Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, tarihi coğrafya programının kaynaklar bölümünü içeren bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, tarihi coğrafyanın çağdaş coğrafyadan farkını ve kaynakları detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, tarihi coğrafyanın beş temel kaynağını ele almaktadır: arazi kaynakları, müze kaynakları, arşiv kaynakları, kütüphane kaynakları ve internet kaynakları. Her bir kaynak türü için detaylı açıklamalar yapılmakta, arazi araştırmalarının yöntemleri, yüzey verileri, arkeolojik veriler, müze koleksiyonları, arşiv türleri ve kütüphanelerdeki kaynaklar hakkında bilgiler verilmektedir. Video, tarihi coğrafya araştırmalarında kullanılabilecek kaynakları kapsamlı bir şekilde incelemektedir.
- 00:10Tarihi Coğrafyanın Kaynakları
- Tarihi coğrafya, çağdaş coğrafyadan farklı olarak geçmişi araştırır ve bu araştırmaya çalışan döneme ait kaynaklara ulaşmak ve faydalanmak gerekir.
- Tarihi coğrafyanın kaynakları ülkeden ülkeye ve kaynak türlerine göre değişik sınıflara ayrılabilir.
- Bu bölümde arazi, müze, arşiv, kütüphane ve internet kaynakları olmak üzere beş tarihi coğrafya kaynağı ele alınacaktır.
- 00:53Arazi Kaynakları
- Coğrafyacıların arazi araştırması, kırsal veya kentsel mekanlara giderek konuya dair veriyi toplamak, inceleme ve gözlem yapmaktır.
- Arazi araştırmaları kronolojik açıdan presterik kaynaklarla tarihi dönem kaynakları şeklinde ikiye, yapısına göre yazılı-çizili kaynaklar ile sözlü kaynaklar şeklinde sınıflandırılabilir.
- Arazi araştırmalarında yüzey verileri ve arkeolojik veriler şeklinde bir ayrım yapılır.
- 01:55Yüzey Verileri
- Yüzey verileri, sahada herhangi bir işlem yapmadan toprak üzerinde bulunabilecek verilerdir ve genellikle bir ya da daha fazla araştırma ekibinin sistemli bir şekilde arazide dolaşarak yüzeyi dikkatle taramalarını kapsar.
- Tarihi coğrafyadaki arazi araştırması öncelikle insan eseri olan her türlü izi kapsamakta, özelde ise tarihi yerleşmelerin bulunması, belgelenmesi ve bunların arkeolojik kazı yapılmadan bilimsel yöntemlerle incelenmesidir.
- Yüzey araştırması ile kaynak malzeme toplanan belli başlı alanlar arasında mağaralar, nehir ve göl yatakları, höyükler, tümülüsler, akropoller ve nekropoller bulunmaktadır.
- 03:04Höyükler, Tümülüsler ve Mağaralar
- Höyükler, Mezopotamya ve İran gibi Anadolu'da da evlerin tarih öncesi çağlar boyunca kerpiçten yapılması ve kültür katlarının zamanla üst üste yığılması sonucunda topraktan büyük tepelerin oluşması ile meydana gelmişlerdir.
- Tümülüsler, höyük gibi yapay tepecikler olup, kral, kraliçe, prens ve prensesler gibi önemli kişiler için yapılmış yığma tepe şekilli anıt mezarlardır.
- Türkiye'de kayıt altına alınan mağara sayısı 2707'dir ve yerleşmeler geçmişin her dönemi için tarihi coğrafyanın temel kaynakları arasında yer alır.
- 04:16Toponomik Veriler
- Tarihi coğrafya araştırmalarında üzerine çalışılan yer isimleri toponomik veriler olarak ele alınır.
- Dil biliminin özel isimleri inceleyen, onların kökenleri ve anlamları ile uğraşan bilim dalına onomastik (adbilim) denir.
- Onomastik bilimin yer adlarını inceleyen dalına toponomi, nehir, göl gibi su adlarıyla uğraşan dalına hidronomi, şahıs adlarıyla uğraşan dalına da antroponomi denir.
- 04:45Arkeolojik Veriler
- Tarihi coğrafya araştırmalarında arazi verilerinin yanı sıra arkeolojik verilerden de faydalanılır.
- Arkeoloji, yapılan kazılar yoluyla sürekli yeni bilgiler sunar ancak Türkiye'de kazı yapılan arkeolojik merkez beklenenden azdır ve bunlar içinde de yabancı araştırmacıların çalışmaları önemli bir yer tutar.
- 05:12Müze Kaynakları
- Müze kaynakları, müze faaliyetleri ve koleksiyona dair bilginin üretilmesi, yorumlanması ve geliştirilmesine yönelik bilimsel yöntemlerle gerçekleştirilen tüm çalışmalardır.
- Müzelerde sergilenen ürünleri obje veriler ve yazılı veriler olarak iki temel kategoride ele alabiliriz.
- Her türlü cansız varlık obje olarak adlandırılabilir ve yazılı veriler ise adından da anlaşılacağı üzere yazılı kaynaklardır.
- 05:56Arşiv Kaynakları
- Arşivler, milletlerin milli kültür ve tarih miraslarını muhafaza ederek gelecek nesillere ulaştıran ve bu sebeple ait oldukları milletlerin milli hafızaları olarak ele alınan kaynaklardır.
- Arşivler temelde kurumların, gerçek ya da tüzel kişilerin faaliyetleri sonucu oluşan dokümanlara bakan, bunları barındıran ve muhafaza eden kurumlardır.
- Arşivleri birim arşivi, kurum arşivi, devlet arşivi ve özel arşivler olmak üzere dört gruba ayırmak mümkündür.
- 06:31Arşiv Malzemeleri ve Kütüphaneler
- Yazılı kaynaklar, muhafaza edildikleri yerler esas alınmak kaydıyla genel olarak arşiv malzemesi, kütüphanesi ve müze malzemesi olmak üzere üç kısımda toplanır.
- Arşiv malzemelerini yazılı arşiv malzemeleri, çizili arşiv malzemeleri, görüntülü ve sesli arşiv malzemeleri gibi genel başlıklar altında ele alınabilir.
- Kütüphaneler genel ihtisas ve müze kütüphanesi olmak üzere üç çeşide sahiptir ve içinde yazılı kaynaklar, çizili kaynaklar ve görüntülü ve sesli kaynaklar bulunur.
- 07:58İnternet Kaynakları
- Tarihi coğrafya araştırmalarında kullanılabilecek en son kaynaklar internet kaynaklarıdır.
- Günümüzde herkesin bir araştırmaya başlarken ilk baktığı yer kuşkusuz internettir.
- İnternet kaynaklarından yararlanacağı sıra dikkat edilmesi gereken nokta yanlış ve güvenilmez bilgilere dikkat edilmesidir.