:34Tasarım Odaklı Düşünmenin Önemi
- Yıllarca aynı standartlarda çalışmak, insanları körleşmeye ve yeni fikirlere kapılmaya başlar.
- Tasarım odaklı düşünme, farklı bakış açılarını ve yeni fikirleri tetiklemeye çalışır.
- Genç yeteneklerin soruları, yaşlı nesillerin köreldiği noktaları fark ettirmeye yardımcı olur.
- 06:54Tasarım Odaklı Düşünmenin Tarihi
- Tasarım odaklı düşünme ilk olarak 1950'lerde yaratıcılık tekniklerinin geliştirilmesiyle ortaya çıkmıştır.
- 1959'da John Arnold'ın "Tasarımcılar için Sistematik Yöntem" kitabı, tasarım odaklı düşünmenin ilk örneklerinden biridir.
- Bu yaklaşım, Apple, Google ve General Electrics gibi önde gelen şirketler tarafından hayatımıza sokulmuştur.
- 08:44Geleneksel Düşünmenin Yetersizliği
- Geleneksel düşünme yöntemleri, günümüzdeki hızlı değişimin ve teknolojik ilerlemenin hızına uygun değildir.
- Genç nesil daha cesur, girişken ve kolay kolay vazgeçmeyen bir yaklaşım sergilemektedir.
- Genç nesil, işlerini hakkıyla yapmak ve işin içine girmek için daha çok çaba göstermektedir.
- 11:26Tasarım Odaklı Düşünme Süreci
- Tasarım odaklı düşünme süreci Herbert Simon tarafından 1959-1960 yıllarında tanımlanmış olup, farklı aşamalı yapılarla birçok varyantı bulunmaktadır.
- Stanford'un D-School (Design School) tarafından beş aşamalı model ortaya konulmuş ve bu model en sık kullanılan tasarımcı odaklı düşünme modelidir.
- Tasarım odaklı düşünme ev de, işte veya pandemiyle savaşırken gibi çeşitli alanlarda uygulanabilir.
- 12:48Beş Aşamalı Tasarım Odaklı Düşünme Süreci
- Beş aşamalı tasarım odaklı düşünme süreci: empati kurma, tanımlama, tasarlama, prototipleme ve test etme aşamalarından oluşur.
- Bu aşamalar ardışık olmak zorunda değildir, ihtiyaçlara göre sıralaması değiştirilebilir.
- Empati kurma aşaması, sürecin en kıymetli kısmıdır ve kullanıcıları anlamak için gerekli olan derinlemesine bir bakış açısına sahip olmayı içerir.
- 14:40Empati Kurma Aşaması
- Empati kurma aşamasında kimin için ne yapıldığına odaklanılır, bir ürün değil, birinin ihtiyacına yönelik bir üretimde bulunmak hedeflenir.
- Empati map adı verilen bir harita kullanılarak kullanıcıların ne yaptıkları, ne söyledikleri, ne düşündükleri ve ne hissettikleri incelenir.
- Empati kurma, sosyoloji, psikoloji ve bazen antropoloji ile doğrudan bağlantılıdır ve birçok şirket işe alımlarında empati yeteneğine önem vermektedir.
- 18:13Empati Kurmanın Uygulamaları
- Empati kurma günlük hayatta da uygulanabilir, örneğin restoranlarda müşterileri daha iyi tanımlamak için kullanılır.
- Restoranlarda "masa okuma" adı verilen bir uygulama vardır; servis elemanları müşterileri gözlemleyerek ihtiyaçlarını öngörürler.
- İyiyi hizmet veren servis görevlileriyle olan samimiyet duygusu, müşterilerin restorana tekrar gitmesini etkiler.
- 21:09Sorun Tanımlama ve Tasarım Süreci
- Sorun tanımlaması farklı şekillerde yapılabilir; daha soğuk ve veri odaklı bir tanımlama veya daha sıcak, anlamaya yönelik ve geniş kapsamlı bir tanımlama.
- Daha geniş kapsamlı sorun tanımlaması, paydaşların daha fazla katılım sağlayabildiği bir yöntemdir.
- Tasarım süreci sadece profesyonel tasarımcılar için değil, günlük hayatında karar veren herkes için geçerlidir çünkü tasarım bir karar verme eylemidir.
- 23:12Tasarım Sürecinin Aşamaları
- Empati aşamasında ihtiyaçları anlamak için gözlem yapılır, tanımlama aşamasında analiz ve sentez yapılır.
- Tasarım aşaması, sorunlara yeni çözümler bulmak için olayların dışından bakmaya başladığımız aşamadır.
- Bu aşamada paydaşların katılımı önemlidir ve yüzlerce farklı teknik kullanılabilmektedir.
- 24:13Pandemi Döneminde Tasarım Çalışmaları
- Pandemi döneminde fiziksel toplantılar yerine teknoloji kullanılarak tasarım çalışmalarına devam edilmektedir.
- Miro ve Mural gibi uygulamalar, workshoplar yapmak, post-it sistemi kullanmak ve birlikte çalışmak için kullanılmaktadır.
- Pandemi, eski çalışma sistemlerinden (waterfall sistemi) kurtulmaya ve kolektif üretim yapmaya teşvik etmiştir.
- 28:33Pandemi Dönemindeki Değişimler
- Pandemi sırasında bazı projelerde fiziksel toplantılar yapılmış, ancak genelde daha küçük ekipler halinde çalışılmıştır.
- Pandemi, anlık buluşum ortamı sağlayarak belki de toplantılar için gerekli olmayan zaman kayıplarından kurtulmayı sağlamıştır.
- Yeni teknolojiler sayesinde toplantılar için gerekli olmayan yollar ve iptal edilen toplantılar gibi zaman kayıpları ortadan kalkmıştır.
- 29:55Prototipleme ve Modelleme Aşaması
- Modelleme kısmı, tasarım veya development'ın bir şeymiş gibi davranıldığı, ancak çok basit prototipler üretilen bir aşamadır.
- Bu aşamada test edilebilir senaryolar oluşturulur ve gerçekten ihtiyaç olan kısmı belirlenir.
- Prototipleme aşaması, ilk üç aşamada belirlenen sorunların her biri için mümkün olan en iyi çözümü bulabilmek için deneysel bir evredir.
- 31:51Prototipleme Yöntemleri
- Kağıt kalemle prototipleme yapılabilir; telefon çizilip içi doldurulup, farklı ekranlar arasında geçiş sağlanabilir.
- Marvel'ın Pop gibi mobil uygulamalarla prototipleme yapılabilir, fotoğraflar çekilip belli alanlara link verilebilir.
- Daha profesyonel olarak InVision, Principle gibi araçlar kullanılabilir ve tasarım programlarının (Figma, Sketch, Adobe XD) prototipleme eklentileri de mevcuttur.
- 34:07Prototipleme Örnekleri ve Faydaları
- Fatura tasarımı değiştirme örneğinde, prototip test edilerek müşteri sorunları çözülmediği anlaşılmış ve boşuna geliştirme yapılmıştır.
- Her aşama test edilebilir aşamadır; araştırma, taslaç tasarımları çizim aşamasında test etmeye başlanır.
- Pandemi sürecinde online testler daha kolay yapılabildi ve sonuçlar kaydedilebilir hale geldi.
- 37:00Persona Kavramı
- Son aşamada test etme kısmında en iyi sonucun belirlenmesi ve farklı gruplara test yapılması önemlidir.
- Persona kavramı, hedef kitleyi doğru belirlemek için kullanılır ve pazarlamadan farklı ayrıştırma yöntemidir.
- Persona kartları, tanımlanan kullanıcıları ve gelişimini görmek için iletişim aracı olarak kullanılır.
- 38:51İnsan Odaklı Çözümcü Düşünce
- İnsan odaklı çözümcü düşünce, şirketin müşteriye dokunan her iletişim noktasında uygulanabilir bir hizmet arayüzüdür.
- Bu yaklaşım, hem müşteri deneyimi hem de çalışan deneyimi için kullanılabilir ve şirketlerin çoğu gerek bilinçli gerekse bilinçsiz olarak uygulamaktadır.
- Doğuş Teknoloji gibi şirketler, insan kaynakları ile birlikte çalışan deneyimi için projeler geliştiriyor ve bu sayede daha hızlı ve inandırıcı sonuçlar elde ediyorlar.
- 40:33Katılımcı Tasarım Yöntemi
- Yeni ürün veya hizmet deneyimi tasarırken, katılımcı tasarım (partisitory design) yöntemi kullanılarak tüm paydaşlar projeye dahil edilir.
- Bu süreç, tek oturumluk olabileceği gibi, haftalık veya iki haftalık aralıklarla devam edebilir ve hedef kitleye değer kattığı ölçümlenir.
- Derinlemesine görüşmeler için psikologların uzmanlık alanları kullanılarak, kullanıcıların içsel duyguları ve açılmamış fikirleri anlaşılmaya çalışılır.
- 42:40Finlandiya'nın Örneği
- Finlandiya'da tasarım odaklı düşünme (design thinking) devlet işleyişine girmiş durumda ve Finlandiya İnovasyon Fonu (Citra) adlı kurum tarafından desteklenmektedir.
- Citra, devlet politikaları ve sorunları üzerinde çalışmak için multidisipliner ekipler kurmuş ve stratejik tasarım yaklaşımıyla hareket etmektedir.
- Bu ekip, ürünlerin sadece teknik özelliklerini değil, kullanıcının ihtiyaçlarını, kullanım ortamını ve tüm ilgili faktörleri de dikkate alarak bütünsel bir deneyim tasarımı yapmaktadır.
- 44:33Türkiye'deki Durum
- Design thinking, dünya genelinde devletler ve şirketler tarafından yaygın olarak kullanılırken, Türkiye'de henüz yeni ve yaygınlaşmaya başlamıştır.
- Türkiye'de bu yaklaşımın yaygınlaşması için maliyet artışı olarak görülmesi yerine, uzun vadede maliyeti düşürdüğü gösterilmesi gerekmektedir.
- Türkiye'de kullanıcı deneyimi ve kullanabilirlik üzerine çalışan az sayıda kişi bulunmakta ve bu alanda doktorasını tamamlayan çok az kişi vardır.
- 47:23Türkiye'nin Geleceği
- Daniel Pink'in "Aklın Yeni Sırları" adlı kitabında belirtildiği gibi, endüstriyel devrim yerine yaratıcılık devrimine geçildiği ve bu değişikliğin ekonomik avantajlar sağlayacağı düşünülmektedir.
- Türkiye'nin bu yaklaşımı tam anlamıyla benimsemesi için ekonomik farkındalıkın uyandırılması gerekmektedir.
- Türkiye'de bu değişiklikler göz ardı edilmeden uygulanmaya başlandığında, iş yapma biçimleri, kurum kültürleri ve insan kaynakları gibi birçok dinamik değişmeye başlayacaktır.
- 50:12Türkiye'de Girişimcilik ve Kopyacılık Sorunu
- Türkiye'de hata yapma lüksü yoktur, hep başarılı olmak ve daha iyi yere gelmek zorundasınız.
- Türkiye'de çok görülen kopyacılık sorunu, ilk çıkan markaların bile rakiplerine yenilmesine neden oluyor.
- Yeni bir şey üretmek ve cesaret etmek gerekiyor, her gün bir şey deneyebilirsiniz ve farklı hizmetler sunabilirsiniz.
- 52:16Hata Yapma Toleransı ve Girişimcilik Kültürü
- Temelde orijinal çözüm hata yapa yapa doğruyu bulacağına inanmak ve "yedi kere batır, sekizde tut" kültürünü benimsemek gerekiyor.
- Yeni nesil daha esnek ve hata yapmaktan korkmuyor, bu durum hızla değişecektir.
- Pandemi başından beri haftalık design thinking oturumları düzenleniyor ve bu konuyu şirket içinde yaygınlaştırmak hedefleniyor.
- 53:37Doğuş Teknoloji'nin Çalışmaları
- Design thinking oturumlarında tasarımın prensipleri, psikoloji, sosyoloji ve antropoloji konuları ele alınıyor.
- Katılımcılar proje yöneticileri, analistler, geliştiriciler ve farklı pozisyonlardan kişilerden oluşuyor.
- Oturumlarda business canvas modelleri, haritalama yöntemleri, empati çalışmaları ve ECA ile design thinking arasındaki ilişkiler inceleniyor.
- 55:53Doğuş Grubu ve Farklı Sektörler
- Doğuş Teknoloji, restoranlarla müşterileri tanımak ve onlara özel hizmet sunmak için çalışıyor.
- Doğuş Grubu çok kapsamlı bir sektörde bulunuyor ve her marka farklı bir hizmet bekliyor.
- Ekibin her biri farklı sektörlerle ilgilenmiş ve bu da farklı sektörlere odaklanmalarına avantaj sağlamış.
- 59:56Tasarım Alanında Çalışmak İçin Öneriler
- Akademiden olabildiğince uzaklaşmamak ve araştırma sürecini hiçbir zaman durdurmamak gerekiyor.
- Bu alandaki algıların hep açık olması ve sürekli yeni şeyler öğrenmek önemli.
- Tasarım her türlü yapılır, bu yüzden bolca bu işe zaman ayırmak gerekiyor.
- 1:00:36Tasarım Odaklı Düşünmenin Öğrenilmesi
- Tasarım odaklı düşünmeyi anlamak, özümsemek ve dönüştürmek sabır işidir ve bunun için çokça bakılması ve okunması gereken bir süreçtir.
- Tasarım odaklı düşünme için özel bir okul yoktur, ancak Koç Üniversitesi gibi bazı üniversitelerde tasarım odaklı düşünme konusunda eğitim vermektedir.
- Bu işin okulu yoktur ve tecrübe edebileceğiniz projeler çok sığ kalır çünkü müşteri ve talep azdır.
- 1:01:46Tasarım Odaklı Düşünmeyi Öğrenme Yöntemleri
- Dizel sistem olarak baktığınızda beklemediğiniz yerlerde dizel sistemler üretildiğini görebilirsiniz ve bunun örneklerini bolca inceleyebilirsiniz.
- Design thinking diye aratıldığında çeşitli ürün, kitap ve kaynaklar bulunabilir.
- Kendi hayatınızı düzeltmek istediğiniz alanlarda bu yöntemleri uygulayarak zihin haritaları çıkarıp prototipleyerek uygulamalı göstermek, yaşamak insanı geliştirebilir.
- 1:03:27Tasarım Odaklı Düşünme İçin Önerilen Kitaplar
- Tasarım odaklı düşünme için önerilen kitaplar arasında Arnold'ın "Tasarımcılar İçin Sistematik Yöntem" kitabı bulunmaktadır.
- Bruce Archer'ın 1959-1965 yıllarında yayınlanmış kitapları da bu konuda değerli kaynaklardır.
- Sohbetin YouTube kanalına da yüklenmesi planlanmaktadır.
- 1:04:51Şirketler İçin Tasarım Odaklı Düşünme Yaklaşımı
- Müşterinin fikrini iyi analiz edip daha anlamlı ve davranışsal hale getirmek ilk aşamadır.
- Müşterinin taleplerini temelden özünden anlayıp ayrıştırmak, önceliklendirmek ve vizyonunu anlamak gerekiyor.
- Müşterinin marka ihtiyaçlarını, kurumsal kimliğini ve beş senelik kalkınma planına kadar her şeyi analiz edip müşteriyle yüz yüze gelmek en sağlıklı yöntemdir.
- 1:06:25Tasarım Odaklı Düşünme Sürecindeki Zorluklar
- Tasarım odaklı düşünme uzun soluklu bir süreçtir, örneğin mobil ödeme sistemi uzun sürede yapılacak bir şeydir.
- Araştırma yapmadan kalem oynatmak yerine, prototiplerle test ederek süreci kısaltmak önemli bir avantaj sağlar.
- Türkiye'de en çok çalışan sistem maliyet odaklıdır ve zaman ve maliyet bloklandığında araştırma yapılmadan tasarıma geçilmeye çalışılır.
- 1:08:09Renklerin Kullanıcılar Üzerindeki Etkisi
- Renklerin kullanıcılar üzerindeki etkisini ölçmek için Üsküdar Üniversitesi'ndeki laboratuvarda EKG gibi cihazlar kullanılarak beynin tepkileri ölçülebilir.
- Fatura ödeme örneğinde, önce fatura mı, ücret mi, tarih mi söylemek daha etkili olabilir ve bunun için ölçümler yapılabilir.
- Türkiye'de fatura tehdit edildiğinde çabuk ödeme sağlanır, ancak daha duygusal ve yapıcı bir yaklaşım tercih edilmelidir.
- 1:10:07Design Thinking Ekibinde Çalışan Profil
- Design thinking ekibinde çalışan profillerin nasıl belirleneceği ve UI/UX çalışanlarının ayrılması gerekip gerekmediği sorusu sorulmuştur.
- Ekibin içinde kodlama odaklı çalışanların olması gerektiği belirtilmiştir.
- 1:10:33Design Thinking Projesindeki Ekibe Dair
- Design thinking uygulanan projede ekip üyeleriyle ilgili hiçbir ağırlık veya bağlılık yoktur, projenin tüm paydaşları davet edilebilir.
- Karar vericilerin projede bulunması en değerli konulardan biridir ve üst yönetimden kişilerin dahil olması gereklidir.
- Ekibe alınacak kişilerin hangi bölümden mezun olmaları değil, farklı alanlardan fayda sağlayabilecek kişilerin seçilmesi önemlidir.
- 1:11:21Ekibin Mevcut Profili
- Ekibin temelinde tasarım arka planı olan kişiler bulunmakta, Yıldız Teknik Üniversitesi'nden interaktif medya tasarımından ve Yeditepe Üniversitesi'nden grafik tasarımdan mezun arkadaşlar var.
- Ekibin bir psikolog arkadaşı bulunmakta ve ileride sosyolog, antropolog gibi uzmanların dahil edilmesi planlanmaktadır.
- Ekibin farklı bakış açılarına sahip kişilerin (data okuyabilen, istatistik, yönetim bilişim sistemleri anlayabilen) dahil edilmesi istenmektedir.
- 1:12:32Ekibin Arayışları
- Ekibin kalıpları sokuşmadığı, sonuca değil gidiş yoluyla puan verdiği bir yaklaşımı vardır.
- UX olarak analistlerden ayrılırlar çünkü analistler müşterinin ve teknolojinin avukatı iken, UX son kullanıcının avukatıdır.
- Ekibin temel arayışı, araştırmayı çok seven, bolca okuyan ve insanı seven kişilerdir çünkü tasarım öğrenilebilir bir şeydir.