Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Tarihin Arka Odası" adlı bu tarih programında Pelin Batu, Yaprak Sayev ve Dr. Erhan Afyoncu gibi konuşmacılar yer almaktadır. Program, bilinmeyen ve üzerinde pek durulmamış tarihi konuları ele almaktadır.
- Video, üç ana bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde Baltacı Mehmet Paşa ile Katevna arasındaki ilişki ve Osmanlı padişahlarının sefer dönüşlerindeki törenleri incelenmektedir. İkinci bölümde "müteferrika" kavramı ve İbrahim Müteferrika'nın Türkiye'nin ilk matbaacısı olduğu bilgisi paylaşılırken, Baltacı Mehmet Paşa ve Prut Seferi hakkında bilgiler verilmektedir. Son bölümde ise Deli Petro'nun hayatı, Rusya'nın tarihi ve Osmanlı ile olan ilişkileri ele alınmaktadır.
- Programda ayrıca Yavuz Sultan Selim'in Memlük Devleti'ni fethetmesi, Kanuni Sultan Süleyman ve Sultan Abdülaziz'in dönüş törenleri, İbn Haldun'un tarih anlayışı, Petro'nun Newton'u Rusya'ya çağırmaya çalışması ve Demirbaş Şah'ın Osmanlı topraklarına sığınması gibi tarihi olaylar da anlatılmaktadır.
- 00:14Programın Tanıtımı
- Programda tarihin bilinmeyen ve üzerinde pek durulmamış konuları ele alacaklar.
- Bu akşam Baltacı Mehmet Paşa'nın hayatı ve Pütr Savaşı'nın sebepleri hakkında konuşulacak.
- Programda hem arşiv müzikleri dinlenecek hem de Yaprak Sayev'in okuyacağı çalışma gerektiren bazı parçalar olacak.
- 02:35Yavuz Sultan Selim ve Sefer Dönüşleri
- Osmanlı padişahlarının sefere çıkışları ve dönüşleri genellikle muhteşem törenlerle gerçekleşirdi.
- Yavuz Sultan Selim 1516-1517 yıllarında Memlük Devleti'ni yenerek Mısır, Suriye, Lübnan, Ürdün, Filistin ve İsrail'i fethetti.
- Yavuz Sultan Selim, büyük bir fütuhat sonrası İstanbul'a dönerken tören olmasını istemediğinden gece karanlığında gizlice şehre girdi.
- 05:34Osmanlı Padişahlarının Sefer Dönüşleri
- Kanuni Sultan Süleyman, zafer dönüşlerinde büyük şenlikler düzenlemiş, hatta Alman seferinden döndüğü 1532'de kapalı çarşıda alışveriş yapılabilmesi için geceleyin açık tutulmuştu.
- Sultan Abdülmecid Mısır dönüşünde İzmir'de büyük bir karşılama töreni yaşamıştı.
- Sultan Abdülaziz ise Mısır'a gitme sebebi olarak padişahın gücünü hissettirmek istemişti.
- 07:35Devlet Çöküşü Dönemindeki Gelenekler
- Devlet çöküşü döneminde gösteriş gerekliliği artar, saraylar inşa edilir ve eğlence zirveye çıkar.
- İbn Haldun, 14. yüzyılda Tunuslu bir tarihçi ve sosyolog olarak devlet çöküşü döneminde iki şeyin arttığını belirtmiştir.
- İbn Haldun, Memlük hükümdarlarına danışmanlık yapmış ve Osmanlıların Mısır'ı ele geçireceğini öngörmüştür.
- 09:41İbrahim Müteferrika ve Müteferrika Ünvanı
- İbrahim Müteferrika, Türkiye'nin ilk matbaacısı olup 1727'de ilk basılı kitabı yapan kişidir.
- Müteferrika, Osmanlı'da padişahın yakın mahiyetinde bulunan memurlara verilen bir ünvan olup, genellikle üst düzey devlet adamlarının çocukları bu görevlere alınırdı.
- İbrahim Müteferrika, 17. yüzyılın sonlarında Osmanlı'ya sığınan bir Macar olup Müslüman olup padişaha yakın mahiyetinde görevlere getirildi.
- 12:50Müteferrika'nın Tarihsel Yeri
- Normalde matbaacı olmasa Müteferrika ismini kimse bilmezdi, ancak Türkiye'de ilk Türkçe basılı kitabı çıkaran kişi olduğu için ismi bilinir hale geldi.
- Müteferrika, asal ismi İbrahim bin Abdullah olan bir kişi olup, Hıristiyanlıktan dönmesi nedeniyle babasına Abdullah ismi verilmiştir.
- Saray müteferrikaları sadece İstanbul'a değil, beylerbeylerin ve taşradaki valilerin de yakın memurları olarak görev yaparlardı.
- 15:16Rus İmparatorluğu'nun Doğuşu
- Ruslar 15. yüzyıla kadar tarih sahnesinde yoktu, Moskova'daki prensliklerden oluşuyorlardı.
- Korkunç İvan, Rusların tarihteki büyük Petro'dan önceki ilk önemli hükümdarı olup, 16. yüzyılda tarih sahnesine çıkarak ilk defa Çar ünvanını almıştır.
- Deli Petro, bir milleti yaratma konusunda örnek gösterilen bir liderdir ve Avrupa'ya giderek teknolojiyi öğrenmek için Hollanda'ya gitmiştir.
- 18:42Deli Petro'nun Reformları
- Deli Petro, Avrupa'ya giderken isim değiştirerek teknolojiyi öğrenmek için Hollanda'ya gitmiş ve gemi tezgahlarını incelemiştir.
- Rusya'da anatomi derslerine sokulmuş, hatta ceset kokusu yüzünden midesi kalkan bir öğrenciyi ceset yemekten men ederek dersin en önde yer almasını sağlamıştır.
- Petrograd şehri yaratarak Rusya'nın modernleşmesine katkı sağlamıştır.
- 19:56Peter'in Bilimsel ve Eğitim Reformları
- Peter, Hollanda ve İngiltere'ye giderken Newton'u Rusya'ya çağırma girişiminde bulunmuş, ancak Newton kabul etmemiş.
- Newton'un "Matematik Ayı" adlı fizik kitabını ilk olarak Rusya'ya çevirmiş ve 1707'de kurduğu matbaayla birçok kitap basmıştır.
- Peter'in en önemli ilgi alanlarından biri denizcilik ve donanmadır, bu nedenle Baltık'ta Petersburg'u sıfırdan inşa ettirmiş ve başkenti oraya taşımıştır.
- 20:54İsveç Savaşı ve Demirbaş Şah
- Peter, İsveç ile savaşmaya başlamış, İsveç'in başında genç bir hükümdar olan Demirbaş Şah bulunuyordu.
- Demirbaş Şah, İstanbul'a iltica edip gitmeyip yerleşmiş, bol maaş alarak Osmanlı topraklarında kalmıştır.
- Demirbaş Şah'ın isminin rivayetleri arasında, Osmanlı'da "Demirbaş Mal" olarak anılması ve üzerindeki zırhlardan dolayı "Demirbaş" denmesi bulunmaktadır.
- 22:48İsveç Savaşı ve Poltava Savaşı
- İsveç, Rusya'yı yenmeyi başaramadığı için Rusya'nın içlerine çekilmiş ve Poltava Savaşı'nda mağlup olmuştur.
- Demirbaş, mağlup olduktan sonra Osmanlı topraklarına sığınmış ve Osmanlılar savaşa müdahale etmiştir.
- Poltava Savaşı'ndan sonra Peter, başkente dönerken ordusunun arkasında yürümüş ve çamurlu bir şekilde Çar olarak girmiştir.
- 24:02Osmanlı-Rus İlişkileri
- Peter daha önce Osmanlılarla da savaşmış, Viyana'da 1683'te mağlup olunca Avusturya, Polonya ve Venedik ile ittifak kurmuştur.
- "Deli Petro'nun mirası" ve "Akdeniz hayali" gibi ifadeler uydurma olup, Petro'nun vasiyetnamesinde böyle bir şey yoktur.
- Rusya'nın önemli askeri komutanlarının çoğu Alman'dır ve İkinci Katarina gibi Almanlar Rusya'da önemli yerlerde bulunmuştur.